จตุสดมภ์

จตุสดมภ์ (เกิดจากคำบาลี จตุ หมายถึง สี่ และสันสกฤต สฺตมฺภ หมายถึง หลัก รวมหมายถึง หลักสี่) เป็นคำที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพใช้เรียกระบบการปกครองส่วนกลางภายในกรุงศรีอยุธยาสมัยอยุธยาตอนต้น โดยมีระบุว่าเป็นแนวคิดที่รับเอามาจากขอม ในขณะที่การปกครองหลังมีการปฏิรูปขึ้นในรัชสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถอันเป็นรูปแบบการปกครองที่ใช้มาจนถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น มีลักษณะเป็นแบบ นายกรัฐมนตรี 2 คน มากกว่า

สมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง)

จตุสดมภ์แบ่งออกเป็น 4 กรม มีหัวหน้าเรียกว่า ขุน ฐานะเทียบเท่าเสนาบดี แบ่งออกเป็น

  1. กรมเวียง ทำหน้าที่ดูแลความสงบเรียบร้อยภายในราชอาณาจักรและความทุกข์สุขของราษฎร ปราบปรามโจรผู้ร้าย ตัดสินคดีร้ายแรง
  2. กรมวัง ทำหน้าที่ดูแลพระมหากษัตริย์และกิจการในพระราชสำนักและพิพากษาคดีให้ราษฎร
  3. กรมคลัง ทำหน้าที่ติดต่อการค้าขายกับต่างประเทศ การจัดเก็บภาษีอากรจากราษฎรและรายได้ของแผ่นดิน
  4. กรมนา ทำหน้าที่ดูแลการทำมาหากินและการประกอบอาชีพของราษฎรและเก็บรักษาเสบียงอาหารเพื่อใช้ในยามศึกสงคราม

สมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ

ต่อมาสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ในปี พ.ศ. 2006 มีการจัดตั้งกรมขึ้นสองกรม ได้แก่ กรมมหาดไทย ซึ่งดูแลกิจการพลเรือน โดยมีสมุหนายกเป็นอัครเสนาบดีดูแล และกรมกลาโหม ซึ่งดูแลกิจการทหาร โดยมีสมุหพระกลาโหมดูแล จตุสดมภ์นั้นให้มาขึ้นกับกรมมหาดไทย แล้วมีการเปลี่ยนชื่อและเพิ่มหน้าที่

  1. กรมเวียง เปลี่ยนชื่อเป็น กรมพระนครบาล มีพระยายมราชเป็นเสนาบดี ทำหน้าที่ปราบปรามโจรผู้ร้าย รักษาความสงบเรียบร้อยภายในราชอาณาจักร ดับเพลิงในพระนคร และตัดสินคดีความร้ายแรง
  2. กรมวัง เปลี่ยนชื่อเป็น กรมธรรมาธิกรณ์ มีพระยาธรรมาศรีสุริยวงศ์อัครมหาอุดมบรมวงษาธิบดี หรือพระยาธรรมาธิบดีเป็นเสนาบดี ทำหน้าที่ดูแลงานในพระราชสำนัก งานธุรการ ตัดสินคดีความ และแต่งตั้งยกกระบัตรไปดูแลหัวเมืองต่างๆ
  3. กรมคลัง เปลี่ยนชื่อเป็น กรมโกษาธิบดี มีพระยาศรีธรรมราชเดชาชาติอำมาตยานุชาติพิพัทรัตนราชโกษาธิบดี หรือเรียกสั้นว่า พระยาโกษาธิบดี เป็นเสนาบดี ทำหน้าที่เกี่ยวกับพระราชทรัพย์ การค้ากับต่างประเทศ บัญชีวัสดุและอาวุธของราชการ พระคลังหลวง การรับรองทูตต่างประเทศ และการตัดสินคดีความของคนต่างชาติ
  4. กรมนา เปลี่ยนชื่อเป็น กรมเกษตราธิการ มีพระยาพลเทพราชเสนาบดีเป็นเสนาบดี ทำหน้าที่ตรวจตราและส่งเสริมการทำนา เก็บข้าวไว้เป็นเสบียงยามสงคราม ตัดสินคดีความเกี่ยวกับที่นา ออกกรรมสิทธิ์ที่นาแก่ราษฎร

นอกจากนี้ ในภายหลังยังเพิ่มกรมให้ขึ้นอยู่กับกรมทั้งสี่นี้ด้วย

อ้างอิง

แหล่งค้นคว้าเพิ่มเติม

Tags:

จตุสดมภ์ สมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง)จตุสดมภ์ สมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถจตุสดมภ์ อ้างอิงจตุสดมภ์ แหล่งค้นคว้าเพิ่มเติมจตุสดมภ์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดิศวรกุมาร กรมพระยาดำรงราชานุภาพ

🔥 Trending searches on Wiki ไทย:

ตราประจำพระองค์ในประเทศไทยยงวรี อนิลบลอินดอร์ สเตเดียม หัวหมากนิวคาสเซิลอะพอนไทน์วรรณี เจียรวนนท์ รอสส์กรรชัย กำเนิดพลอยธัญญ์ ธนากรมัตติน เออเดอโกร์ไคลี เจนเนอร์หัวใจรักสี่ดวงดาวธนาคารออมสินไลน์ (โปรแกรมประยุกต์)องค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทยวันแอนแซกไค ฮาเวิทซ์สโมสรฟุตบอลแอสตันวิลลาดราก้อนบอลซิลลี่ ฟูลส์เอกซ์เจแปนมหาวิทยาลัยการกีฬาแห่งชาติหม่อมราชวงศ์นริศรา จักรพงษ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยบยอน อู-ซ็อกกรุงเทพมหานครและปริมณฑลอีเอฟแอลแชมเปียนชิปปฏิจจสมุปบาทประเทศอินเดียจังหวัดภูเก็ตคือเรารักกันมณี สิริวรสารประเทศออสเตรียละหมาดชา อึน-อูการฆ่าตัวตายวิกิพีเดียจำนวนเฉพาะรายชื่อสกุลญี่ปุ่นที่ใช้มากที่สุดวอลเลย์บอลหญิงทีมชาติไทยภาคเหนือ (ประเทศไทย)วชิรวิชญ์ วัฒนภักดีไพศาลบรรดาศักดิ์อังกฤษการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ชาวอาร์มีเนียสถิตย์พงษ์ สุขวิมลวันชนะ สวัสดีสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าทีปังกรรัศมีโชติสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์ยอดนักสืบจิ๋วโคนันตะวัน วิหครัตน์มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรีเกาะกูดรายชื่อธนาคารในประเทศไทยการ์ลัส ปุดจ์ดาโมนพิมประภา ตั้งประภาพรสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีพชร จิราธิวัฒน์สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถทีสปอร์ต 7ฟุตซอลโลก 2021สังโยชน์ต้นตะวัน ตันติเวชกุลเปรียญธรรม 9 ประโยคจักรพรรดิยงเจิ้งกรุงเทพมหานครหม่ำ จ๊กมกสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศทวี ไกรคุปต์ดวงใจเทวพรหมทักษิณ ชินวัตรวรันธร เปานิลรายชื่อละครโทรทัศน์ทางช่องวัน 31ภูภูมิ พงศ์ภาณุภาคบีบีซี เวิลด์นิวส์วินทร์ เลียววาริณมิเกล อาร์เตตาประเทศซาอุดีอาระเบียเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย🡆 More