Saraxule walla sooninke, wenn xeet la, ci askanu Mande la bokk.
Am naa yeneen tur ñu leen tudd: Wangara, Tubakai, Aswanik.
Sooninke, mooy ku juge Sooni / Sunu. Sooni (walla Sunu) benn dëkk la ca Isipt, ñu ko gëna raññe ci tur wi di Aswan. Maamu sooninke yi, dekk boobu lañu baawo, moo tax ñu yore tur wi Sooni-nke.
Yugo Xasse Diŋa Siise:
Diŋa Siise walla Diŋa Xoore, ci cosaan, bokk na ci maamu sooninke yi. Kooku moo juge woon Sooni/Sunu, te ñow ba sowu jantu afrig (Senegaal, Mali,Gànnaar). Ca jamono Isipt gu yàgg ga la woon, ci mujjam. Bi mu agsi foofu ak gangooram, moo sos imbratoor gi bu ñu naan GANA walla WAGADU.
Saraxule ñoo fi jëkk a dugg ci Lislaam, ci réewum Senegaal, Xeet woowu ñoo jur Jula yi. Jiitu nañu Wolof yi ca Kajoor ak Bawal Séeréer si ca Siin ak Saalum, foofu fépp ñoo fi njëkk a nekk. Imbraatóoru Gana moo ko tabax, ak nguuru Gajaga, nguuru Jara. Seeni buur Tunka lees leen di dàkkantale. Ci mbay lañu daan dunde, yaxantukat (jaaykat) yu mag lañu woon. Seen xeet woowu, am na ay tukkikat yu ba bari, yu daa tukki, di jaay guro, yére, takkaay, ci fépp ci Mali, Senegaal, Niseer, Gine ak Gine-bisaawóo, Gànnaar, ba Kodiwaar. Ci nit ñu nuul yi, dañu bokk ca fi jëkk ñow Tugal. Ca Gànnaar ñu bari ca dëkk ba tudd Gidimaxa lañu, ci wetu Fuuta-Tooro la, foofu tamit nekk nanu fa bu yàgg, ba Tekuruur nekkee. Mamadu Lamin Drame, Sëriñu Saraxule la bu juge Gajaga/Galam, bu ñuy wax tay tundu Bàkkel( (Departement de Bakel), xare na ak tubaab yi bëggoon a boole dëkk bi ci seen moomeel ci atum 1880. Musaa Molo buuru Fulaadu, ci nguuri Pël yu firdo yi, doomu Alfa Yaaya Molo Balde, moo ko daaneel, booba nag buuru Pël bi tubaab bi la àndaloon. Mamadu lamin, tubaab yi ñoo ko ray ca xare ba ñu tudde xareb Tubaa-Kuta, ca atum 1887.
Bokk na ci askanu Saraxule:
Waaye népp dañuy bay seeni tooli bopp. Seeni Sant yi gën a siiw: Ture, Siise, Baccly, Sumaare, Daraame, Kebe, Fofana, Daabo, Jaabi, Silla, Jakite, Soxna, Tunkara.
This article uses material from the Wikipedia Wolof article Sooninke, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ëmbéef laa ngi jàppandi ci anamu CC BY-SA 4.0, lu moy yeneeni tektal Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Wolof (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.