ମୁରୁଜ

ପଦ୍ଧତି ସହ ମୁରୁଜ ଅଙ୍ଗାଙ୍ଗି ଭାବେ ଜଡ଼ିତ । ଦେବାଦେବୀଙ୍କ ଆରାଧନା ଓ ଅନ୍ୟ ଶୁଭ କାର୍ଯ୍ୟ ଯଥା ଯଜ୍ଞ, ବିବାହ, ବ୍ରତଘର ଓ ପୂର୍ବ ପୁରୁଷଙ୍କୁ ପିଣ୍ଡଦେବା ସମୟରେ ମୁରୁଜ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ...

"ନାଲି ସୁରୁଜ ବୁଣେ ମୁରୁଜ" ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ତାଙ୍କୁ ୧୯୭୯ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାରରେ ସମ୍ମାନୀତ କରିଥିଲେ । "ନାଲି ସୁରୁଜ ବୁଣେ ମୁରୁଜ" (୧୯୭୯, ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟ...

ଦେବାପାଇଁ ପାତାଳପୁରରୁ ଆସିଥାନ୍ତି। ଏଇ ପର୍ବ ଅବସରରେ ଘର ଓ ଅଗଣାକୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ମୁରୁଜ ଓ ଫୁଲରେ ସଜାଯାଇଥାଏ । ଓଣମପାଇଁ ଠାଏ ଠାଏ କେରଳର ପାରମ୍ପରିକ ନାଚ କଥାକଳି ଓ ପୁଳିକଳି...

ଦଶ ସଂଖ୍ୟାଟି ସଂଯୋଜିତ ହୋଇ ଆସିଅଛି । ଫଳତଃ ଉପାସନାରେ ଦଶ ପାଖୁଡ଼ା ପଦ୍ମ, ଦଶବର୍ଣ୍ଣ ମୁରୁଜ, ଦଶମୁଖୀ ଦୀପ, ଦଶମୁଠି ଚାଉଳ, ଦଶମେଞ୍ଚା କଦଳୀ, ଦଶଗୋଟି ମଣ୍ଡା ଓ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ପ୍ରତୀକ...

ପାଇଁ ସୁଆରବଡୁ ଅନବସର ପିଣ୍ଡି ଓ ଭିତର ବେଢ଼ା ସଫା କରିଥାନ୍ତି । ତା’ପରେ ପୂଜାପଣ୍ଡା ମୁରୁଜ ପକାନ୍ତି । ‘ପାଣିଆପଟ' ସେବକ ଏହି ଭୋଗରେ ଦରକାର ହେଉଥବା ଚାରିଟି ଥାଳି ଓ ଦୁଇଟି ପିତ୍ତଳ...

ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ବିଧି ରହି ଅଛି । ଏଥିପାଇଁ ଗୃହ ଚଟାଣକୁ ଗୋବରରେ ଚିକ୍କଣ କରି ଲିପାଯାଏ । ଚିତା ଓ ମୁରୁଜ ତହିଁ ପରେ ପକାଯାଏ । ଗଜକୁ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଏ ଏବଂ ପୂଜନ ବିଶେଷକରି ପୁରୋହିତଙ୍କଦ୍ୱାରା...

ଯାହା କି ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ବହୁ ସ୍ଥାନରେ ଚାଉଳ ଗୁଣ୍ଡ, ଅଟା ଗୁଣ୍ଡ କିମ୍ବା ରଙ୍ଗ ପାଉଡର (ମୁରୁଜ)ର ବ୍ୟବହାରରେ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରାଯାଏ । ଏକ କୋଲାମ ମୂଳତଃ ସିଧା ରେଖା ଏବଂ ଲୁପରେ ତିଆରି...

ଥାଆନ୍ତି ତା'ହେଲେ ବାସ ଓ ଯୁଇ ଡାଳ ଆଣି ତାରି ପାଖରେ ପୋତି ରଖନ୍ତି । ବିଭିନ୍ନ ବର୍ଣ୍ଣର ମୁରୁଜ କରି ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କର କାଳ୍ପନିକ ଚିତ୍ର ଆଙ୍କି, ଚିଲ ଏବଂ ଶିଆଳକୁ ଉତ୍ତରରେ ରଖି ପଶ୍ଚିମରେ...

ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଦିନ ଘରର ସଦସ୍ୟମାନେ ବାରଣ୍ଡା ବା ଅଗଣାରେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ସେଠାରେ ମୁରୁଜ ପକାଇ ଏକ ବଡ଼ ବୋଇତ ବା ଡଙ୍ଗାର ଚିତ୍ର ଅଙ୍କିତ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ଡଙ୍ଗାର ଉତ୍ତରରେ ୭ଟି...

କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ଏହାପରେ ବ୍ରତଚାରିଣୀ ଶୁକ୍ଳ ବସ୍ତ୍ର ପରିଧାନ କରି ବ୍ରତ ପୂଜା କରନ୍ତି । ମୁରୁଜ ଉପରେ ପିଢ଼ା ପକାଇ ଦଶଗୋଟି ଅକ୍ଷତ, ଦୁର୍ବା ରଖି ଦଶ ଖିଅ ସୂତାରେ ତିଆରି ବ୍ରତକୁ ସ୍ଥାପନ...

ପିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ଗାଁ ମା’ ମଙ୍ଗଳାଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ । ଘର ଦୁଆର ଓ ଅଗଣାରେ ଝୋଟି-ମୁରୁଜ ବୁଣାଯାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଘରକୁ ସାଜସଜ୍ଜା ସହ ଘର ସମ୍ମୁଖରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ କଳସ ରଖାଯାଏ । ପର୍ବର...

ସାହିତ୍ୟର ଇତିହାସ ଅସିତ କବି ପ୍ରବନ୍ଧ-ସମାଲୋଚନା ୬୬ ମୋ ସମୟର ଓଡ଼ିଶା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଜୀବନୀ-ଭ୍ରମଣ କଥା ୬୭ ନାଲି ସୁରୁଜ ବୁଣେ ମୁରୁଜ ପ୍ରମିଳା ନାୟକ ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟ...

ମେଘଆଣ୍ଡି ଆଗ ପାହୁଣ୍ଡ (୨୦୦୫) ପାଣିଫୋଟକା (୨୦୦୮) ମନେପଡେ ଆଜି (୨୦୦୯) ମନେପଡେ ଆଜି ଜହ୍ନ ଝିଲିମିଲି ମାୟା ମୁରୁଜ ଛାଇର ପାଦ ବବୁରି ଗଛର ଭୂତ ବୁଦ୍ଧିମାନ ଘରଚାଟିଆ ସାରସ୍ୱତ ଗବାକ୍ଷ...

ଘରକୁ ଗଲି କପା କିଣି ଗୋ ହିତେ ଜନ କଲ୍ୟାଣ କି ଥିଲା ଏ ଗାଁ କି ହୋଇଛି ଆଜ ଆମ ଝୋଟି ଚିତା ମୁରୁଜ ସାରିଆ ଦେଇଛି ଚିଠି ଏଇ କୁନା ଦିନେ ପ·ରୁ ଥିଲା (ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟ) ନାଁ ରଖିଗଲେ ପିଲାଟି...