Losacio

La etimoloxía del topónimu Losacio, taría formada pola base llosa o lausa y el sufixu llatín "-ācĕus", indicador de procesu constructivu material. Tratar polo tanto de la referencia a dalguna construcción techada con llosa, fechu frecuente nel noroeste peninsular na arquiteutura popular de molinos d'agua y fornos, elementos particularmente precisaos de refuerzu ante'l peligru, respeutivamente, d'hinchentes o quemes.

Edá Media

Mientres la Edá Media Losacio quedó integráu nel Reinu de Llión, que los sos monarques acometeríen la repoblación de la llocalidá dientro del procesu repoblador lleváu a cabu na zona. Tres la independencia de Portugal del reinu lleonés, en 1143, la llocalidá sufriría pola so situación xeográfica los conflictos ente los reinos lleonés y portugués pol control de la frontera.

Per otru llau, mientres los sieglos XIII y XIV Losacio perteneció a la Orde del Temple, formando parte de la encomienda templaria d'Alba una vegada que'l rei Alfonsu IX de Llión dio a esta Orde la contorna, donación que se fixo efeutiva en 1220 tres una posible entrega anterior.

Edá Moderna y Contemporánea

Mientres la Edá Moderna, Losacio tuvo integráu nel partíu de Carbajales de Alba de la provincia de Zamora, tal que reflexaba en 1773 Tomás López en Mapa de la Provincia de Zamora. Asina, al reestructurase les provincies y crease les actuales en 1833, la llocalidá caltener na provincia zamorana, dientro de la Rexón Lleonesa, integrándose en 1834 nel partíu xudicial d'Alcañices, dependencia que s'enllargó hasta 1983, cuando foi suprimíu'l mesmu ya integráu nel Partíu Xudicial de Zamora.

El Diccionariu Xeográficu-Estadísticu-Históricu d'España y les sos Posesiones en Ultramar de Pascual Madoz (1845) diz de Losacio:

L. con ayunt. na prov. de Zamora (6 leg.), part. jud. de Alcañices (5), dióc. de Santiago (40), aud. terr. y c. g. de Valladolid (18). SIT. nuna fondigonada circuida de pequeñes llombes; el so CLIMA ye calorosu nel branu, y fríu nel iviernu; les sos enfermedaes más comunes son tercianas y calentures apodrellaes. Tien 60 cases; igl. parr. (San Pedro) sirvida por un cura; una ermita (Ntra. Sra. del Puertu) nel términu; y regulares agües potables. Confina N. San Martín y Olmillos; Y. Marquid; S. Carbajales y Muga, y O. Losacino y Vegalatrave, toos a una leg. Por él cuerren 2 regueros ensin nome. Hai 2 montes llamaos Valdeconejos y la Ribera, nel primeru esiste una mina de plomu argentífero. Los CAMINOS dirixen a los pueblos estremeros, y atópense en bien mala traza. PROD. : centenu , trigu y camperes; cría ganáu vacunu y lanar. IND.: una fábrica onde se beneficia l'antimoniu de qu'abonda'l térm. d'esti l., y esplotación de delles mines de plomu argentífero. POBL.: 54 vec., 218 alm. CAP. PROD. 56,500 rs. IMP. 6,381. CONTR. 2,442 rs. 23 mrs. El PRESUPUESTU MUNICIPAL xube a 600 rs. cubiertos por repartida ente los vec.

A les mines de plomu argentífero citada por Madoz hai qu'añader delles otres de distintos minerales d'antimoniu esplotaes mientres delles décades del sieglu XIX y reabiertes dellos años de la primer metá del XX. Anguaño apenes queden muertes de l'actividá minera. Dellos pozos y galeríes permanecen sellaos.

Ermita de la Virxe del Puertu

Na Tierra d'Alba y Apunte nun son munchos los restos románicos que se caltienen. Destácase la guapura pintoresca de la humilde "Ermita de la Virxe del Puertu", asitiada solitaria nes eres, al otru llau de la vallina y frente al pueblu. Ye obra reformada, con espodada espadaña barroca. Perdura al norte una pequeña portada de dómina incierta, con trés archivoltas, de les cualos axatáu dentáu na aresta más esterna ye l'únicu motivu decorativu esistente. Un lluminosu encalado, xuníu al inocente dibuxu de grandes rameados vexetales a entrambos llaos de la entrada, trazaos tamién con cal, humanicen col so encantu popular esta obra insignificante.

En mayu, cuando la primavera llena d'intensu verdor estos campos, una emotiva procesión, con veneraes imáxenes portaes en xarrés, lleva intensa carga espiritual a estos estenos espacios.

Nos postreros 51 años Losacio perdió 456 vecinos, viendo pasar el so padrón municipal de 612 almes en 1950 a namái 120 en xineru de 2006. El mayor fluxu migratorio, col consiguiente descensu demográficu, menos nacencies (al haber pocos matrimonios nuevos) y más fallecimientos (población bien avieyada) tuvo llugar nes décades de los sesenta y setenta pasandos de los 557 habitantes en 1960 a namái 266 en 1981. Coles fiestes que s'entamen cada branu Losacio recupera daqué de vida y la xente que vive fuera nun duldar en venir pasar un fin selmana o otru al pueblu.

Gráfica d'evolución demográfica de Losacio ente 1900 y 2017

Fonte: Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wiki Asturianu.

Na primer metá del sieglu XX Losacio llegó a convertise n'unu de los conceyos más importantes de la contorna n'actividá humana, comercial, agrícola y ganadera.

•   Wiki Commons acueye conteníu multimedia sobre Losacio  .