سرائیکی شاعری دے موضوعات

سرائیکی شاعراں ہمیشاں کݨ سارے موضوعات کول پہلے حمد لکھی، حمد پڑھی تے حمد چھاپی۔ سرائیکی شاعری دی ساری اصناف اچ حمد لکھی ہوئی ملدی ہے چاہے او غزل ہووے، نظم، ڈوھڑہ یا کافی ہووے سبھے اصناف اللّٰہ پاک دی تعریف کول بھرپور ہن۔ (نمونہ کلام) صفت ثناء ربے دی کیجۓ ڃو صفتاں دا والی بوڃھوں صفت ثناء ربے دی جھا نئیں کوئی خالی

سرائیکی شاعراں دی اے وی روایت رہی ہے ڃو حمد دے بعد انھاں ہمیشاں نبی رحمت صلی اللّٰہ علیہ وسلم دی تعریف بیان کیتی ہے۔ نعت وی ہر صنف سخن وچ آکھی ڳئی ہے۔ سرائیکی دے وچ نعت دیاں کئی اقسام ہن۔ ۱)نور نامہ:-ایں نظم اچ کائنات تے ایندی تخلیق دی ساراں کول وڈی وجہاں حضرت محمد صلی اللّٰہ علیہ وسلم دی شان بیان کیتی ویندی ہے۔ ۲)معراج نامہ:-واقعہ معراج دے واقعات کوں منظوم بیان کیتا ویندا ہے ۳)تولد نامہ:-حضور نبی کریم صلی اللّٰہ علیہ وسلم دی ایں دنیاں دے وچ تشریف آوری دا ذکر خیر کیتا ویندا ہے۔ ۴)درود نامہ:-اے نعتیہ نظم دی صنف ہے۔ ۵)تاج نامہ:-نبی کریم صلی اللّٰہ علیہ وسلم دی وڈائی تے عظمت دا اظہار کیتا ویندا ہے۔ ۶)حلیہ مبارک:-ایں نظم اچ نبی سئیں دا حلیہ مبارک بیان کیتا ویندا ہے۔ ۷)بارات نامہ:-ایں منظوم کلام اچ نبی سئیں دی شادی دا احوال ہوندا ہے۔ ۸)مولود:-مولود اچ سئیں دے بچپن تے جوانی دیاں شاناں دا ذکر ہوندا ہے۔ ۹)نعت:-حضور صلی اللّٰہ علیہ وسلم دی تعریف اچ ہر طرح دے مضامین کوں نعت دا ناں ڈتا ونڃ سڳدا ہے۔ ۱۰)وصال نامہ:-نبی رحمت صلی اللّٰہ علیہ وسلم دے ایں دنیاں توں پڑدہ وٹاوݨ نظم دی صورت اچ بیان کیتا ویندا ہے۔

دینی رسائل کول مراد او ابتدائی کتاباں ہن ڃیریاں منظوم لکھیاں گئیاں ہن۔ انھاں کتاباں دا بنیادی مقصد عوام الناس کوں دینی مسائل آسان کر کے ڈساوݨ تے فقہی مسائل سمجھاوݨ ہئی۔ ایندے نال نال ان پڑھ طبقے کوں دین اسلام سکھاوݨ دی غرض شامل ہئی۔ انھاں کتاباں دے وچ بنیادی مسلے ڃیویں کہ ایمان یقین، حلال حرام، فرائض واجبات، سنن مستحبات وغیرہ منظوم لکھے گئے۔ انھاں کتاباں دی ابتدائی طباعت دے بارے کوئی مصدقہ اطلاعات نیں لبھدیاں۔ (نمونہ کلام) مرد ہووے یا عورت غرض صد سی مسلہ سب تے فرض اول کلمہ نال نماز ڈوجھا پنجے وقت نماز تریہہ روزے نال نیاز چوتھے مال زکوٰۃ پہچھان پنجواں کعبہ حج مدام جوہر سچے ہوئے تمام

سرائیکی مذہبی شاعری دے وچ مرثیہ یعنی واقعات کربلا دا بہوں وڈا حصہ ہے۔ زمانہ قدیم توں گھن تے اج توݨی کوئی شاعر اینویں نئیں ڃئیں سیدالشہداء امام عالی مقام امام حسین علیہ السلام کوں خراج عقیدت پیش ناں کیتا ہووے۔ مرثیہ نگاری دی ابتداء بارے ساڈے کول لکھا ہویا کوئی ثبوت کونھی۔ سرائیکی مرثیے دی ساراں کول پراݨی صورت ڃیری ملدی ہے او حسینی بھانبڑن دے کبت ہن۔ اے بھانبڑن دت قوم نال تعلق رکھدے ہن تے دت قوم دے بہوں سارے لوک عرب ونج آباد تھئے۔ واقعہ کربلا دے وچ انھاں لوکاں امام حسین علیہ السلام دا ساتھ ڈتا ایں واسطے یزیدیاں دی دشمݨی دا سامݨاں کرݨاں پئے ڳیا۔ اتھوں تنگ تھی کے عراق چھوڑا تے ایران کول تھیندے تے ملتان تے دیرہ اسماعیل خان دے علاقاں وچ آ وسے۔ درون اپارج ایں قوم دا فرد ہئی ڃیرا مہا بھارت دی جنگ اچ سپہ سالار ہئی۔ دت ایندی اولاد ہن۔ اے لوک پورے سرائیکی وسیب اچ کھنڈ ڳئے۔ کربلا اچ جاں نثاری دی یادگار دے طور تے رتے پٹے دا نشاݨ لیندے ہن تے ڳلی ڳلی کربلا دے واقعات بیان کریندے ہن۔ ایندے علاوہ سرائیکی مرثیہ گوئی دی پہلی تے وڈی شہادت ڃیری ساکوں ملدی ہے او دیرہ اسماعیل خان دے سید زمان شیرازی دے مرثیے ہن۔ المختصر مرثیہ بہوں وڈا مضمون ہے ایندے واسطے کئی دفتر ضرورت ہن۔

سرائیکی شعراء تے بزرگان دین وچ حضرت سخی سرور، حضرت شاہ شمس سبزواری، حضرت خواجہ غلام فرید، حضرت خواجہ محمد عاقل, حضرت فخر جہاں سئیں وغیرہ دے زیادہ تر مںاقب پڑھے ویندے ہن۔ سرائیکی شاعری دے وچ ساراں کول زیادہ مناقب پیر دستگیر حضرت غوث الاعظم دے ملدے ہن۔ اے مناقب سرائیکی شاعری دا بہوں اہم حصہ ہن۔ غفار تعبیر

حوالہ جات ڈاکٹر نصراللّّہ خان ناصر دی کتاب سرائیکی شاعری دا ارتقاء ڃیری 2007 اچ چھپی ہے۔