Sırça Kümes (İngilizce: The Glass Menagerie), Tennessee Williams'ın 1944 yılında prömiyer yapan anımsama oyunu. Oyunda, Williams'ın kendisine, annesine ve zihinsel sorunlu kız kardeşi Rose'a dayanan karakterler güçlü otobiyografik unsurlar içeriyor.
| Sırça Kümes | |
|---|---|
The Glass Menagerie | |
 Random House tarafından yayınlanan ilk baskı | |
| Yazar | Tennessee Williams |
| Karakterler | Amanda Wingfield Tom Wingfield Laura Wingfield Jim O'Connor |
| Repliği olmayan karakterler | Bay Wingfield |
| İlk gösterim | 26 Aralık 1944 |
| İlk gösterildiği yer | Chicago |
| Ülke | ABD |
| Orijinal dil | İngilizce |
| Zaman ve mekân | Büyük Buhran, St. Louis'te bir apartman dairesi |
26 Aralık 1944'te Chicago Halk Tiyatrosu'nda da sahnelenmeye başlanan oyun, başarılı bir başlangıç yaparak kısa sürede eleştirmen ve seyircilerden olumlu tepkiler aldı. Böylece yapımcılar 1945'te New York Eleştirmenler Birliği Ödülü'nü kazanan oyunu Broadway'e taşıdılar. Oyun metni aynı yıl Random House tarafından yayınlandı. İlk başarılı oyunu olan ve hem tiyatro çevresinde hem de halk arasında kendisine tanınırlık kazandıran Sırça Kümes'ten sonra Williams, Amerika'nın en saygın oyun yazarlarından biri olmaya devam etti.
Oyun, anlatıcı ve esas kahraman Tom'un, annesi Amanda ve kız kardeşi Laura'nın anısına yaptığı bir anımsama oyunu olarak seyirciye sunuluyor. Oyun hafızaya dayandığından, Tom izleyicilere, gördükleri şeyin tam olarak ne olamayabileceğine dikkat çekiyor. Oyun, 1930'larda Amerika'da geçer. Yıllar önce kocası tarafından terk edilen Amanda, St. Louis'te yıkık dökük bir apartman dairesinde iki çocuğu ile birlikte yaşamaktadır. Telefon şirketinde çalışan Bay Wingfield ailesini terk edip gittikten sonra bir kartpostal yollar. Adressiz bu kartpostalda ise sadece "Merhaba. Hoşça kalın..." yazmaktadır. Tom ailenin geçimini sağlamak için mecburen bir ayakkabı fabrikasında çalışmaktadır. İşini sevmeyen, bir edebiyat düşkünü ve sinema meraklısı olan Tom, boş vaktini sürekli sinema ve edebiyata harcamakla avunuyor. Varlıklı bir Güneyli aileden gelen Amanda, çocukları için kendi gençliğinde yaşadığı gibi bir hayat temin etmek istiyor. Eğitimini tamamlayamayan, hassas bir yapıya sahip olan ve küçükken geçirdiği hastalık yüzünden bir bacağı sakat olduğu için kendini dünyadan soyutlayan Laura ise kendini topladığı sırça koleksiyonuna vermiştir. Topladığı cam figürlerle özdeşleştirilen Laura karakteri yazarın şizofreni hastası kardeşi Rose'tan izler taşıyor. Amanda, kızının kurtuluşunu evlilikte gördüğü için, uygun bir damat adayı arıyor. Bu vesileyle Laura, Tom'un lise arkadaşı Jim ile buluşur. Eskiden beri Jim'e platonik aşık olan Laura akşam yemeğinde koleksiyonunu ona gösterir. Dans ettikleri sırada Jim yanlışlıkla koleksiyonun en önemli parçası olan tek boynuzlu atı kırsa da Laura sinirlenmez. Dans edip öpüştükleri bu gece, Jim'in nişanlısıyla görüşmesi gerektiğini söyleyip evi terk etmesiyle son bulur. Laura durum karşısında yıkılır. Annesi ise tüm bu olanlardan Tom'u mesul tutar. Oyun, olaydan kısa bir süre sonra Tom'un evi terk ettiğini anlatması ve Laura'ya hitap ettiği tiradı ile son bulur.
| Ah Laura, Laura… Seni geride bırakmak istedim ama, ben sandığından daha da bağlıyım sana! Bir sigara yakarım, sokağı geçerim, sinemaya ya da bara takılırım, içki alırım, en yakınımdaki yabancı ile konuşurum… Şamdanını söndürecek olan herhangi bir konuda takılırım. Bugünlerde dünya şimşeklerle aydınlanıyor! İyisim mi sen mumları bir an önce söndür Laura… |
_1.jpg)
Sırça Kümes yakaladığı başarının ardından 31 Mart 1945'te Playhouse Theatre tarafından Broadway'de prömiyer yaptı. Eddie Dowling ve Margo Jones'ın rejisiyle 29 Haziran 1946'ya kadar burada sahnelenen oyun, daha sonra 1 Temmuz 1946'dan 3 Ağustos 1946'daki kapanışına kadar Royale Theatre sahnesinde oynanmaya devam etti.
Sırça Kümes, Türkiye'de 1964 yılında Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları tarafından Modern Tiyatro Eserleri Serisi kapsamında Can Yücel çevirisiyle basılmıştır. 1997 yılında Devlet Tiyatroları repertuvarına alınan oyun, Türkiye'de ilk kez 1997-98 sezonunda Yıldız Kenter'in rejisiyle İzmir Devlet Tiyatrosu'nda sahnelenmiş, ardından birçok devlet ve özel tiyatro toplulukları tarafından sahneye konmuştur.
2000 senesinde Aytuğ İzat'ın Sırça Hayvan Koleksiyonu şeklinde Türkçeye çevirdiği oyun Mitos Boyut Yayınları tarafından neşredilmiştir. Sırça Kümes'i sahnelenmeye devam eden çeşitli tiyatro toplulukları, hem Can Yücel hem de Aytuğ İzat metinlerini kullanıyorlar.
Ekim 2002'de Kent Oyuncuları kadrosu tarafından Yıldız Kenter'in yönetmenliğinde Şinasi Sahnesi salonunda oynanmaya başlanan oyun, 2002-2003 sezonu boyunca temsil vermeye devam etmiştir.
Yine 2002-2003 sezonunda Van DT'da Tolga Evren'in yönetmenliğinde sahnelenmiştir.
2009'da Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları'nda Emre Koyuncuoğlu'nun rejisiyle sahnelenen oyun, 19 Kasım 2009'da Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali'nde de seyirci önüne çıkmıştır.
2010-11 sezonunda Antalya DT'da Barış Eren'in yönetmenliğinden oynanan oyun, 2011'de Devlet Tiyatroları'nın düzenlediği 27 Mart Dünya Tiyatro Günü etkinliği kapsamında Haşim İşcan Kültür Merkezi Sahnesi'nde seyirciyle buluştu.
Sırça Kümes, 2011-2012 sezonunda Jason Hale yönetiminde Ankara DT'de sahnelenmeye başladı. Amerikalı yönetmen oyun için şunları söyledi:
Sırça Kümes’i yönetmeyi seçmemdeki etken, Williams’ın özgün fikirlerini Türk seyircisiyle paylaşma isteğim oldu. Bunun için ‘anı oyunu’ olan eserin genelinde daha dışavurumcu bir sahne ve ışık tasarımı, Williams’ın önermiş olduğu projeksiyon görüntüleri ve metinlerini kullandım.
Williams'ın 100. doğum gününe denk getirilerek 4 Ekim'de Şinasi Sahnesi'nde prömiyer yapan oyun, 2012-2013 sezonunda da sahnelenmeye devam etti. Ayrıca oyun, 10. Kıbrıs Tiyatro Festivali kapsamında, 11 Eylül'de Yakın Doğu Üniversitesi Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi'nde seyirci önüne çıktı. Gülin Ersoy oyundaki performansıyla, 2012'de altıncısı verilen Baykal Saran Tiyatro Ödülü'nü, Meltem Keskin ise 3. Sadri Alışık Anadolu Tiyatro Oyuncu Ödülleri'nde Yılın En Başarılı Kadın Oyuncusu ödülünü kazandı.
23 Şubat 2015'te İstanbul Şehir Tiyatroları'nda Sırça Hayvan Koleksiyonu ismiyle Yıldırım Fikret Urağ'ın rejisinde sahnelenmeye başladı. Prömiyerini Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi'nde yapan oyun, 2015-16 sezonu boyunca izleyiciyle buluşmaya devam etti.
Sırça Hayvan Koleksiyonu ismiyle Kasım 2016'da New York Sanat Akademisi topluluğu tarafından Onur Atacan'ın rejisiyle sahneyelenmeye başlandı.
11 Şubat 2017'de Manisa Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu'nda prömiyer yapan oyun 28 Ekim'de Adana Şehir Tiyatrosu'nun düzenlediği 4. Şehir Tiyatroları Buluşması etkinliğinde, 12 Aralık'ta ise 6. Uluslararası İzmir Tiyatro Festivali'nde sahne aldı. Aytuğ İzat'ın çevirip, Tayfun Şengöz'ün yönettiği oyunda Servet Şencel, Harun Ovagülü, Ayşe Türel ve Batuhan Nil rol aldı.
Oyun, Nisan 2017'de Alanya Belediye Tiyatrosu'nda Murat Atak'ın yönetmenliğinde Sırça Biblolar adıyla sahnelenmeye başladı. Babür Nutku'nun çevirdiği oyunda Esra Tığlı Kutertan, Nilay Kara, Burak Kaya ve Fırat Onur Deniz rol almıştır.
TiyatroMuz tiyatro topluluğu sahnelenen, 13 Ocak 2018'de L'Avare Sahne'de prömiyer yapan Sırça Hayvan Koleksiyonu'nun kadrosu aşağıdaki gibidir:
2017 yılının Ekim ayında İstanbul Temaşa Tiyatrosu topluluğu tarafından sahnelenmeye başlanan Sırça Hayvan Koleksiyonu, hâlâ sahnelenmeye devam ediyor.
21 Eylül 2021'de Bursa DT'da Şahin Ergüney yönetmenliğinde sahnelenmeye başlanmıştır.
| Wiki Commons'ta Sırça Kümes ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article Sırça Kümes, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
