Miroslav Zavidović

Knez Miroslav je stolovao u gradu Stonu, a često je boravio i u gradu Blagaju kod Mostara. Osnivač je manastira Sv. apostola Petra na Limu, u blizini Bijelog Polja (Crna Gora).

Bio je sin raškog vlastelina Zavide i rođeni brat Stefana Nemanje, srpskog velikog župana, a oženjen sestrom bosanskog bana Kulina.

Miroslav je bio sin raškog vlastelina Zavide. Imao je braću Tihomira, Stracimira i Nemanju, i bar jednu sestru. Kao mlad je zajedno sa porodicom preživeo političke borbe i progon iz zemlje, nakon što im je otac Zavida svrgnut, te ponovo vraćen uz pomoć Vizantije. Pretpostavlja se da se Zavida sa porodicom vratio u Rašku na poziv velikog župana Uroša II (1146-1162) i tom prilikom su mu najverovatnije vraćeni njegovi posedi, što se tumači kao Urošev pokušaj da obezbedi sebi leđa za napad na Vizantiju. Ne zna se kada se to tačno desilo, ali je izvesno da je bilo posle svrgavanja zetskog kralja Đorđa (1135).

Bizantski car Manuel I Komnen zbacio je raškog velikog župana Desu oko 1166. godine. Najmlađi brat Nemanja je postao veliki župan Raške između 1166. i 1168. godine, zbacivši starijeg brata Tihomira, koji gine u bici, i proteravši braću Stacimira i Miroslava iz zemlje. Knez Miroslav je postao vladar Huma i dela Polimlja.

Miroslav je bio oženjen sestrom bosanskog bana Kulina. Po tvrđenju njegovog sinovca Vukana, sina Stefana Nemanje, ona je bila patarenka. Njihov sin Toljen bio je humski knez.

Miroslav je navukao na se prekore papske kurije i 1181. godine prokletstvo papinog legata, što je uzeo zaštitu neretljanske Kačiće, koji behu kamenovali na smrt splitskog biskupa Rajnerija, i što je zadržao za se biskupov novac. Sem toga, Miroslav je sprečavao da se urede odnosi i popune mesta u nekadašnjim katedralnim sedištima njegove oblasti.

Braća Stracimir i Miroslav su oko 1184. godine otpočeli sa napadima na posede Dubrovačke republike. Prvo je Stracimir sa flotom pokušao da zauzme Korčulu, ali je pretrpeo poraz u kome mu je flota spaljena, a on sam se jedva spasao. Iste godine, Miroslav je napao Dubrovnik sa 13 brodova, ali 18. avgusta biva potučen nedaleko od Poljica kod ostrvceta Koločepa. Naredne 1185. godine Miroslav opseda iz zaleđa, ali se posle sedam dana bombardovanja grada pomoću opsadnih sprava povlači. Međutim, okolina Dubrovnika je strašno stradala, sve je spaljeno i opljačkano.

Posle izvesnog vremena došlo je do primirja Dubrovčani su tim ugovorom dobili slobodnu trgovinu po raškoj državi; pravo ispaše na Nemanjinom području i iskorišćavanje šume. Humljanima je za to dato pravo slobodnog prometa u Dubrovniku. Ugovor su 27 septembra 1186. godine potpisali Stefan Nemanja i Miroslav, i Normani koji su držali Korčulu. Hum se odrekao svojih pretenzija na Korčulu i Vis.

Između 1190-1192, Stefan Nemanja je poverio upravu Humom njegovom sinu Rastku Nemanjiću, dok je Miroslavu ostalo Polimlje i Bijelo Polje. No, Rastko ubrzo odlazi na Atos i postaje monah Sava, a Miroslav nastavlja da vlada Humom posle 1192.

Miroslav je umro oko 1198. godine.

Nakon smrti Miroslava dolazi do sukoba humske vlastele oko vlasti. Miroslava je naslijedio desetogodišnji sin Andrija kojega su humski plemići zajedno s njegovom majkom protjerali iz Huma. Tada je Humom od Cetine do Kotora zavladao Andrijin brat Petar (1220-ih god.), a kasnije sinovac Toljen kojega je 1239. god. knez Andrija uz pomoć raškoga kneza zbacio s vlasti.

Hum je tokom 1198 godine pao pod vlast Ugara.

U Miroslavljevoj zadužbini, manastiru Svetog Petra u Bijelom Polju, je nastalo Miroslavljevo jevanđelje, najčuveniji spomenik južnoslovenske crkvene pismenosti iz XII veka na srpskoslovenskom jeziku. Po nalogu kneza Miroslava dijak Grigorije je prepisao evanđelje koje je poznato kao Miroslavljevo jevanđelje.

• Zahumlje
• Srednjovjekovna Bosna
• Istorija Srbije u srednjem veku