ประวัติ
อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น เดิมเป็นหนึ่งใน 5 อำเภอ ของเมืองขอนแก่นในอดีต คืออำเภอเมืองขอนแก่น อำเภอน้ำพอง อำเภอชนบท อำเภอภูเวียง และอำเภอพล เป็นอำเภอที่สำคัญในด้านทิศเหนือของตัวจังหวัดขอนแก่น มีแม่น้ำพองไหลผ่าน ถือเป็นสายเลือดที่หล่อเลี้ยงชาวน้ำพองในการประกอบอาชีพด้านเกษตรกรรม ในอดีตมีการการคมนาคมที่ขนส่งสินค้าตามลำน้ำพอง บริเวณท่าหว้า หมู่ที่ 3 ตำบลน้ำพอง เมื่อวันที่ 10 กุมภาพันธ์ 2450 ทางราชการได้ตั้งอำเภอขึ้นโดยแรกเริ่มใช้ชื่อว่า "อำเภอท่าหว้า" มีหลวงผดุงแคว้นประจันทร์ เป็นนายอำเภอคนแรก ต่อมาได้เปลี่ยนชื่ออำเภอเป็น "อำเภอน้ำพอง" ตามสถานที่สำคัญคือแม่น้ำพอง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2452 เป็นต้นมา
ระหว่างปี พ.ศ. 2478 - 2482 สมัยหลวงศรีนครานุรักษ์เป็นนายอำเภอ ได้พิจารณาเห็นว่าที่ตั้งสถานที่ราชการคับแคบไม่มีทางที่จะขยายได้ ทั้งสถานที่ราชการและบ้านพักราชการชำรุดทรุดโทรม ประกอบกับมีที่ตั้งที่เหมาะสมแก่การบริหารราชการ ใกล้ๆ สถานีรถไฟหนองกุง (สถานีรถไฟน้ำพองในปัจจุบัน) เพื่อสะดวกในการติดต่อราชการกับจังหวัดและอำเภออื่นๆ ควรที่จะมีการย้ายที่ว่าการอำเภอ แต่กระทรวงมหาดไทยได้พิจารณาเห็นว่าทางรถไฟยังไม่เสร็จเรียบร้อย จึงให้ระงับการย้ายที่ว่าการอำเภอไว้ก่อน ต่อมาปี พ.ศ. 2489 ร.ต.ท. มุข ประเสริฐวงษ์ ย้ายมาดำรงตำแหน่งนายอำเภอน้ำพอง ประชาชนส่วนใหญ่ต้องการให้ย้ายที่ว่าการอำเภอไปตั้งใกล้ๆ สถานีรถไฟดังกล่าว กระทรวงมหาดไทยจึงอนุมัติให้ย้ายที่ว่าการอำเภอไปตั้งใกล้กับสถานีรถไฟหนองกุง ตำบลวังชัย โดยมีราษฎรบริจาคที่ดินสำหรับใช้เป็นสถานที่ตั้งที่ว่าการอำเภอ
- วันที่ 12 กุมภาพันธ์ 2464 โอนพื้นที่ตำบลศรีสุขสำราญ อำเภอภูเวียง มาขึ้นกับอำเภอน้ำพอง
- วันที่ 4 ตุลาคม 2468 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดขอนแก่น และจังหวัดอุดรธานี โดยโอนพื้นที่หมู่บ้านท่าลี่ บ้านดอกจันทน์ บ้านนาทัน ของตำบลบัวเงิน อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น ไปขึ้นกับตำบลตูมใต้ อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี
- วันที่ 29 พฤศจิกายน 2479 ยุบตำบลบ้านขาม แล้วโอนพื้นที่หมู่ 13 (ในขณะนั้น) ของตำบลบ้านขาม ไปขึ้นกับตำบลบ้านโนน อำเภอน้ำพอง โอนพื้นที่หมู่ 2,4,6,7,8,9,10 ไปขึ้นกับตำบลบัวใหญ่ อำเภอน้ำพอง และโอนพื้นที่หมู่ 1,16,18,19,20 ไปขึ้นกับตำบลพระลับ อำเภอเมืองขอนแก่น
- วันที่ 11 กรกฎาคม 2481 ตั้งตำบลโคกสูง แยกออกจากตำบลบ้านดง
- วันที่ 9 กรกฎาคม 2483 โอนพื้นที่หมู่ 28 (ในขณะนั้น) ของตำบลสาวะถี อำเภอเมืองขอนแก่น มาขึ้นกับตำบลโคกสูง อำเภอน้ำพอง
- วันที่ 13 สิงหาคม 2483 ตั้งตำบลบ้านขาม แยกออกจากตำบลบัวใหญ่ และโอนพื้นที่หมู่ 16 (ในขณะนั้น) ของตำบลบ้านโนน มาขึ้นกับตำบลบ้านขาม
- วันที่ 9 กันยายน 2490 โอนพื้นที่หมู่ 16,17,18 (ในขณะนั้น) ของตำบลบัวเงิน ไปตั้งเป็นหมู่ 13,14,15 ของตำบลวังชัย
- วันที่ 9 ธันวาคม 2490 แยกพื้นที่ตำบลกระนวน และตำบลบ้านโนน จากอำเภอน้ำพอง ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอกระนวน และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอน้ำพอง
- วันที่ 26 ธันวาคม 2493 โอนพื้นที่หมู่ 5,7 (ในตอนนั้น) จากตำบลบ้านโนน กิ่งอำเภอกระนวน มาตั้งเป็นหมู่ 11,12 ของตำบลบ้านขาม
- วันที่ 6 มกราคม 2496 ตั้งตำบลเขาสวนกวาง แยกออกจากตำบลสะอาด ตั้งตำบลบ้านฝาง แยกออกจากตำบลบัวเงิน ตั้งตำบลห้วยโจด แยกออกจากตำบลบัวเงิน และตำบลบัวใหญ่ ตั้งตำบลหนองโก แยกออกจากตำบลกระนวน
- วันที่ 6 ธันวาคม 2498 โอนพื้นที่ตำบลบ้านฝาง และตำบลห้วยโจด อำเภอน้ำพอง ไปขึ้นกับ กิ่งอำเภอกระนวน อำเภอน้ำพอง
- วันที่ 20 กันยายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลวังชัย ในท้องที่บางส่วนของตำบลวังชัย
- วันที่ 15 ตุลาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลหนองโก ในท้องที่บางส่วนของตำบลหนองโก
- วันที่ 17 ธันวาคม 2500 ตั้งตำบลหนองกุงใหญ่ แยกออกจากตำบลหนองโก ตั้งตำบลห้วยยาง แยกออกจากตำบลบ้านฝาง
- วันที่ 22 กรกฎาคม 2501 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอกระนวน อำเภอน้ำพอง เป็น อำเภอกระนวน
- วันที่ 23 ธันวาคม 2501 ตั้งตำบลม่วงหวาน แยกออกจากตำบลน้ำพอง
- วันที่ 24 ธันวาคม 2506 จัดตั้งสุขาภิบาลเขาสวนกวาง ในท้องที่บางส่วนของตำบลเขาสวนกวาง
- วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2507 ตั้งตำบลนาคำ แยกออกจากตำบลบ้านดง
- วันที่ 10 พฤษภาคม 2507 ก่อสร้างเขื่อนอุบลรัตน์ ในท้องที่อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น
- วันที่ 23 ธันวาคม 2512 จัดตั้งสุขาภิบาลน้ำพอง ในท้องที่หมู่ที่ 2,4,13 ของตำบลม่วงหวาน
- วันที่ 10 สิงหาคม 2514 จัดตั้งสุขาภิบาลเขื่อนอุบลรัตน์ ในท้องที่บางส่วนของตำบลโคกสูง
- วันที่ 11 เมษายน 2515 เปลี่ยนแปลงชื่อตำบลม่วงหวาน เป็นตำบลน้ำพอง และเปลี่ยนแปลงชื่อตำบลน้ำพอง เป็นตำบลม่วงหวาน
- วันที่ 26 กันยายน 2515 ตั้งตำบลดงเมืองแอม แยกออกจากตำบลสะอาด
- วันที่ 4 กันยายน 2516 ตั้งตำบลนางิ้ว แยกออกจากตำบลเขาสวนกวาง
- วันที่ 13 สิงหาคม 2517 แยกพื้นที่ตำบลโคกสูง ตำบลนาคำ และตำบลบ้านดง จากอำเภอน้ำพอง ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภออุบลรัตน์ และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอน้ำพอง
- วันที่ 26 สิงหาคม 2518 ตั้งตำบลหนองกุง แยกออกจากตำบลวังชัย
- วันที่ 14 กันยายน 2519 ตั้งตำบลเขื่อนอุบลรัตน์ แยกออกจากตำบลโคกสูง ตั้งตำบลท่ากระเสริม แยกออกจากตำบลทรายมูล ตำบลบัวใหญ่ และตำบลบ้านขาม
- วันที่ - 2521 แยกพื้นที่ตำบลเขาสวนกวาง ตำบลดงเมืองแอม และตำบลนางิ้ว จากอำเภอน้ำพอง ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอเขาสวนกวาง และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอน้ำพอง
- วันที่ 19 กันยายน 2521 ตั้งตำบลพังทุย แยกออกจากตำบลบัวเงิน ตั้งตำบลศรีสุขสำราญ แยกออกจากตำบลนาคำ
- วันที่ 25 มีนาคม 2522 ยกฐานะจากกิ่งอำเภออุบลรัตน์ อำเภอน้ำพอง เป็น อำเภออุบลรัตน์
- วันที่ 16 กันยายน 2523 ตั้งตำบลโนนสมบูรณ์ แยกออกจากตำบลนางิ้ว
- วันที่ 14 มิถุนายน 2526 เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลเขาสวนกวาง เพื่อความเหมาะสมในการบริหารกิจการและการทะนุบำรุงท้องถิ่น
- วันที่ 16 ตุลาคม 2527 ตั้งตำบลกุดน้ำใส แยกออกจากตำบลม่วงหวาน
- วันที่ 15 มีนาคม 2528 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอเขาสวนกวาง อำเภอน้ำพอง เป็น อำเภอเขาสวนกวาง
- วันที่ 14 ตุลาคม 2528 จัดตั้งนิคมสร้างตนเอง ในท้องที่อำเภออุบลรัตน์ อำเภอเขาสวนกวาง และอำเภอน้ำพอง
- วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลวังชัย และสุขาภิบาลน้ำพอง เป็นเทศบาลตำบลวังชัย และเทศบาลตำบลน้ำพอง ตามลำดับ ด้วยผลของกฎหมาย
- วันที่ 30 สิงหาคม 2550 เปลี่ยนแปลงชื่อองค์การบริหารส่วนตำบลน้ำพอง อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น เป็นองค์การบริหารส่วนตำบลลำน้ำพอง และจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลลำน้ำพอง ขึ้นเป็น เทศบาลตำบลลำน้ำพอง
- วันที่ 2 กันยายน 2550 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลกุดน้ำใส ขึ้นเป็น เทศบาลตำบลกุดน้ำใส
- วันที่ 18 กรกฎาคม 2551 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลม่วงหวาน ขึ้นเป็น เทศบาลตำบลม่วงหวาน
- วันที่ 6 กันยายน 2556 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลสะอาด ขึ้นเป็น เทศบาลตำบลสะอาด
ที่ตั้งและอาณาเขต
อำเภอน้ำพองตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้
การแบ่งเขตการปกครอง
การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภอน้ำพองแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 12 ตำบล 168 หมู่บ้าน ได้แก่
1. | | น้ำพอง | | | (Nam Phong) | | | 17 หมู่บ้าน | | | | 2. | | วังชัย | | | (Wang Chai) | | | 16 หมู่บ้าน | | | | 3. | | หนองกุง | | | (Nong Kung) | | | 11 หมู่บ้าน | | | | 4. | | บัวใหญ่ | | | (Bua Yai) | | | 17 หมู่บ้าน | | | | 5. | | สะอาด | | | (Sa-at) | | | 14 หมู่บ้าน | | | | 6. | | ม่วงหวาน | | | (Muang Wan) | | | 14 หมู่บ้าน | | | | | 7. | | บ้านขาม | | | (Ban Kham) | | | 16 หมู่บ้าน | | 8. | | บัวเงิน | | | (Bua Ngoen) | | | 17 หมู่บ้าน | | 9. | | ทรายมูล | | | (Sai Mun) | | | 13 หมู่บ้าน | | 10. | | ท่ากระเสริม | | | (Tha Krasoem) | | | 10 หมู่บ้าน | | 11. | | พังทุย | | | (Phang Thui) | | | 13 หมู่บ้าน | | 12. | | กุดน้ำใส | | | (Kut Nam Sai) | | | 10 หมู่บ้าน | | |
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ท้องที่อำเภอน้ำพองประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 14 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลวังชัย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังชัย เฉพาะหมู่ที่ 10 และบางส่วนของหมู่ที่ 4, 11; และตำบลหนองกุง เฉพาะหมู่ที่ 1 และบางส่วนของหมู่ที่ 10
- เทศบาลตำบลน้ำพอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำพอง เฉพาะหมู่ที่ 2, 4, 13, 15
- เทศบาลตำบลลำน้ำพอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำพอง เฉพาะหมู่ที่ 1, 3, 5–12, 14, 16–17
- เทศบาลตำบลกุดน้ำใส ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกุดน้ำใสทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลม่วงหวาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลม่วงหวานทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลสะอาด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสะอาดทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลวังชัย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังชัย เฉพาะหมู่ที่ 1–3, 5–9, 12–16 และบางส่วนของหมู่ที่ 4, 11
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองกุง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองกุง เฉพาะหมู่ที่ 2–9, 11 และบางส่วนของหมู่ที่ 10
- องค์การบริหารส่วนตำบลบัวใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบัวใหญ่ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านขาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านขามทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบัวเงิน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบัวเงินทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลทรายมูล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทรายมูลทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลท่ากระเสริม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่ากระเสริมทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลพังทุย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพังทุยทั้งตำบล
การศึกษา
- โรงเรียนดงมันพิทยาคม
- โรงเรียนน้ำพองพัฒนศึกษา รัชมังคลาภิเษก
- โรงเรียนน้ำพองศึกษา
- โรงเรียนบัวใหญ่พิทยาคม
- โรงเรียนพังทุยพัฒนศึกษา
- โรงเรียนม่วงหวานพัฒนศึกษา
- โรงเรียนลำน้ำพอง
- โรงเรียนโคกสูงประชาสรรพ์ (สังกัด อบจ.ขอนแก่น)
- โรงเรียนพระธาตุขามแก่นพิทยาลัย (สังกัด อบจ.ขอนแก่น)
- โรงเรียนเปรมติณสูลานนท์ (สังกัด อบจ.ขอนแก่น)
อ้างอิง
This article uses material from the Wikipedia ไทย article อำเภอน้ำพอง, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.