Asiye Nasıl Kurtulur?

Türkiye'nin en hararetli dönemlerinde yapılan "bize has bir tiyatro nasıl olmalı" tartışmalarının göbeğinde üretilmiş bir metindir.

Ancak bu dönemin heyecanına uygun olarak, oyunun tam olarak Brechtyen olamadığını da görürüz. Malum 60'tan 70'lerin sonuna uzanan süreç Türkiye Tiyatrosu'nun gelişiminin doruğunda olduğu bir dönemdir. Ancak tüm dünyada yükselen Bertolt Brecht ve epik tiyatro trendinin, Türkiye'de ilk başlarda çok da iyi özümsenemediğini görüyoruz. Episodik yapı, yadırgatma efektleri ve şarkılar sanki yazılı bir reçete varmışçasına sahneye uygulanmıştır. Berliner Ensemble ile yürüttüğü çalışmaların ardından ülkeye dönen Öngören'in sinemaya da aktarılmış bu metni de epik tiyatroyu Türkiye'ye uyarlama çabasında olan bir metindir.

Ezilen sınıfın tiyatrosu olarak, kapitalist düzenin yıkılması gerektiğini anlatan epik diyalektik biçimin gerektirdiği sınıf bilinci, bu oyuna tam olarak yansımaz. Ancak yine de kapitalizm ve burjuva düşüncesinin sapkınlığı sonuna kadar sergilenir. Brecht'in kendi oyunlarında da yapmaya çalıştığı üzere, Öngören bize bu sistem içindeyken kurtuluşun (insanca bir kurtuluşun) mümkün olmadığını gösterir. Nasıl olursa olsun, hangi çareyi denerse denesin, Asiye mutlu olamayacaktır.

1970 yılında Vasıf Öngören'in kurduğu Ankara Birliği Sahnesi'nde Vasıf Öngören rejisi ile sahnelendi. Oyun İsveç'te, Kraliyet Tiyatrosu'nun Göteburg repertuvarına alındı. Rusça, Azerice, Kazakça, Yugoslavca ve Fransızcaya çevrilen oyun Sovyetler Birliği'nde televizyon filmi oldu. 1971 yılında Dostlar Tiyatrosu tarafından sahnelendi. 1973 yılında Nejat Saydam, 1986 yılında da Atıf Yılmaz tarafından filme çekildi.

• Almanya Defteri (oyun) (Göç)
• Oyun Nasıl Oynanmalı?
• Zengin Mutfağı