Amis ye l'idioma formosano de los Amis (o Ami), un pueblu tribal indíxena que vive a lo llargo de la mariña este de Taiwán (ver aboríxenes taiwaneses).
Anguaño ye la llingua formosana más grande, falar dende Hualien nel norte de Taitung nel sur, con otra población cerca del estremu sur de la isla, anque les variedaes del norte considérense llingües separaes.Los servicios gubernamentales nos condaos onde munches persones Amis viven en Taiwán como les estaciones de tren de Hualien y Taitung emiten en Amis xunto al mandarín. Sicasí, pocos Amis menores de 20 años en 1995 falen l'idioma, y nun se sabe cuántos de los 138.000 Amis étnicos son falantes.
Amis Pangcah [paŋt͡saʜ] | |
---|---|
Faláu en | Taiwán |
Falantes | 180,000 (2009) |
Familia | Llingües austronesies Llingües formosanes |
Estatus oficial | |
Oficial en | Nengún país |
Reguláu por | Nun ta reguláu |
Códigos | |
ISO 639-1 | nengún |
Amis ye un grupu de dialeutos. Les variedaes del norte, Sakizaya y Nataoran, son lo suficientemente diverxentes como pa ser clasificaes como llingües separaes. Dientro de Amis puramente dichu, hai dialeutos de Tavalong-Vata'an, Mediu y Sur, esti postreru incluyendo Malan y Hengchun Amis.
El siguiente discutiniu toma'l dialeutu central de Amis (Maddieson & Wright).
Llabial | Dental | Alveolar | Palatal | Velar | Epiglotal | Glotal | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Nasales | m | n̪ | ŋ | ||||
Oclusives y africaes | p | t̪ | t͡s | k | ʡ ~ ʢ | ʔ | |
Fricatives | v | ð̪ ~ ɮ̪ | s | (ɣ) | ʜ | h | |
Vibrante | r | ||||||
Vibrante simple llateral | ɺ̠ | ||||||
Aproximants | w | j |
Les oclusives sordes / p t k ʡ / y l'africada / t͡s / son lliberaos en grupos, de cuenta que cecay "unu" pronúnciase [t͡sᵊt͡saj]; Como ye / s /: sepat "cuatro" ye [sᵊpatʰ]. La oclusiva glotal ye una esceición, frecuentemente nun teniendo soltamiento perceptible en posición final. Les fricatives sonores, / v ɮ ɣ / (estes postreres namái s'atopen en préstamos) tresformar en [f ɬ x] cuando se faen sordes. / ɮ / puede ser interdental o post-dental. Les sibilantes, / t͡s s /, son opcionalmente palatalizadas ([t͡ɕ ɕ]) antes de / i /. / j / nun asocede na posición inicial de la pallabra. / ɺ / ye de cutiu post-alveolar, y na posición final llibérase: [ʡoʡoɺ̠ᵊ] "borrina".
/ ɮ / amuesa una variación dialéutica. En Fengbin, una ciudá nel centru del territoriu Amis, pronúnciase como una fricativa dental central, [ð̪], ente que na ciudá de Kangko, solamente a 15 quilómetros, ye una llateral [ɮ̪]. En Amis del Norte, ye una oclusiva [d̪], que puede ser laxa [ð̪] intervocalicamente. Tamién se diz que les epiglotales tienen distintes pronunciaciones nel norte, pero les descripciones son contradictories. En Amis Central, / ʜ / siempres ye sorda y / ʡ / suel acompañase de vibraciones que suxuren qu'implica una vibrante epiglotal [ʢ]. Edmondson y Elsing informen qu'estos son verdaderes epiglotales primeramente y medialmente, pero na posición de pronunciación final, son epiglotafaríngeos.
Sakizaya, considerada como una llingua separada, oldea una sorda / z / con una sonora / s /.
Na ortografía práutica, / ts / escríbese ⟨c⟩, / j / ⟨y⟩, / ʡ / ⟨'⟩, / ʔ / ⟨^⟩, / ɮ / ⟨d⟩, / ŋ / ⟨ng⟩, y / ʜ / ⟨x⟩.
Anterior | Central | Posterior | |
---|---|---|---|
i || || o | |||
(ə̆) | |||
a |
Amis tien trés vocales comunes, / i a o /. A pesar del fechu de qu'una gran cantidá de llatitú dase namái cola necesidá d'estremar trés vocales, les vocales de Amis caltiénense cerca de los sos valores cardinales, anque hai más movimientu de /a/ y /o/ unu escontra l'otru (tendiendo al /o/) Qu'hai nel espaciu de les vocales fronteres (nel rangu /y/).
Una schwa epentética sorda dixebra opcionalmente les sílabes, como se señaló enantes. Sicasí, hai un pequeñu númberu de pallabres onde una schwa curtia (escritu y) pue ser fonémico. Sicasí, nun se conoz nengún contraste qu'arreye a la schwa, y si ye tamién epentéticu, entós Amis tien pallabres ensin vocales fonémicas. Exemplos d'esta y son "malmes" "murniu", pronunciáu [maɺə̆mːə̆s], y "nem" seis, pronunciáu [ʡnə̆m] o [ʡə̆nə̆m].
This article uses material from the Wikipedia Asturianu article Idioma amis, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). El conteníu ta disponible baxo los términos de la CC BY-SA 4.0 si nun s'indica otra cosa. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Asturianu (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.