ਨਾਵਲ ਅਤੇ ਯਥਾਰਥ

ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਰੀੜ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਨਾਵਲ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਦੀ ਦੇਣ ਕਹਿਣਾ ਵਧੇਰੇ ਢੁਕਵਾਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਗਦ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਜੀਵਨ ਦੇ ਯਥਾਰਥ ਚਿਤਰਣ ਦਾ ਲਖਾਇਕ ਹੈ। ਸਧਾਰਨ ਬੋਲ-ਚਾਲ...

ਕੱਚੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਜੀ.ਟੀ ਰੋਡ ਲਾਲ ਬੱਤੀ ਅੰਨਦਾਤਾ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ ਸੰਵੇਦਨਾ ਸੁਪਨੇ, ਯਥਾਰਥ ਤਣਾਉ ਅਤੇ ਮਜਾਹਮਤੀ ਦੇ ਗੌਰਵ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜ਼ੋ ਹਾਰੇ ਨਹੀਂ ਮਿੱਟੀ ਜਾਏ...

ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਕੀਕਤਾਂ ਅਤੇ ਤਾਰਕਿਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਹੀ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਬਲਦੇਵ ਦੀ ਕਿਸੇ ਕਥਾ, ਨਾਟਕ ਜਾਂ ਨਾਵਲ ‘ਚ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਕ ਯਥਾਰਥ ਨਹੀਂ, ਉਸ ਦੀਆਂ...

ਇਸ ਦੌਰ ਦਾ ਨਾਵਲ ਵਿਸ਼ੇਗਤ ਅਤੇ ਰਚਨਾ- ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨਤਾ ਨੂੰ ਰਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰ ਦੀ ਦੂਜੀ ਰੁਚੀ ਯਥਾਰਥ ਦੀਆਂ ਭ੍ਰਾਂਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਮਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਆਦਰਸ਼...

ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਫਤਿਹਪੁਰੀ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਵਲ ਸਮਾਜੀ ਯਥਾਰਥ ਦੀ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ 8 ਕਾਂਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਇਸ ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ...

ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਫੇਰ ਹੋਲੀ-ਹੋਲੀ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਨਾਵਲ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਪਿਆ ਇਹ ਯਥਾਰਥ ਵਧੇਰੇ ਕਰ ਕੇ ਸਮਾਜਿਕ ਰਹਿਣ ਸਹਿਣ ਦਾ ਯਥਾਰਥ ਸੀ ਅਤੇ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਯਥਾਰਥ ਵਲ ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੋਂ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣ...

ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਨਾਵਲ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਹਾਲੀਆ ਸੰਸਕਰਣ 2014 ਵਿੱਚ ਲੋਕਗੀਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਵਲੋਂ ਛਾਪਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਵਲ ਰੁਮਾਂਸ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੇਂਡੂ ਜੀਵਨ ਦਾ ਵੀ ਇੱਕ ਯਥਾਰਥ ਚਿੱਤਰ ਪੇਸ਼...

ਅਲਕੇਮਿਸਟ ਵਿੱਚ ਰੂਪਕ ਵਜੋਂ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸੁਖ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਖੋਜ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਸੱਚ, ਯਥਾਰਥ ਅਤੇ ਰੱਬ ਦੇ ਅਨੇਕ ਪੱਧਰ ਅਤੇ ਤਲ ਹਨ। ਕੀਮਿਆਗਰ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਕਦੇ ਪਾਰਸ ਬਣਾ ਸਕੇ ਜਾਂ...

ਹੈ ਸ਼ਾਹ ਚਮਨ ਦਾ ਛੇਵਾਂ ਨਾਵਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਗਲਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਭਾਸ਼ਾਈ ਅਮੀਰੀ, ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਅਤੇ ਜਟਿਲ ਤੋਂ ਜਟਿਲ ਯਥਾਰਥ ਨੂੰ ਸਾਦਾ ਵਾਕਾਂ ਰਾਹੀਂ...

ਨਰੂਲਾ ਅਤੇ ਨਰਿੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਵੀ ਇਸੇ ਦੌਰ ਦੇ ਨਾਵਲਕਾਰ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦੀ ਅਤੇ ਰੋਮਾਂਸਵਾਦੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਚਿਤਰਨ ਕਰਨ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਉੱਤੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਯਥਾਰਥ ਦੇ ਪੱਧਰ...

ਆਖਰੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕਥਾ ਜਸਬੀਰ ਮੰਡ ਦਾ ਨਾਵਲ ਹੈ। ਜੋ ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੇ ਪੰਜਾਬੀ ਯਥਾਰਥ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਏ ਪਿੰਡ ਦੀ ਆਖਰੀ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ,...

ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦਾ 1992 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਨਾਵਲ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਵਲ ਸਮਕਾਲੀ ਯਥਾਰਥ ਦੀਆਂ ਸਦੀਵੀ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਸੱਚਾਈਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਵਲ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਹੋਰ ਨਾਵਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ...

ਗਿਆ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ 2013 ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ ਲੇਖਕ "ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ’ਚ ਜੋ ਜੀਵਿਆ, ਪੜ੍ਹਿਆ ਤੇ ਹੰਢਾਇਆ ਓਹੀ ਯਥਾਰਥ, ਗਲਪੀ ਬਿਰਤਾਂਤ...

ਸਾਲ ਪਿੱਛੋਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅੱਸੀ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਯਥਾਰਥ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਵਲ ਪਿਓ ਪੁੱਤਰ, ਰੰਗ ਮੱਹਲ, ਸਿੱਲ ਅਲੂਣੀ, ਜਗਰਾਤਾ, ਦੀਨ ਤੇ ਦੁਨੀਆਂ...

ਲੇਖਕ ਹੈ, ਜੋ ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾਵਲ ਲਿਖਣ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੰਧੇਰਾ ਆਦਮੀ ਨਹੀਂ ਟੂਟਤਾ ਮੁਕਤੀ ਸ਼ਾਪਗਰਸਤ ਅਨਵੇਸ਼ਣ ਨਿਰਵਾਸਨ ਵਹ ਜੋ ਯਥਾਰਥ ਥਾ लेखक अखिलेश का व्यक्तित्व...

ਦੇਸ਼ਧ੍ਰੋਹੀ ਵਰਗੇ ਮਸਲਿਆ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦਾ ਕਰੂਰ ਯਥਾਰਥ ਵਿਅੰਗ ਅਤੇ ਵਿਡੰਬਣਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਰਾਹੀਂ ਸਾਡੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਗੋਚਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਨਾਵਲਕਾਰ ਨੇ ਨਾਵਲ ਦੇ ਥੀਮ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੋ ਪੱਖੀ ਧਿਰਾਂ ਵਜੋਂ...

ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦਰਬਾਰੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇਸ ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ ਸਜੀਵ ਅਤੇ ਯਥਾਰਥ ਚਿਤਰਣ ਹੈ। ਅਲਿਜਾਬੈਥ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ੈਕਸਪੀਅਰ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਅਨੇਕ ਨਾਵਲ ਲਿਖੇ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਝ ਨੇ...

ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਨਾਵਲਕਾਰ ਹੈ। ਜਸਬੀਰ ਮੰਡ ਨਵੇਂ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਨੂੰ ਸਮਕਾਲੀ ਯਥਾਰਥ ਦੀ ਸੋਝੀ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਬਿਰਤਾਂਤ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਸੰਜਮ ਕਾਇਮ ਕਰਕੇ ਵੱਖਰੀ ਦਿਸ਼ਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ...

ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਹ "ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ’ਚ ਜੀਵਿਆ, ਪੜ੍ਹਿਆ ਤੇ ਹੰਢਾਇਆ ਓਹੀ ਯਥਾਰਥ, ਗਲਪੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਰਾਹੀਂ ‘ਨਿਰਵਾਣ’ ਦੇ ਪਾਠ ਰੂਪ ’ਚ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਇਆ ਹੈ।" ਕਿੱਤੇ...

ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਰਸਾਈ।" ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਵਿਧ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।ਆਪਣੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵਰਤਮਾਨ ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ ਯਥਾਰਥ ਨੂੰ ਪੇਸ਼...