Metafüd

Nem onik licinon se vöds Vöna-Grikänapükiki μετά (metá) (siämü „po“) e φυσικά (füsiká) (siämü „natikos (valik)“), tefölo vobotis vönik dö nat hiela Aristoteles; o. b., vobots dö utos, kelosi el Aristoteles änemom „filosopi balid“ - e dö utos, kelos atimo panemon „metafüd“ - äpubons po yegeds omik dö nat (dö „natikos“).

Metafüd bejäfon säkis soäs:

• Natäli kisik labon-li lejenöf?
• Pladi kinik labon-li menef in leval?
• Köls binon-li pösodöfik u dinöfiks?
• Vol dabinon-li plödü tikäl?
• Natäli kinik labons-li yegs, jenots, tops?

Zänajafüd metafüda binon dabinav: vestigam dinapatedas in vol dabinölas e tefas bevü dins at. Metafüdan leigo töbidom ad kleilükön suemodis, me kels mens suemons levali e lejenöfi, keninükamü dabin, dinöf, patöf, spad, tim, kodam e mög.

Ün tim lätik, vöd: metafüd pegebon i libikumo tefü „yegäds etflanü vol füsüdik“. Samo „bukiselidöp metafüdik“ no binon selidöp, kö seloy bukis dö dabinav, ab buikumo kö seloy bukis dö lans, sanam yufü lekred, kristadanämäd, koult, e yegäds votik somik.

Bü volfam nolava nutimik, säkäds nolavik päbejafons fa dil metafüda labü nem: „natafilosop“; vöd: scientia (nolav) äsinifon te noli. Levolut nolavik ye ävotükon natafilosopi ad dunam plägik ä sperimantiki, distü ret filosopa; finü tumyel 18id äprimoy ad nemön oni „nolavi“ (scientia) ad distükön oni de filosop. So metafüd ävedon vestigam yegädas etflanü vol füsüdik. If miedet at keninükon i plänis sperimäntik, natafilosop e nolav kanons nog palelogön as dils metafüda.

Balan metafüdanas balid äbinom hiel Parmenides se Elea. Ätidom, das möd dabinädas, äsi mufs e votikams onsik, äbinons te jins lejenöfa laidüpik te bala („Bin“). Prinsip ela Parmenides äbinon: „val binon bal“. Stabü miedet at Bina, el Parmenides ätidom, das lesags valik tefü votikam u ne-Bin binons netikavik. Bi änüdugom metodi, ma kel lesags dö jins mutons pastabön su suemod tikavik Bina, palelogom as balan jafanas metafüda.

Pamäniotöl as yegäd „filosopa balid“, vöd: „metafüd“ pagebon in vobotem ela Aristoteles.