ภาษาอุตซิตา

ภาษาอุตซิตา/เล็งกอด็อก
occitan/lenga d'òc
ออกเสียง	[utsiˈta], [u(t)siˈtɔ], [ukʃiˈtɔ]/ [ˈleŋɡɔ ˈðɔ(k)]
ประเทศที่มีการพูด	ฝรั่งเศส, สเปน, อิตาลี, โมนาโก
ชาติพันธุ์	ชาวอุตซิตา
จำนวนผู้พูด	จำนวนผู้พูดทั้งหมดโดยประมาณมีตั้งแต่ 100,000–800,000 คน (2550–2555) โดย 68,000 คนในจำนวนนี้อยู่ในอิตาลี (จากการสำรวจ พ.ศ. 2548) และ 4,000 คนในจำนวนนี้อยู่ในหุบเขาอารันของสเปน  (2551)
ตระกูลภาษา	อินโด-ยูโรเปียน อิตาลิก โรมานซ์ โรมานซ์ตะวันตก โรมานซ์กอล โรมานซ์อุตซิตา ภาษาอุตซิตา/เล็งกอด็อก
รูปแบบก่อนหน้า	ภาษาอุตซิตาเก่า ภาษาอุตซิตา/เล็งกอด็อก
ภาษาถิ่น	โอแวร์ญ กัสกอญ (รวมภาษาถิ่นอารัน) ล็องก์ด็อก ลีมูแซ็ง พรอว็องส์ วีวาแร-แอลป์ นิส ชัวดิต †
ระบบการเขียน	อักษรละติน (ชุดตัวอักษรอุตซิตา)
สถานภาพทางการ
ภาษาทางการ	แคว้นกาตาลุญญา (สเปน)
ภาษาชนกลุ่มน้อยที่รับรองใน	ฝรั่งเศส  อิตาลี (กฎหมายหมายเลข 482 ลงวันที่ 15 ธันวาคม 2542)  โมนาโก
ผู้วางระเบียบ	• สภาภาษาอุตซิตา  • ที่ประชุมใหญ่ถาวรว่าด้วยภาษาอุตซิตา  • สถาบันการศึกษาอารัน
รหัสภาษา
ISO 639-1	oc
ISO 639-2	oci
ISO 639-3	oci – รหัสรวม รหัสเอกเทศ: sdt – Judeo-Occitan
Linguasphere	51-AAA-g & 51-AAA-f
ภาษาถิ่นต่าง ๆ ของภาษาอุตซิตา   โอแวร์ญ   ลีมูแซ็ง   วีวาแร-แอลป์   พรอว็องส์   นิส   ล็องก์ด็อก   กัสกอญ

ภาษาอุตซิตาเป็นภาษาราชการของแคว้นกาตาลุญญาที่ซึ่งมีผู้พูดภาษาถิ่นย่อยของภาษากัสกอญที่รู้จักกันในชื่อภาษาอารันในหุบเขาอารัน ตั้งแต่เดือนกันยายน พ.ศ. 2553 สภานิติบัญญัติกาตาลุญญาได้พิจารณาให้ภาษาอุตซิตาถิ่นอารันเป็นภาษาถนัดสำหรับใช้ในหุบเขาดังกล่าวอย่างเป็นทางการ

ตลอดช่วงเวลาในประวัติศาสตร์ ศัพท์ ลีมูแซ็ง (Lemosin), ล็องก์ด็อก (Lengadocian), กัสกอญ (Gascon) และต่อมา พรอว็องส์ (Provençal, Provençau หรือ Prouvençau) เป็นชื่อพ้องสำหรับใช้เรียกภาษาอุตซิตาทั้งมวล แต่ปัจจุบันเป็นที่เข้าใจกันว่า พรอว็องส์ คือภาษาอุตซิตาถิ่นที่พูดกันในภูมิภาคพรอว็องส์ทางตะวันออกเฉียงใต้ของประเทศฝรั่งเศส

ภาษาอุตซิตาต่างจากภาษาโรมานซ์อื่นอย่างภาษาฝรั่งเศสหรือภาษาสเปนตรงที่ไม่มีสถานะทางการในประเทศใด ๆ และไม่มีภาษาเขียนมาตรฐานเพียงหนึ่งเดียวที่เรียกว่า "อุตซิตา" แต่มีบรรทัดฐานหลายบรรทัดฐานที่แข่งขันกันในการเขียนภาษานี้ บางบรรทัดฐานได้รับการกำหนดขึ้นเพื่อให้ใช้ได้กับภาษาถิ่นทุกภาษา ในขณะที่บางบรรทัดฐานอิงกับภาษาถิ่นเพียงภาษาใดภาษาหนึ่ง ความพยายามเหล่านี้ถูกบั่นทอนจากการใช้ภาษาอุตซิตาที่ลดลงอย่างรวดเร็วในพื้นที่ส่วนใหญ่ของภาคใต้ของประเทศฝรั่งเศส และจากความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญในด้านสัทวิทยาและวงศัพท์ในบรรดาภาษาถิ่นต่าง ๆ

ความอยู่รอดในระยะยาวของภาษาอุตซิตาเป็นที่น่ากังขาอย่างยิ่ง ตามข้อมูลของ หนังสือปกแดงว่าด้วยภาษาใกล้สูญ ของยูเนสโก ภาษาถิ่นหลักสี่ในหกภาษาของภาษาอุตซิตา (พรอว็องส์, โอแวร์ญ, ลีมูแซ็ง และล็องก์ด็อก) อยู่ในภาวะใกล้สูญอย่างรุนแรง (severely endangered) ในขณะที่ภาษาถิ่นหลักอีกสองภาษาที่เหลือ (กัสกอญและวีวาแร-แอลป์) อยู่ในภาวะใกล้สูญอย่างแน่นอน (definitely endangered)