Kivihil'

Se om hilen keskmäine form hil'nikan mülündan mödhe, buran hilen i antracitan keskes.

Kivisugu sädase kazmusiden organižiden jändusiden palastusen produktoišpäi mankoren korktan painuden i korktemban lämuden arvoimižiš. Kivihilen metamorfizman lopuline stadii om antracit grafitan kristalliženke strukturanke.

Amuižed rimalaižed saiba kivihil't lämbitusen täht Sur' Britanii-sarel. Ezmäižel voz'sadal EME sätihe koksad kivihilen lämbitamižel il'mata Kitain nügüdläižen Junnan'-agjan territorijal.

Kivihil' om mustan muju kivisugu, erasti hahkmust. Hošt om tervakaz vai metalline. Organine pala mülütab nenid substancijoid: hil'nik 75..92 %, vezinik 2,5..5,7 %, hapanik 1,5..15 %. Voib mülütada 2..48 % lendlijoid substancijoid. Nepsuz vajehtase 1..12 % röunoiš. Eriline palandan lämuz oleleb 30,5—36,8 MDž/kg (kuivas olendas). Keskmäine ninevuz kaivudes om 1796 kg/m³, kivihilen pudotadud ninevuz om 1683 kg/m³.

Organižen massan mülünd om neitraline, se ei ole magnitine (diamagnetik), jäb reakcijata vällid muglid normaližiš arvoimižiš i painuden al. Kivihilen bitumad oma ühtnendad aromatiženke strukturanke, buran hilen bituman erineden. Ei olend löutud razvmuiktusid i efirid kivihiles, om vähä ühtnendoid parafinan strukturanke. Mineraližed ližasegoitused anttas magnitižid ičendoid. Kivisugu om lämuzizoläcijan kartte.

Kivihilen sädand oli läz kaikiš šoiduiš — devonaspäi neogenhasai, formiruihe aktivižemb karbonas, permiš i juras. Hil' venub mas šoiduiden i linzoiden formal erazvuiččenke sanktusenke (kümnikoišpäi santimetrid kümnikoihesai i sadoihesai metrid), pindšoiduspäi 2500 metrhasai süvütte da sen enamba.

Kivihilen klassifikacijan tundused: substancijoiden mülünd, petrografine mülünd, augotižlibund (genetine), sättund himižen ümbriradmižen täht. Mugažo om tegimištoližid i segoitadud klassifikacijoid. Hilen šoiduiš klassifikacii harakterizuib sen löudmižsijid.

Erižiš maiš ottas erazvuiččid harakteristikoid päižikš klassificiruimha kivihil't: palandan lämuz, poltuzkoefficient, hil'nikan mülünd, organižen substancijan šingotesen pordaz, sadud koksan varmduz.

Päižed tehnologižed ičendad, ozutadas kivihilen kal'hut: palliškoiden paštundan ühtheze mahtuz, koksmahtuz.

Kivihil' kävutase poltuseks ičeksaz, vedes henotud olendas, ümbriratud gidrogenizacijal nozolpoltuseks. Portativine poltuz, lämbitusen täht i elektrusen samižen täht. Sadas koksad i pol'koksad arni necen hilen toižendaspäi, edemba tehtas himižiden substancijoiden surt lugumärad (naftalin, fenol, pek da tž.), i niišpäi tehtas mineraližid heretusid, plastikoid, sintetižid kuiduid, lakoid da sauvondmujuid.

Ottas kävutamižhe kivihil't ümbriradmižen erazvuiččihe shemihe, miše ei oliži jändusid, kaičemha ümbrištod.

Vl 2017 hil' (kaik toižendad) oti 16. sijad kaikiš enamba torguidud tavaroiden keskes mail'man irdpol'žel torgusel. Hilen torguindan pörund arvoihe summal 122 mlrd US$.