Urin Qhichwa nisqaqa urin Piruwpi, Buliwyapipas, Jujuypipas Qhichwa simipaq allin qillqayninmi.
Qhichwa simi (Urin runasimi) | ||
---|---|---|
Kaypi rimasqa: | urin Piruw, Buliwya, chinchay Arhintina | |
Rimaqkuna: • Mama rimay: | yaqa 7.940.000 (2009) • mana riqsisqa | |
Rimaykunap ayllun: | Qhichwa Wamp'uy rimay | |
Tukri simi: | ||
Kay mama llaqtakunapi: | Piruw, Wuliwya | |
Kaypa kamachisqan: | Manam kamachisqachu | |
Tuyrukuna | ||
|
Chay allin qillqaytaqa tayta Rodolfo Cerrón Palominom kamaspa, 1994 watapi urin qhichwa simipaq qhichwa - kastilla simi taqitas uyaycharqan. Chay Chanka Qusqu Qullaw allin qillqaytaqa Piruwpa urinpi, Wuliwyapipas llamk'achinchik, chay hinataq wikipidiyapi. Arhintinap runasiminpaq chay hinallataqmi allin kanman.
Lliw k'iti rimaykunamanta aswan ñawpaq t'uqyaykuna hinam qillqanchik, ahinataq:
Ayakuchupi | Qusqupi | Wuliwyapi | Allin qillqay |
---|---|---|---|
[upjaj] | [uhjaj] | [uxjaj] | upyay |
[utχa] | [usqʰa] | [ushqʰa] | utqha |
[ʎamkaj] | [ʎaŋkʼaj] | [ʎaŋkʼaj] | llamk'ay |
[ɲuχaŋchik] | [noqaŋchis] | [noqaŋcheχ] | ñuqanchik |
[-ʧka-] | [-ʃa-] | [-sa-] | -chka- |
[punʧaw] | [pʼunʧaj] | [pʼunʧaj] | p'unchaw |
Kaypim wakillan Apulu qhichwa siminpa siminkunaqa wak runasimi k'iti rimaykunap siminwan:
Urin runasimi | Apulu qhichwa simi | Ayakuchu Chanka runasimi | Qusqu-Qullaw runasimi | Qullasuyu qhichwa simi |
---|---|---|---|---|
llamk'ay | llank'ay | llamkay | llank'ay | llank'ay |
p'unchaw | p'unchay | punchaw | p'unchay, p'unchaw | p'unchay, p'unchaw |
qam | qan | qam | qan | qan |
upyay | ujyay | upyay | ukyay | ujyay |
ñuqanchik | nuqanchis | ñuqanchik | nuqanchis, ñuqanchis | nuqanchis, nuqanchik, nuqanchiq, nuqanchaj; ñuqa-... |
achka | achkha | achka | askha | ashkha |
kimsa | kimsa | kimsa | kinsa | kinsa |
pichqa | phichqa | pichqa | pisqa | phishqa |
huk | uj | huk | huk | uj |
kichka | khichka | kichka | kiska | khishka |
uchpha | uchpha | uchpa | uspha | ushpha |
lliw | lliw | lliw | lluy, lliw | (mana kanchu) |
wawqi | wawqi | wawqi | wayqi, wawqi | wawqi |
qillqay | qilqay | qillqay | qilqay | qilqay |
qullqi | qulqi | qullqi | qulqi | qulqi |
hatun | athun | hatun | hatun | jatun |
allpa | jallp'a | allpa | allpa, hallp'a | jallp'a |
tayta | tata | tayta | tayta, tata | tata |
t'anta | t'ant'a | tanta | t'anta | t'anta |
waqyay | wajay | wakyay | wahay, waqyay | wajyay |
ruray, ruway | ruway | ruway, ruray | ruray, ruway | ruway |
yuyay | yuway | yuyay | yuyay | yuyay |
yaykuy | waykuy | yaykuy | haykuy | yaykuy |
millma, millwa | willma | millma; millwa | millma, willma, millwa | millma |
rawray; yawray | lawray | rawray | yawray, llawray, rawray | lawray, larway |
unu/yaku | unu | yaku | unu | yaku |
-chka- | -chka- | -chka- | -sha-, -sya-, -ska-, -sa-, -chha- | -sa-, -sha-, -shya-, -shka-, -sya- |
-pti- | -qti- | -pti- | -qti- | -qti- |
-mi/-m | -mi/-m | -mi/-m | -mi/-n | -mi/-n |
-pa/-p | -paq | -pa/-p | -pa/-q | -pa (-pata)/-q (-qta, -qpa, -qpata) |
This article uses material from the Wikipedia Qichwa simi article Urin Qichwa, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Samiqwanqa llamk'ankiman CC BY-SA 4.0 nisqa ruraq hayñikama, mana wakin hina willaptinqa. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Qichwa simi (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.