Iú ki hòa ha̍p bu̍t
Kiám-sek
Tiàm chit ê wiki khui "Iú+ki+hòa+ha̍p+bu̍t" chit ia̍h!
Iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t (Hàn: 有機化合物; Tek: Organische Verbindung; Eng: Organic compound), kán-chheng iú-ki-bu̍t (有機物), sī hâm-iú thoàⁿ (C) goân-sò͘ ê hòa-ha̍p-bu̍t…
Iú-ki hòa-ha̍k (有機化學; organic chemistry) sī chi̍t ê hòa-ha̍k ê hun-iá, hâm-kài chiam-tùi iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t kap iú-ki bu̍t-chit ê kiat-kò͘, sèng-chit…- Iú-ki sng (有機酸; organic acid) sī ióng-iú sng ê te̍k-sèng ê iú-ki hoà-ha̍p-bu̍t. Siōng chia̍p-khoàⁿ ê iú-ki sng sī kha-pa-sa-le̍k sng, in-ê sng ê te̍k-sèng…
- Bû-ki hòa-ha̍k (無機化學) sī teh gián-kiù kap chhú-lí bû-ki kap iú-ki kim-sio̍k hòa-ha̍p-bu̍t ê hòa-ha̍k hun-iá. Chit-ê léng-he̍k hâm-kài tî-liáu iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t…
Benzene （類「Iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t」）chi̍t-khóan hòa-ha̍p-bu̍t, hòa-ha̍k-sek sī C6H6. Benzene sī chi̍t-khóan iú-ki-bu̍t, mā-sī chi̍t-khóan chio̍h-hòa kang-gia̍p ê gôan-liāu, sī tì-gâm-bu̍t.…- Thoàⁿ-chúi-hoà-bu̍t (Eng-gí: carbohydrate) sī hâm-ū sng-sò͘, chúi-sò͘, kap thòaⁿ-sò͘ ê hòa-ha̍p-bu̍t. I sī iû tan-thn̂g-lūi ê thn̂g cho͘-sêng, ē-sái iōng hòa-ha̍k-sek…
Alcohol （類「Koan-lêng-ki」）Hoâ-gí: 醇 sûn) sī iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t ê chi̍t ê chin chia̍p-khòaⁿ ê lūi-pia̍t. Jīm-hô iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t, chí-iàu ū hydroxyl koan-lêng-ki (–OH) kap páu-hô…
Toluene （類「Iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t」）Toluene (Eng-gí: Toluene ia̍h methylbenzene), hoà-ha̍k-sek sī C7H8, sī chi̍t khoán iú-ki hoà-ha̍p-bu̍t.…- Thòaⁿ-hòa chúi-sò͘ (eng. hydrocarbon "chúi-thòaⁿ"; ji̍t. 炭化水素) sī chi̍t khoán oân-choân sī chúi-sò͘ kap thòaⁿ-sò͘ cho͘-ha̍p chhut--lâi ê iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t…
Kap-sûn (甲醇; methanol) sī hòa-ha̍k-sek siá chò CH3OH ê iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t, iā sī siōng-kán-tan ê sûn-lūi.…
Ketone （類「Seng-hòa-ha̍k」）("khí-thòng") sī chi̍t lūi iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t, kò͘-chō sī R1C(=O)R2, R1 kap R2 sī tāi-piáu kok khoán tòa thòaⁿ-sò͘ ê thè-ōaⁿ-ki (substituent). Aldehyde…- to-chióng sán-bu̍t só͘ chìn-hêng ê it-hē-lia̍t hòa-ha̍k hoán-èng. Iú-ki ha̍p-sêng Che sī chi̍t phiⁿ kap hòa-ha̍k siong-koan ê phí-á-kiáⁿ. Chhiáⁿ tàu khok-chhiong…
- Sok-ka sī chē khoán ha̍p-sêng kap pòaⁿ-ha̍p-sêng iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t seⁿ chiâⁿ ê châi-liāu, chi̍t khoán goân-liāu ē-tàng hông chòe-hêng chè-chō chhut ngē-chit…
Aldehyde （類「Iú-ki hoà-ha̍k」）Aldehyde ("Á-to-hāi-toh", "A-lú-té-hí-toh") sī chi̍t khoán iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t, hâm kò͘-chō −CHO ê koan-lêng-thoân (functional group).…
1-Péng-sûn (1-丙醇; Propan-1-ol) sī hòa-ha̍k-sek siá chò C3H7OH ê sûn-lūi iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t, iā thang hō chò chèng-péng-sûn (正丙醇).…
Chio̍h-la̍h （類「Si̍t-phín thiⁿ-ka-bu̍t」）Eng-gí: parafin) sī chi̍t chióng iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t, sī thòaⁿ-sò͘ sò͘-liōng chhiau-kòe 20 ê alkane ê hūn-ha̍p-bu̍t, it-poaⁿ-se̍k sī CnH2n+2. Parafin…
Ethene) sī iû nn̄g ê thoàⁿ goân-chú kap kheng goân-chú chó͘-sêng ê iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t. Kî-tiong, it-hi ê nn̄g ê thoàⁿ goân-chú sī iōng siang-kiān lâi liân-chiap;…
Phenol （類「Iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t」）(Eng-gí: carbolic acid), sī chi̍t chióng phang-hiong-sèng (aromatic) ê iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t, tòa hun-chú-sek C6H5OH. Chhiâng-un sî sī chi̍t chióng bô-sek ê chiam-hêng(針形)…
Thòaⁿ-sò͘ （類「Hòa-ha̍k goân-sò͘」）kiat-ha̍p, chiâⁿ chò te̍k-pia̍t tn̂g liān, chit-ê sèng-chit mā hō chò chiâⁿ-liān (catenation). Iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t lāi-bīn siāng tan-sûn ê sī thòaⁿ-hòa chúi-sò͘…
lâi cho͘-sêng, lóng-chóng sī iû thoàⁿ kap kheng só͘ cho͘-sêng ê iú-ki hòa-ha̍p-bu̍t. Ū chi̍t-kóa khah-ko-kip ê o͘-iû tiong ē pau-hâm 20% í-hā ê chi-lūi…
