Dayton Anlaşması: 1995'te Bosna Savaşı'nı sona erdiren barış antlaşması

Bu anlaşmalar, çok daha büyük Yugoslav Savaşları'nın bir parçası olan ve üç buçuk yıl süren Bosna Savaşı'na son verdi.

Dayton Anlaşması

Bosna-Hersek'te Barış için Genel Çerçeve Anlaşması
Oturanlar soldan sağa: Slobodan Milošević, Alija Izetbegović, Franjo Tuđman Paris'te anlaşmayı imzalarken.
Yazılma	10 Ağustos 1995
İmzalanma	14 Aralık 1995
Yer	Wright-Patterson Hava Kuvvetleri Üssü, Dayton, Ohio, Amerika Birleşik Devletleri
İmzacılar	Slobodan Milošević Alija Izetbegović Franjo Tuđman Bill Clinton Jacques Chirac John Major Helmut Kohl Viktor Çernomirdin
Taraflar	Yugoslavya  Bosna-Hersek  Hırvatistan  ABD  Fransa  Birleşik Krallık  Almanya  Rusya  Avrupa Birliği

Bosna-Hersek, iki entiteye ayrılarak ülkenin %51'i Boşnaklar ile Hırvatlar arasında kantonlara bölünerek oluşturulan Bosna-Hersek Federasyonu'na (FBiH) ve %49'u da Sırp Cumhuriyeti'ne verilmiştir.

 

 

 

Anlaşmadan önce Bosnalı Sırplar, Bosna-Hersek'in yaklaşık %46'sını (23.687 km km²), Boşnaklar %28'ini (14.505 km km²) ve Bosnalı Hırvatlar %25'ini (12.937 km km²) kontrol ediyordu.

Bosnalı Sırplar dağlık bölgelerin büyük bir kısmını geri aldılar (%4'ü Bosnalı Hırvatlardan ve bir kısmı da Boşnaklardan) ancak Saraybosna'yı ve bazı hayati önem taşıyan Doğu Bosna/Hersek mevzilerini teslim etmek zorunda kaldılar. Yüzdeleri %49'a yükseldi (24.526 km²'lik Brčko Bölgesi hariç tutulduğunda %48).

Boşnaklar, Saraybosna'nın çoğunu ve doğu Bosna-Hersek'teki bazı önemli mevkileri ele geçirirken, Özren Dağı ve batı Bosna'da yalnızca birkaç yeri kaybettiler. Yüzdeleri %30'a çıktı ve arazinin kalitesini büyük ölçüde artırdılar. Savaş öncesi Boşnakların (ve Bosnalı Hırvatların) yaşadığı toprakların büyük bir kısmı Bosnalı Sırpların kontrolü altında kaldı.

Bosnalı Hırvatlar çoğunu (Bosna-Hersek topraklarının %4'ü) Bosnalı Sırplara (bugünkü Sırp Cumhuriyeti'nin %9'u) geri verdi ve daha sonra Una-Sana Donji Vakuf'tan (Merkez Bosna'da) çekildi. Posavina'nın küçük bir genişlemesi (Odžak ve Domaljevac'ın bazı kısımları), Dayton'dan sonra Bosnalı Hırvatların Bosna-Hersek'in (10.640 km²) yalnızca %21'ini kontrol ettiği gerçeğini değiştirmedi; Dayton öncesinde bu oran %25'ten fazlaydı. En önemli Bosnalı Hırvat bölgelerinden biri (Bosanski Brod ile Posavina, Bosanski Šamac, Derventa) Bosnalı Hırvat kontrolü dışında bırakıldı.

Sırp Cumhuriyeti'nin Kontrolü

• Yaklaşık %89,5'i (22.059 km²) Bosnalı Sırpların kontrolü altındaydı.
• Bugünkü Sırp Cumhuriyeti topraklarının yaklaşık %9'u (2.117 km²) Bosnalı Hırvat güçleri tarafından kontrol ediliyordu; esas olarak Šipovo, Petrovac, Istočni Drvar, Jezero, Kupres (RS) belediyelerinde ve Banja Luka belediyesinin bir bölümü
• Bugünkü Sırp Cumhuriyeti topraklarının yaklaşık %1,5'i (350 km²), başta Özren (Doboj ve Petrovo), batı Bosna (Krupa na Uni ve Novi Grad ve Oštra Luka'nın bazı kısımları) olmak üzere Boşnak güçleri tarafından kontrol ediliyordu.

Bosna-Hersek Federasyonu'nun Kontrolü

• Bosna-Hersek Federasyonu'nun yaklaşık %53'ü (13.955 km²) Boşnak kontrolü altındaydı.
• Bosna-Hersek Federasyonu'nun yaklaşık %41'i (10.720 km²) Bosnalı Hırvatların kontrolü altındaydı.
• Yaklaşık %6'sı (1.435 km²) Bosnalı Sırpların kontrolü altındaydı.

Kantonlar

Kanton 10:

• Neredeyse tamamen Bosnalı Hırvatların kontrolündeydi (4.924 km²)
• Kupres'in doğusundaki bazı noktalar (10 km²) Boşnaklar tarafından kontrol ediliyordu.

Una-Sana Kantonu:

• Neredeyse tamamen Boşnakların kontrolündeydi (3.925 km²)
• Bosnalı Hırvatlar, Bosanski Petrovac ve Bihać belediyelerinin (200 km²) güney kısımlarındaki bazı dağ geçitlerini kontrol ediyordu.

Batı Hersek Kantonu:

• Tamamen Bosnalı Hırvatların kontrolü altındaydı (1.362 km²)

Hersek-Neretva Kantonu:

• Bölünmüştü, yarıdan fazlası Bosnalı Hırvatların kontrolü altındaydı (2.525 km²)
• Kuzey ve orta kısımlar Boşnak kontrolü altındaydı (1.666 km²)
• Doğu dağları Bosnalı Sırpların kontrolündeydi (210 km²)

Merkez Bosna Kantonu:

• Bölünmüştü, üçte birinden biraz fazlası Bosnalı Hırvatların kontrolü altındaydı (1.099 km²)
• Geri kalanı Boşnakların kontrolündeydi (2.090 km²)

Zenica-Doboj Kantonu:

• Büyük ölçüde Boşnak kontrolü altındaydı (2.843 km²)
• Bosnalı Hırvat kontrolü altında Žepče, Usora gibi bazı küçük yerleşim bölgeleri vardı (400 km²)
• Doğu dağları Bosnalı Sırpların kontrolündeydi (100 km²)

Tuzla Kantonu:

• Büyük ölçüde Boşnak kontrolü altındaydı (2.544 km²)
• Gradačac belediyesinde Bosnalı Hırvat kontrolü altında bazı köyler vardı (5 km²)
• ve Bosnalı Sırpların kontrolü altındaki Doboj ve Gračanica belediyelerindeki bazı köyler (100 km²)

Posavina Kantonu:

• çoğunlukla Bosnalı Hırvat kontrolü altındaydı (205 km²)
• Bosnalı Sırplar Odžak'ı ve Domaljevac belediyelerinin bazı kısımlarını kontrol ediyordu (120 km²)

Bosna-Podrinje Kantonu:

• Çoğunlukla Boşnak kontrolü altındaydı (405 km²)
• Bosnalı Sırplar, Saraybosna'ya bağlanan bölgeleri kontrol ediyordu (100 km²)

Saraybosna Kantonu:

• Çoğunlukla Bosnalı Sırpların kontrolü altındaydı (800 km²)
• Boşnaklar bazı güney banliyölerini ve şehrin çoğunu (477 km²) kontrol ediyordu.

Brčko Bölgesi bölündü;

• Güney kısımlarının çoğunu (200 km²) Boşnaklar kontrol ediyordu
• Bosnalı Sırplar kuzey kısımlarını (193 km²)
• Gerisini Bosnalı Hırvatlar kontrol ederken, Orašje belediyesinin yakınındaki bir kısım ve belediyenin güney kısımlarındaki iki yerleşim bölgesi (100 km²)