นกตะขาบม่วง

นกตะขาบม่วงได้รับการระบุชนิดอย่างเป็นทางการในปี ค.ศ. 1800 โดยฟรองซัวร์ มารี โดแดง (François Marie Daudin) นักสัตววิทยาชาวฝรั่งเศส ในชื่อทวินาม Coracias naevia จากตัวอย่างที่เก็บได้ในเซเนกัล ชื่อลักษณะเฉพาะจากภาษาละติน "naevius" หมายถึง "เป็นจุด" หรือ "เป็นเครื่องหมาย"

การศึกษาสายวิวัฒนาการระดับโมเลกุลที่ตีพิมพ์ในปี ค.ศ. 2018 พบว่านกตะขาบม่วงมีความเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับนกตะขาบทุ่งหางบ่วง (Coracias spatulatus)

ชนิดย่อย

สองชนิดย่อยได้รับการยอมรับ คือ

• Coracias naevius naevius - Daudin, 1800 – นกตะขาบคอสีม่วง พบตั้งแต่เซเนกัลและแกมเบีย ไปจนถึงโซมาเลียและแทนซาเนียตอนเหนือ ซึ่งชื่อสามัญของชนิดย่อยนี้ยังใช้เป็นชื่อรองของนกตะขาบทุ่งอกสีม่วง
• Coracias naevius mosambicus - Dresser, 1890 – แต่เดิมระบุว่าเป็นชนิดที่แยกออกต่างหาก (Coracias mosambicus) พบเห็นได้ในแองโกลาและสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโกตอนใต้ ไปจนถึงนามิเบียตอนเหนือของแอฟริกาใต้

นกตะขาบม่วงเป็นนกตะขาบที่ใหญ่ที่สุดในสกุลนกตะขาบทุ่ง (rollers) มีความยาว 35 ถึง 40 เซนติเมตร (14 ถึง 16 นิ้ว) ปีกยาวและโค้งลู่และมน ส่วนหางตัดเป็นสี่เหลี่ยม

จากระยะไกลมีสีน้ำตาลทึม มีคิ้วยาวสีขาว คอและอกมีริ้วสีขาวจำนวนมาก หางสีครามเข้ม ประชากรนกทางเหนือมีแนวโน้มที่จะมีกระหม่อมสีน้ำตาลอ่อน ในขณะที่ประชากรนกทางใต้มีกระหม่อมสีเขียวมะกอก ท้องเป็นสีม่วงอมชมพู

•  
  ท้องสีม่วงอมชมพู
•  
  สีปีก
•  
  สีเขียวมะกอกบนหลัง
•  
  คิ้วขาว

เสียง

ร้องเสียง (โดยมาก 2 จังหวะติด ๆ) "ก้า" หรือ "วา-ก้ะ" ที่แหบแห้งและเกรี้ยวกราด ซ้ำ ๆ อย่างรวดเร็วและสม่ำเสมอหลายนาที

นกตะขาบม่วงชอบอาศัยในตอหรือต้นที่ตายแล้วของพืชมีหนามสกุลสีเสียด (กระถิน) มักเกาะอยู่ตามยอดไม้มีหนามหรือเสาเป็นเวลานานคอยดูเหยื่อ เช่น แมลง แมงมุม แมงป่อง และกิ้งก่าขนาดเล็กบนพื้น และเมื่อจะบินมักโยกสั่นตัวไปมา และร้องเสียงดังตลอดเวลา ตั้งแต่จากยอดไม้จนร่อนลงมาสู่พื้นดิน

การผสมพันธุ์

เป็นนกหวงถิ่น ในช่วงฤดูผสมพันธุ์จะบินไล่นกตะขาบอื่น ๆ เหยี่ยวขนาดเล็ก และกา ดูเหมือนว่านกตะขาบม่วงเป็นนกที่ผสมพันธุ์ตามโอกาสที่อาจมีความเชื่อมโยงกับฝน เนื่องจากฤดูผสมพันธุ์ที่แตกต่างกันของประชากรในแต่ละภูมิภาค

ทำรังในโพรงตามธรรมชาติบนต้นไม้ ใช้รูเก่าของนกหัวขวาน ในซอกผา ริมฝั่งแม่น้ำ ท่อ หรือโพรงในอิฐ มักจะวางไข่ 3 ฟอง มีสีขาว ลูกนกถูกเลี้ยและฟักโดยพ่อแม่ร่วมกัน

เขตการกระจายพันธุ์ในแอฟริกา ทางใต้ของภูมิภาคทะเลทรายสะฮารา ได้แก่ แองโกลา, เบนิน, บอตสวานา, บูร์กินาฟาโซ, แคเมอรูน, สาธารณรัฐอัฟริกากลาง, ชาด, สาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก, โกตดิวัวร์, เอริเทรีย, เอสวาตินี, เอธิโอเปีย, แกมเบีย, กานา, กินี, กินี-บิสเซา, เคนยา, ไลบีเรีย, มาลาวี, มาลี, มอริเตเนีย, โมซัมบิก, นามิเบีย, ไนเจอร์, ไนจีเรีย, เซเนกัล, โซมาเลีย, แอฟริกาใต้, ซูดาน, แทนซาเนีย, ยูกันดา, แซมเบีย และซิมบับเว ที่ระดับความสูงไม่เกิน 1,300 เมตร