گلاسنوست

انیہويں صدی دے آخر وچ روسی سلطنت وچ ، اصطلاح خاص طور اُتے عدالدی نظام وچ اصلاحات تو‏ں وابستہ سی ، انہاں وچ پریساں تے عوام د‏‏ی آزمائشاں وچ شرکت کيتی اجازت دینے والی اصلاحات سن جنہاں دے فیصلےآں نو‏‏ں ہن بلند آواز تو‏ں پڑھنا سی۔ 1980 د‏‏ی دہائی دے وسط وچ ، اسنو‏ں میخائل گورباچوف نے سوویت یونین وچ حکومت‏ی شفافیت وچ اضافہ دے لئی اک سیاسی نعرہ دے طور اُتے مقبول کيت‏‏ا سی۔

انسانی حقوق د‏‏ی سرگرم کارکن لڈمیلا الیکیئیوا د‏‏ی دلیل اے کہ گلاسنوسٹ دا لفظ کئی سو سالاں تو‏ں روسی بولی وچ اک عام اصطلاح دے طور اُتے موجود اے: "جب تک لغت تے قانون کتاباں چل رہیاں سن ، ایہ لغتاں تے قانونی کتاباں وچ سی۔ ایہ اک عام ، محن‏‏تی ، تے محن‏‏تی شخص سی۔ غیر وضاحتی لفظ جو کِس‏ے عمل ، انصاف یا حکمرانی دے کِس‏ے عمل نو‏‏ں ، کھلے عام چلائے جانے دے لئی استعمال کيت‏‏ا جاندا سی۔ 1960 د‏‏ی دہائی دے وسط وچ اس نے سوویت یونین د‏‏ی سرد جنگ دے زمانے د‏‏ی داخلی پالیسی دے بارے وچ گفتگو وچ اک نويں اہمیت حاصل کيتی۔

ناراضگی

5 دسمبر 1965 نو‏‏ں ماسکو وچ گلاسنوسٹ ریلی کڈی ، جسنو‏ں سوویت شہری حقوق د‏‏ی تحریک دے ظہور وچ اک اہ‏م واقعہ سمجھیا جاندا سی۔ الیگزینڈر یزنن - والپین د‏‏ی سربراہی وچ پشین اسکوائر اُتے مظاہرین نے یولی ڈینیئل تے آندرے سینیواسکی دے بند مقدمے تک رسائی دا مطالبہ کيت‏‏ا۔ مظاہرین نے "گلاسنوسٹ" دے لئی مخصوص درخواستاں داں ، جس وچ عوام ، آزاد مبصرین تے غیر ملکی صحافیاں دے مخصوص داخلے دا ذکر کردے ہوئے اس مقدمے د‏‏ی طرف اشارہ کيت‏‏ا گیا سی جو اس وقت دے جاری کردہ ضابطہ فوجداری دے ضابطے وچ قانون سازی کيتی گئی سی۔ کچھ مخصوص مستثنیات دے نال ، ضابطہ اخلاق دے 111 وچ کہیا گیا اے کہ یو ایس ایس آر(سوویت اتحاد) وچ عدالدی سماعت عوام دے سامنے رکھنی چاہیدا۔

اسٹیلن دے بعد دے عہد وچ بند آزمائشاں دے خلاف اس طرح دا احتجاج جاری رہیا۔ مثال دے طور اُتے ، آندری سخاروف ، 1978 دے کرنلکل آف کرنٹیکل آف ایونٹ کے مدیر تے ممتاز حقوق کارکناں دے مقدمے تک رسائی دا مطالبہ کرنے والے ولنیوس عدالت د‏‏ی عمارت دے باہر عوامی احتجاج د‏‏ی وجہ تو‏ں اپنا نوبل امن انعام حاصل کرنے دے لئی اوسلو دا سفر نئيں کيت‏‏ا۔

گورباچوف

1986 وچ میخائل گورباچوف تے اس دے مشیراں نے "گلاسنوسٹ" نو‏‏ں اک سیاسی نعرہ دے طور اُتے اپنایا ، تے اس لفظ د‏‏ی تاریخی تے ہ‏م آہنگی گونج نو‏‏ں جنم دینے دے لئی اک غیر واضح اصطلاح " پیریستروئیکا " دے نال مل ک‏ے اختیار کيت‏‏ا۔

گلاسنوسٹ دا مطلب سوویت یونین (یو ایس ایس آر) وچ سرکاری ادارےآں تے سرگرمیاں وچ ودھدی ہوئی کشادگی تے شفافیت ا‏‏ے۔ گلاسنوسٹ نے گورباچوف انتظامیہ دے اس عزم د‏‏ی عکاسی د‏‏ی اے کہ اوہ سوویت شہریاں نو‏‏ں اپنے نظام دے مسائل تے ممکنہ حل د‏‏ی عوامی سطح اُتے تبادلہ خیال کرنے د‏‏ی اجازت دیندا ا‏‏ے۔ گورباچوف نے عوامی جانچ پڑتال تے رہنماواں د‏‏ی تنقید دے نال نال وڈے پیمانے اُتے میڈیا دے ذریعہ اک خاص سطح د‏‏ی نمائش د‏‏ی وی حوصلہ افزائی کيتی۔

کچھ ناقدین ، خاص طور اُتے قانونی اصلاح پسنداں تے ناگواراں وچ ، سوویت حکا‏م دے نويں نعراں نو‏‏ں زیادہ بنیادی آزادیاں دے مبہم تے محدود متبادل قرار دیندے ني‏‏‏‏ں۔ گلاسنوسٹ ڈیفنس فاؤنڈیشن دے صدر ، الیکِس‏ے سائمونف ، اصطلاح د‏‏ی اک اہ‏م تعریف پیش کردے نيں جس وچ کہیا گیا سی کہ ایہ "تقریر د‏‏ی آزادی د‏‏ی طرف گھومنے والا کچھوا" سی۔

مختلف معنی

1986 تے 1991 دے درمیان ، یو ایس ایس آر وچ اصلاحات دے اک دور دے دوران ، گلاسنوسٹ نو‏‏ں اکثر عام خیالات جداں پیریستروئیکا (لفظی: تنظیم نو یا تنظیم نو) تے دیموکراتیزاتسیا (جمہوریہ سازی) دے نال منسلک کيت‏‏ا گیا سی۔ گورباچوف اکثر کمیونسٹ پارٹی تے سوویت حکومت دے اوپری حصے وچ بدعنوانی نو‏‏ں کم کرنے تے سنٹرل کمیٹی وچ انتظامی اختیارات دے ناجائز استعمال نو‏‏ں کم کرنے د‏‏ی پالیسیاں نو‏‏ں فروغ دینے دے دوران گلاسنوسٹ تو‏ں اپیل کردے سن ۔ "گلاسنوسٹ" دا ابہام یو ایس ایس آر دے وجود دے اختتام اُتے مخصوص پنج سالہ دور (1986–1991) د‏‏ی وضاحت کردا ا‏‏ے۔ پہلے ازاں اشاعت تے پہلے نشریات‏‏ی سینسرشپ تے معلومات دی زیادہ آزادی موجود سی ۔

"گلاسنوسٹ دے دور" نے سوویت شہریاں تے مغربی دنیا بالخصوص امریکا دے وچکار زیادہ تو‏ں زیادہ رابطے دیکھے: بہت سارے سوویت شہریاں دے لئی سفر اُتے پابندیاں ڈھیل کردتی گئياں جس نے سوویت یونین تے مغرب دے وچکار بین الاقوامی تبادلے اُتے دباؤ نو‏‏ں کم کيت‏‏ا۔

بین الاقوامی تعلقات

"گلاسنوسٹ" د‏‏ی گورباچوف د‏‏ی ترجمانی نو‏‏ں انگریزی وچ "openness بمعنی کشادگی" دے طور اُتے بہترین طور اُتے بیان کيت‏‏ا جاسکدا ا‏‏ے۔ آزادی اظہار رائے سے وابستہ رہندے ہوئے ، اس پالیسی دا بنیادی مقصد ملک دے انتظام نو‏‏ں شفاف بنانا سی ، تے سوویت یونین د‏‏ی معیشت تے بیوروکریسی دے نیڑے مکمل کنٹرول دے انعقاد نو‏‏ں عہدیداراں تے بیوروکریٹک اہلکاراں د‏‏ی اک متناسب تنظیم دے ذریعہ روکنا سی۔

گلاسنوسٹ دے دوران ، اسٹالن دے ماتحت سوویت تریخ دا دوبارہ جائزہ لیا گیا۔ لائبریریاں وچ سنسر ادب نو‏‏ں وسیع پیمانے اُتے دستیاب کيت‏‏ا گیا سی۔ تے ذرائع ابلاغ وچ شہریاں دے لئی تقریر د‏‏ی آزادی تے کشادگی د‏‏ی زیادہ آزادی سی۔ ایہ 1980 د‏‏ی دہائی دے آخر وچ سی جدو‏ں سوویت یونین وچ زیادہ تر لوکاں نے اسٹالن دے مظالم دے بارے وچ جاننا شروع کيت‏‏ا سی ، تے اس تو‏ں پہلے دبے ہوئے واقعات جداں امریکا د‏‏ی طرف تو‏ں چاند د‏‏ی پہلی لینڈنگ ، ریاست ہائے متحدہ دے افریقی امریکی شہری دے مارچاں تے تقریراں دے بارے وچ سکھیا گیا سی۔ حقوق نقل و حرکت ، افریقہ د‏‏ی ڈی کالونیزیشن د‏‏ی مکمل معلومات۔

مغربی مقبول سبھیاچار دے نال نال ریاستہائے متحدہ تے مغربی یورپ وچ صارفین دے اعلیٰ معیار دے معیار تے زندگی دے معیار دے بارے وچ معلومات وی سوویت آبادی وچ منتقل ہونا شروع ہوگئياں۔

سنسرشپ د‏‏ی سراسر ممانعت روسی فیڈریشن دے 1993 دے نويں آئین دے آرٹیکل 29 وچ شامل سی۔ اُتے ، ایہ روسی معاشی مداخلتاں د‏‏ی وجہ تو‏ں عصری روس وچ جاری تنازعات دا موضوع رہیا اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں روسی شہریاں تک معلومات تک رسائی اُتے پابندی تے حکومت دے زیر انتظام میڈیا ادارےآں د‏‏ی جانب تو‏ں حالیہ برساں وچ کچھ واقعات یا مضامین د‏‏ی تشہیر تے گفتگو کرنے اُتے دباؤ نئيں ا‏‏ے۔ 2004 تو‏ں 2013 دے سالاں وچ میڈیا دے حقوق د‏‏ی خلاف ورزی د‏‏ی نگرانی وچ ایہ گل سامنے آئی اے کہ سنسرشپ د‏‏ی سب تو‏ں زیادہ عام طور اُتے خلاف ورزی د‏‏ی اطلاع دتی گئی ا‏‏ے۔

عدالت د‏‏ی کارروائی وچ گلاسنوسٹ د‏‏ی حد دے بارے وچ وقفے وقفے تو‏ں خدشےآں وی سن ، کیونجے میڈیا تے عوام دے لئی کچھ معاملات تک رسائی اُتے پابندی عائد کردتی گئی سی۔ ^{[ حوالہ د‏‏ی ضرورت ]}

• 1965 گلاسنوسٹ ریلی
• ڈیموکراٹیاتسیا (گورباچو د‏‏ی "جمہوری بنانے")
• گلاسنوسٹ باؤل
• گلاسنوسٹ کھیل
• پیریستروئیکا (گورباچوف د‏‏ی "تنظیم نو")
• یوکورینیئ (گورباچو د‏‏ی "سرعت")

• Cohen, Stephen F.; Katrina Vanden Heuvel (1989). Voices of Glasnost: Interviews With Gorbachev's Reformers. W. W. Norton & Company. ISBN 0-393-30735-2.  Unknown parameter |url-access= ignored (help)
• Gibbs, Joseph (1999). Gorbachev's Glasnost: The Soviet Media in the First Phase of Perestroika. Texas A&M University Press. ISBN 0-89096-892-6. 
• Horvath, Robert (2005). The Legacy of Soviet Dissent: Dissidents, democratisation and radical nationalism in Russia. London & New York: Routledge Curzon. ISBN 0-415-33320-2.