Pero III d'Aragón u Pietro III d'Aragón, dito lo Gran (*1239 – † 2 de noviembre de 1285, Vilafranca del Penedès).
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Pero III d'Aragón | |
---|---|
Rei d'Aragón, Valencia y Sicilia y conte de Barcelona | |
27 de chulio de 1276 - 2 de noviembre de 1285 | |
Predecesor | Chaime I d'Aragón |
Succesor | Alifonso III d'Aragón |
30 d'agosto de 1282 - 2 de noviembre de 1285 | |
Predecesor | Carlos I d'Anchú |
Succesor | Chaime II d'Aragón |
Coronación | Zaragoza, noviembre de 1276 (Rey de Aragón) Palermo, 9 de noviembre de 1282 (Rey de Sicilia) |
Naixencia | 1239 Valencia |
Muerte | 2 de noviembre de 1285 Vilafranca del Penedès |
Enterreco | Monesterio de Santes Creus |
Consort | Gonstanza II de Sicilia |
Casa reyal | Casa d'Aragón |
Dinastía | Barcelona |
Pai | Chaime I d'Aragón |
Mai | Violant d'Hongría |
Fillo de Chaime I lo Conqueridor y a suya segunda muller Violant d'Hongría, succedió a su pai en 1276, en os títols de rei de Aragón, rei de Valencia (como Pero I), y conte de Barcelona (como Pero II).
Casato lo 13 de chunio de 1262 en a Seu de Montpeller con Gonstanza de Hohenstaufen, filla y heredera de Manfredo I de Sicilia, fuoron coronatos en Zaragoza en una cerimonia en a cual Pero canceló lo vasallache que heba achustato con o Papa o suyo lolo Pero II.
Tot o suyo reinau se centró en a esbandidura d'a Corona d'Aragón por o Mediterranio y ta ixo aproveitó o suyo matrimonio con Constanza ta demandar a corona siciliana.
Sicilia se trobaba dende 1266 baixo a sobiranía de Carlos d'Anchú qui, con o emparo d'o papa Climent IV que no deseyaba a dengún Hohenstaufen en o sud d'Italia, heba estato investito rei dezaga de redotar, en Benavent, a Manfredo qui morió en a batalla.
En 1279 una flota d'a corona aragonesa, a lo mando de Conrado Lanza, recorre as costas africanas ta retornar a sobiranía feudal d'Aragón sobre Tunicia que a muerte d'o emir Muhammad I al-Mustansir heba debilitato. Posteriorment, en 1281, Pero III armó una flota para invadir Tunicia y demandó a lo recient esleito papa Martín IV una bula que declarará la operación militar como cruzata; pero lo papa, d'orichen francés y partidario de Carlos d'Anchú, li'n negó.
Cuan a flota iba a salir, escayeixioron en Sicilia as clamatas Vispras sicilianas, cuan os sicilianos consiguioron forachitar a los franceses, dimpués de fer-ne una mortalera grant. Os sicilianos ninvioron allora una embaixada ta Pero III ofreixendo-li a corona siciliana a la que teneba dreito gracias a lo suyo matrimonio. O rei aragonés posó allora la suya flota endrecera ta Sicilia an plegó lo 30 d'agosto de 1282 y lo coronoron rei en a ciudat de Palermo.
A l'inte ninvió una embaixada ta Carlos d'Anchú, que se trobaba en Mecina, demandando-li que lo reconoixese como rei de Sicilia y albandonara a isla. A redota d'a flota anchevina en Nicoreta por l'almirant Rocher de Lauria, obligó a Carlos a deixar Mecina y cubillar-se en o suyo reino de Nápols.
O papa Martín IV respondió a la coronación siciliana de Pero III con a suya excomunión (9 de noviembre de 1282) y a suya deposición como rei de Aragón (21 d'aviento de 1283), ofreixendo a corona a lo segundo fillo d'o rei de Francia, Carlos de Valois, a qui investió lo 27 de febrero de 1284, y declarando una cruzata contra Aragón. A situación en a que se trobó Pero III yera de tot inestable, antimás d'haber de luitar contra a invasión francesa que se yera preparando a lo norte d'os Pireneus, tamién habió d'enfrentar-se a greus problemas en l'interior d'os suyos reinos resultau d'as necesidaz economicas que a conquista de Sicilia prevocó.
A mes d'a invasión francesa y ataques navarros Aragón habió de fer frent a un ataque d'o Sinyor d'Albarracín en 1283, manimenos se solucionoron en 1284 con a victoria de lo Setio d'Albarracín, en a que adhibió esta sinyoría a la Corona d'Aragón.
Pero III soluciona os problemas internos permitindo, en 1283, a formación d'a Unión Aragonesa y churando lo "Privilechio Cheneral" que esfendeba os privilechios d'a nobleza; y atorgando a Catalunya la constitución "Una vegada l'any" en as corz celebratas en Barcelona entre 1283 y 1284.
Solucionatos os problemas interiors pudo meter ficacio en a invasión francesa, que a lo mando d'o propio rei francés Felipe III, prenió en 1285 a ciudat de Chirona, ta haber de retirar-se cuan a flota aragonesa tornó de Sicilia a lo mando de Rocher de Lauria y redotó a l'exercito francés.
Dezaga la suya gran victoria, Pero III s'iba a enfrentar a su chermano Chaime II y a lo suyo sobrín o rei Sancho IV de Castiella que no li heban aduyato mientres o suyo conflicto con os franceses, pero a suya muerte prematura, o 11 de noviembre de 1285, lo impedió.
De o suyo matrimonio con Gonstanza en naixioron os siguients fillos:
En o Llibre dels Feyts d'o reinau d'o rei Chaime I d'Aragón se gosa emplegar a luenga materna d'os personaches que i amanixen. En ixe contexto, s'emplega l'aragonés en boca d'o rei Pero III, cuan se i diz:
De tot ixo, se puet inferir que Pero III d'Aragón yera fablant d'aragonés, u mesmo que l'aragonés yera a suya luenga materna.
En o Reino d'Aragón Pero III crebó con o monopolio sobre a escritura que teneba a ilesia (en latín), y s'encomenzó a fer servir con regularidat l'aragonés como luenga escrita oficial chunto con o latín. O stándard aragonés medieval fixato en tiempos de Pero III y que duró dica o reinau d'Alifonso V ye conoixito como scripta aragonesa.
Predecesor: Chaime I | Rei d'Aragón 1276-1285 | Succesor: Alifonso III |
Predecesor: Chaime I | Rei de Valencia 1276-1285 | Succesor: Alifonso III |
Predecesor: Chaime I | Conte de Barcelona 1276-1285 | Succesor: Alifonso III |
Predecesor: Carlos d'Anchú | Rei de Sicilia 1276-1285 | Succesor: Chaime II |
This article uses material from the Wikipedia Aragonés article Pero III d'Aragón, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). O texto ye disponible baixo a Creative Commons Attribution/Share-Alike License; puede que sigan d'aplicación atros termins. Se veiga as Condicions d'uso ta más detalles. Wikipedia ye una marca rechistrada d'a Wiki Du học, una organización sin animo de lucro. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Aragonés (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.