Ä veya ä, çoğunlukla Kuzeybatı Avrupa dillerinde yaygınlık gösteren bir harftir.
Latin alfabesi Ää harfi | |
Ä | ä |
Ä | ä |
Almanca, Lüksemburgca, Fince, İsveççe, Slovakça, Türkmence, Gagavuzca, Aymaraca ve Estonca'da kullanılır ve bazılarında /æ/, bazılarında /ɛ/ sesini gösterir. Aynı ses Azericede Ə harfi ile, Norveççe, Danca, Faroece ve İzlandaca'da Æ harfi ile gösterilir.
Fince, Türkmence ve Tatarca dillerinde Ä harfi daima /æ/ sesini temsil eder. Fincede ve Tatarcada alfabenin sonlarında, Z'den sonra, bulunur. Türkmencede alfabenin 6. harfi olarak E'den hemen sonra gelir. İsveççe ve Estoncada Ä harfi, bazen /æ/, bazen de /ɛ/ olarak okunur. Bu dillerde de, tıpkı Fincedeki gibi, Ä harfi Z'den sonra gelir. Almanca ve Slovakçada bu harf /ɛ/ sesini temsil eder. Ayrıca Kâzım Cömert Tokayev'in sunduğu Kazak Latin Alfabesi taslağında bu harf /æ/ sesini temsil etmek için kullanılmıştır. Birtakım Kiril alfabelerinde de bu harfin kullanıldığı görülmüştür.
Ä harfi, işaretsiz A harfinin üstüne Umlaut (¨) eklenerek elde edilmiştir. Umlaut işaretinin tarihi, matbaanın icat edildiği zamanlara dayanmaktadır. Alman matbaacılar, Almancada bulunan ae diyagrafını yerden tasarruf etmek için e'yi a'nın üstüne yazarak yazmaya başlamışlardır. O zamanlar baskın el yazısı olan Kurrentschrift'te e harfi 2 çizgiden ibaret olduğundan, bu e harfi zamanla 2 çizgiye ve daha da sonra iki noktaya dönüşmüştür.
İskandinav ülkeleri bu zamana kadar /æ/ sesini Æ harfi ile göstermekteydi. Ancak Almanya'da bu yazımın gelişmesinin ardından İsveç'te de bu stil benimsenmeye başlandı. O zamanlar İsveç hâkimiyetinde olan Finlandiya'da da /æ/ sesi aynı şekilde Ä ile gösterilmeye başlandı.
1927 yılında Türkiye Latin harflerine geçince /æ/ sesini Ä ile gösterilmesi öngörülmedi, yazımı fazla karıştırmamak için E ile gösterilmesi tercih edildi. Ancak Umlaut içeren diğer harfler (Ö ve Ü) benimsendiği için 1991'de SSCB yıkılınca bağımsız olan Türk devletlerinin bazıları, Latin alfabesine geçerken /æ/ için Ä harfini kullanma kararı aldılar.
Karakter | Ä | ä | ||
---|---|---|---|---|
Unicode adı | LATIN CAPITAL LETTER A WITH DIAERESIS | LATIN SMALL LETTER A WITH DIAERESIS | ||
Kodlamalar | Ondalık | Onaltılık | Ondalık | Onaltılık |
Unicode | 196 | U+00C4 | 228 | U+00E4 |
ISO temel Latin alfabesi | |||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aa | Bb | Cc | Dd | Ee | Ff | Gg | Hh | Ii | Jj | Kk | Ll | Mm | Nn | Oo | Pp | Rr | Ss | Tt | Uu | Vv | Ww | Xx | Yy | Zz | |
Özel işaret almış A harfi İki nokta işaretini kullanan harfler tarih • paleografi • türetimler • diyakritik • noktalama • rakamlar • harf listesi |
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article Ä, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.