1910 Ибраһим Гафуров

Ибраһим Гафуров, Ибраһим Насыйр улы Гафуров (1910 елның 25 декабре, РИ, Казан губернасы, Казан — 1972 елның 24 апреле, ССРБ, РСФСР, ТАССР, Казан) — Камал театры артисты (1937 елдан), лирик-драматик пландагы драма актеры, Татарстан АССР атказанган (1957) һәм халык (1970) артисты. Тамашачы күңелендә Ә. Фәйзинең «Тукай» пьесасы (1938) буенча куелган спектакльдә Тукай образын тудыруы белән урын алган.

1910 елның 25 декабрендә Казан шәһәрендә туган. Казан сәнгатьләр техникумының театр бүлеген тәмамлаган (1934). 1934—1937 елларда Казанның Эшче театрында хезмәт иткән. 1937 елда Татар академия театры труппасына чакырыла.

Бөек Ватан сугышы елларында театр-концерт бригадалары белән Төньяк-Көнбатыш фронтта була.

1934—1937 елларда агитацион театр булып исәпләнүче Татар эшче театрында уйнаганда импровизацияләү осталыгына, тамашачы белән иркен элемтә урнаштырырга, образ тудырганда сурәтләү чараларын оста файдаланырга өйрәнә.

Төрле характердагы тормышчан образлар иҗат итә торган лирик-драмтик пландагы, романтик төсмерләр чит булмаган артист. Мәсәлән, Кәрим Тинчурин комедияләрендә уйнаганда актёр төрле пландагы сәләтен, йомшак комизмнан үткен сатирага күчә алу мөмкинлеген күрсәтә.

1939 елда Камал театры сәхнәсендә Ә. Фәйзинең «Тукай» пьесасы (1938) буенча куелган спектакльдә (режиссер Ширияздан Сарымсаков) Тукай образын беренче булып башкара. Халык шагыйренең романтик образын тудыра, аның халык белән табигый бәйләнешен ачып бирә.

Татар халкының Тукай кебек бөек улы образын иҗат итү авыр, шуңа күрә Тукай образы татар милли театр сәнгатенең җитди казанышларыннан санала. Тарихи-биографик жанрга караган спектакль үзәгендәге шагыйрь образын режиссер Ширияздан Сарымсаков һәм башкаручы үсеш-үзгәрештә күрсәтергә тырыша. Тукай-Гафуров тамашаның һәр күренешендә яңа яклары, холкы-сыйфаты белән ачыла бара. Мәсәлән, Җаектагы типография күренешендә Тукай инде тормышта үз урынын тапкан, үз бәясен белгән, үз-үзенә ышанган туры сүзле көрәшче булса, Казанга килүенең беренче сәгатьләрендә бераз югалып калган, үзенең провинциальлегеннән ояла торган, тартынучан егет итеп бирелә.

Репетициядән соң автор Әхмәт Фәйзи актерга Тукай образына хас булган контраст моментларны биреп җиткермәвен әйтә, Тукайның нечкә күңелле шагыйрь икәнлеген онытмаска киңәш бирә.

Театр тәнкыйтьчеләре И. Гафуров тудырган шагыйрь образын югары бәяли, аның яшьлеген, җитезлеген, гадилеген ассызыклый .

1957 елда Мәскәүдә үткәрелгән Татар әдәбияты һәм сәнгате декадасы көннәрендә катнашып, У. Шекспирның «Король Лир» трагедиясендәге Шамакай (Шут) ролен башкара.

[«Король Лир» трагедиясендә Шамакай (Шут) ролен башкарган] актёр [Ибраһим Гафуров] ...явызлык һәм комсызлыкның дошманы булган кешенең дәртле йөрәгендә, кайнар, кыю акылында ачу кабынуын бирә алды «Советская культура» газетасы, 1957

• 1957 — Татарстан АССР атказанган артисты
• 1970 — Татарстан АССР халык артисты
• Хөрмәт Билгесе ордены

• Гадел Кутуй. Тукай. «Кызыл Татарстан». 1939 ел, 23 сентябрь.
• Абдулла Алиш. Безнең Тукай. «Кызыл Татарстан», 1939 ел, 18 сентябрь.
• Гильдеев К. Тукай. «Красная Татария», 28 сентября 1939 года.(рус.)
• Гафуров И. Йөрәгемдә урын алган ул. «Социалистик Татарстан», 1966 ел, 25 июнь.