Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi — 1918–1920-ci illərdə Azərbaycan və Ermənistan arasında baş vermiş hərbi münaqişə.
Bu məqalə qaralama halındadır. |
Faktiki olaraq, iki ölkə müstəqilliyininin qısa müddəti ərzində — 1918-ci və 1920-ci ildə iki Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi baş vermişdir. Regionun ərazisində Osmanlı və Britaniya imperiyaları iştirak edirdi: Osmanlı İmperiyası Mudros müqaviləsindən sonra regionu tərk etsə də, Britaniyanın təsiri, xüsusilə Densterfors qüvvələri 1920-ci ilə qədər davam etdi. Müharibə kütləvi etnik təmizləmə və bölgədə demoqrafik vəziyyəti dəyişən mart qırğınları, Bakıda ermənilərin qırğını və Şuşa qətliamı kimi etnik zorakılıqlarla müşayiət olunurdu. Müttəfiq komandanlığın və bəzi hallarda Gürcüstan hökumətinin vasitəçiliyi uğurla nəticələnmədi və müharibə yalnız əvvəlcə Azərbaycan, sonra isə Ermənistan Milli Hökumətinin XI Qızıl Ordunun zərbələri altında süquta uğramasından sonra başa çatdı.
Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi (1918-1920) | |||
---|---|---|---|
Tarix | 30 mart 1918-28 noyabr 1920 | ||
Yeri | Azərbaycan və Ermənistan | ||
Səbəbi | Azərbaycanla Ermənistanın qarışıq əhali olan ərazilərdə torpaq mübahisələri: Naxçıvan Muxtar Respublikası, Zəngəzur, Qarabağ | ||
Nəticəsi | Sovet qoşunları tərəfindən hər iki tərəfin ərazisi işğal olunmuşdur | ||
Ərazi dəyişikliyi | Araz Türk Cümhuriyyətinin süqutu | ||
Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
Komandan(lar) | |||
| |||
Zəmin1917-ci ilin oktyabrında Rusiyada baş vermiş oktyabr inqilabından sonra Azəbaycanda da milli-azadlıq hərəkatı başlandı və 1918-ci ilin may ayında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yarandı. Zaqafqaziyada üç müstəqil respublika — Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstan yaradıldıqdan sonra Ermənistan öz sərhədlərinin genişləndirilməsinə çalışdı, mübahisəli əraziləri beynəlxalq təşkilatların müzakirəsinə məhəl qoymadan öz köhnə torpaqları kimi qələmə verməyə başladı. Erməni millətçi separatçı qüvvələri Qarabağın dağlıq hissəsi haqqında qaldırdıqları iddialarda Azərbaycan və Gürcüstan torpaqları hesabına "Böyük Ermənistan" yaratmaq məqsədilə həm Azərbaycana, həm də Gürcüstana qarşı müharibəyə başladı. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yarandıqdan sonra 1918-ci ilin may ayında Qarabağın erməni icması 1918-ci ilin avqust və sentyabr aylarında keçirilən konqreslərində Azərbaycanın tərkibində qalmağı qərara almışdır. Lakin İrəvanın təbliği, təhriki və təzyiqi ilə Dağlıq Qarabağdakı erməni əhalisinin müəyyən təbəqələri Azərbaycan Respublikasının hakimiyyətini tanımaqdan imtina etdilər. Dağlıq Qarabağ ermənilərinin 1918-ci ilin iyulunda Şuşada (şəhər əhalisinin 46 faizini azərbaycanlılar təşkil edirdi) keçirilən birinci qurultayı Dağlıq Qarabağı müstəqil elan etdi. Ermənistanın tərkibinə daxil olmaq məsələsi hələ açıq hallanmırdı. Ermənistan hökuməti Dağlıq Qarabağın işğalı planlarını həyata keçirmək üçün oraya silahlı qüvvələr yeritdi. NaxçıvanOktyabr inqilabından sonra Naxçıvanda erməni və müsəlman (Azərbaycan) komitələri yaradıldı. Tezliklə erməni və müsəlman komitələri qəzada Ermənistan-Azərbaycan birgə Komitəsinin simasında vahid hakimiyyət mexanizminin yaradılmasına nail ola bildilər. Oxşar komitə həmçinin Culfada da yaradıldı və orada nüfuzlu azərbaycanlılarla ermənilər iki xalqın mehriban qonşuluq münasibətlərini pozmağa, cəhdlərin qarşısını almağa və bu məqsədlə ehtiyac olduqda ölüm cəzasından da istifadə etməyə dair qərar imzalayıblar. Eyni zamanda Naxçıvanda və Culfada həm azərbaycanlılar, həm də ermənilər tərəfindən hərbi təşkilatlar yaradıldı. Şərur-Dərələyəz qəzasının Şərur bölgəsində əhalinin mütləq əksəriyyəti azərbaycanlılar idi, ona görə də burada müştərək Komitənin yaradılmasına ehtiyac olmadı. Qarabağda vəziyyətQarabağ Birinci Dünya Müharibəsinden sonraQarabağ ermənilərinin üsyanıZəminHərbi münaqişənin başlanmasıQarabağın SovetləşməsiEtnik təmizliklərNəticələrİstinadlarXarici keçidlərThis article uses material from the Wikipedia Azərbaycanca article Azərbaycan–Ermənistan müharibəsi (1918–1920), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır. Images, videos and audio are available under their respective licenses. Tags:1918–1920 Azərbaycan–Ermənistan Müharibəsi Zəmin1918–1920 Azərbaycan–Ermənistan Müharibəsi Naxçıvan1918–1920 Azərbaycan–Ermənistan Müharibəsi Qarabağda vəziyyət1918–1920 Azərbaycan–Ermənistan Müharibəsi Etnik təmizliklər1918–1920 Azərbaycan–Ermənistan Müharibəsi Nəticələr1918–1920 Azərbaycan–Ermənistan Müharibəsi İstinadlar1918–1920 Azərbaycan–Ermənistan Müharibəsi Xarici keçidlər1918–1920 Azərbaycan–Ermənistan MüharibəsiAzərbaycanBritaniya İmperiyasıErmənistanLionel DenstervilMart soyqırımıMudros müqaviləsiOsmanlı İmperiyasıXI Qızıl OrduŞuşa qətliamı🔥 Trending searches on Wiki Azərbaycanca:KubAğdərə rayonuAzərbaycandakı ən yüksək dağ zirvələriMidiya dövlətiNəriman AxundzadəAntonimVilayət EyvazovƏvəzlikAğdamPulHeydərbəy dağıMübtədaOrxan SultanovZoli AdokQədim Gəncə qalasıƏfsanəMixail QorbaçovKub metrSuçiçəyiHeydər Əliyevin 100 illiyi (1923–2023) yubiley medalıAppendisitBakı metrosuAnklavFaizAzərbaycan Dövlət İqtisad UniversitetiKəbəAbşeron rayonuİsmin hallanmasıSay sistemləriMoskvaFutbolAlov qüllələriNeft Daşları (film, 1990)İkinci Dünya müharibəsiAzərbaycanın quşlarıQız qalasıSahələrinə görə ölkələrin və ərazilərin siyahısıTəbiətİnsan hüquqlarıSeks (dəqiqləşdirmə)Qan təzyiqiRövşən LənkəranskiDövlət İmtahan Mərkəzi (Azərbaycan)AğciyərAsiyaMyanmaAzərbaycanda UNESCO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısıQızdırmaDünyanın yeddi möcüzəsiKriştiano RonaldoİngiltərəMeşəLütfi ZadəXurşidbanu NatəvanQızılcaQarışqalarVulkanÇingiz xanAzərişıqBöyük BritaniyaMaterikYusif MustafayevKapital BankƏməköməciÜnsiyyətİşıqforQulançarQubernatorƏmir TeymurOvçuluqMəsdərYerBasketbolİsmayıllı rayonuRedinq MuzeyiQitəNəriman Nərimanov🡆 More |