Ślōnske Wojaczki: Trzi wojny ô Ślōnsk we XVIII stoleciu

Fryderyk II Wielgi uzdoł sie napaść Ślōnsk, spotrzebujōnc m.in. wzrŏstajōncõ wrogość pōmiyndzy prześladujōncymi protestantōw Habsburgami, a z wiynksza luterańskõ ludnościōm zebranyj prowincyje. Już wczaśnij uciskanŏ ludność cysŏrskij czynści Ślōnska (we ksiynstwach brzesko–lignickim a ôleśnickim ôbowiōnzowała swoboda wierzyniŏ a kultu) swrŏcała sie ô protekcyjõ do przechodzōncych bez jego terytorium szwedzkich wojsk (1706), kere uwŏżano za gwarantōw warōnkōw podpisanego po trzidziestorocznyj wojaczce westfalskiego pokoju.

Fryderyk swe fungowaniŏ spiyroł dynastycznymi roszczyniami, wynikajōncymi z podpisanego we 1537 roku układu ô przeżycie pōmiyndzy Joachimem II Hektorem a Fryderykiem II z dynastyje ślōnskich Piastōw – lignicko–brzeskim princym (ukłŏd niy ôstoł zryalizowany ani we 1548 roku po śmiyrci Fryderyka II, ani we 1675 roku po przedŏwniyniu dynastyje Piastōw; ksiynstwo przejyli Habsburgowie).

We tym samym czasie jednak Prusy zwiōnzane były – potwierdzōnõ bez fatra Fryderyka II Wielgigo we 1713 roku – pragmatycznõ sankcyjōm, zôbowiōzujōncõ jy do zachowaniŏ jedności wszyjskich ziym Habsburgōw jak tyż spiyraniŏ za nastympczyni a dziedziczki korōny Marii Teresy, cery umartego cysŏrza Karola VI.

• 1740
  • 14 grudnia – antyaustryjŏcki bunt we Wrocławiu
  • 16 grudnia – wkroczynie Fryderyka na Ślōnsk
  • 28 grudnia – ôblynżynie Głogowa
• 1741
  • 3 stycznia – paradny wjazd Fryderyka do Wrocławia
  • 10 stycznia – potyczka pod Ôtmuchowym
  • 9 marca – zdobycie Głogowa bez pruske wojska
  • 10 kwietnia – batalijŏ pod Małujowicami koło Brzegu, krōm zaucieczki Fryderyka Prusacy zwyciynżyli
  • 10 siyrpnia – wkroczynie pruskich wojsk do Wrocławia
• 1742
  • mŏj – boje na terynie Czech, klynski wojsk cysŏrskich
  • 11 czyrwnia – podpisanie pokoju we Wrocławiu

• 1744
  • wkroczynie Fryderyka do Czech
  • 16 września – zajyńcie Pragi
• 1745
  • 4 czyrwnia – batalijŏ pod Dobromiyrzem
  • 30 września – batalijŏ pod Soor
  • 15 grudnia – batalijŏ pod Kesselsdorf
  • 25 grudnia – podpisanie pokoju we Dresden

• 1756
  • wyprzedzajōncy szlag Fryderyka na Saksōnijõ
  • ôblynżynie i kapitulacyjŏ Pirny
  • wkroczynie do Czech
  • batalijŏ pod Lobositz
• 1757
  • czyrwiyń – batalijŏ pod Kolínem, zwyciynstwo cysŏrskich wojsk
  • 7 września – batalijŏ pod Moys, zwyciynstwo Austryjŏkōw
  • 5 listopada – batalijŏ pod Rossbach
  • 22 listopada – batalijŏ pod Wrocławiem
  • 24 listopada – zdobycie miasta bez Austryjŏkōw
  • 5 grudnia – batalijŏ pod Lutyniōm: zwyciynstwo Fryderyka nad dwukrotnie srogszym ôpacznikym (33 tys. przeciw 82 tys.), 10 tys. zabitych, 13 tys. zebranych
  • 21 grudnia – poddanie sie austryjŏckigo garnizonu we Wrocławiu: 17 tys. zebranych, w tym 17 jynerołōw
• 1759
  • 12 siyrpnia – batalijŏ pod Kunowicami, zwyciynstwo Austryje, Prusacy straciyli 19 tys. ludzi i 172 harmaty
• 1760
  • zdobycie bez Austryjŏkōw festōngu we Kłodzku
  • 23 czyrwnia – batalijŏ pod Kamiynnõ Gōrōm
  • lato – ôblynżynie Wrocławia bez jyn. von Laudona
  • 15 siyrpnia – batalijŏ pod Lignickim Pōntnowem; zwyciynstwo Prusakōw nad trzikrotnie srogszymi Austryjŏkami
  • paździyrnik – zajyńcie Berlina bez antypruskõ koalicyjõ
• 1761
  • 30 lipnia – batalijŏ pod Trzebinōm podle Prudnika
• 1762
  • styczyń – śmierć caryce Elżbiety Romanowej; władze przejmuje wielbiciel Fryderyka Piotr III, kery nakŏzoł swojim wojskōm przejście na zajtã Prus
  • lipiyń – ôbalynie i zamordowanie Piotra III; trōn ôbyjmuje jego ślubnŏ Katarzyna II, kerŏ wycŏfuje sie z wojaczki
  • 21 lipnia – batalijŏ pod Burkatowem; Fryderyk pokōnuje znacznie srogszõ austryjŏckõ armijõ
• 1763
  • rozpad antypruskij koalicyje
  • 15 lutego – pokōj we Hubertusburgu: potwierdzynie status quo ante, a wrŏz utrwalenie podziału Ślōnska, jaki prziszoł we wyniku I ślōnskij wojaczki z lŏt 1740–1742