Wybory Do Sejmu Litwy Środkowej

Ten artykuł od 2011-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Lucjan Żeligowski, wyznaczając je na dzień 8 stycznia 1922 roku. Odbyły się one w dziesięciu okręgach wyborczych według ordynacji z 1 grudnia 1921 roku wprowadzonej dekretem prezesa Tymczasowej Komisji Rządzącej, wzorowanej na ordynacji ogłoszonej przez Żeligowskiego 28 listopada 1920 r. Prawo głosowania mieli obywatele, którzy ukończyli 21 lat, urodzili się na Wileńszczyźnie i mieszkali na niej co najmniej przez pięć lat przed 1914 rokiem. W trakcie wyborów porządku w lokalach wyborczych mieli pilnować nie policjanci ani wojsko, tylko Związek Bezpieczeństwa Kraju (ZBK). Miało to uchronić organizatorów wyborów przed zarzutem wywierania nacisku na wyborców. W dniu wyborów wyprowadzono także z Wilna wojsko tam stacjonujące..

Na jeden mandat przypadało 7 tys. wyborców, ogółem miano wybrać 106 posłów. Wybierano w systemie pięcioprzymiotnikowym, a więc proporcjonalnym, głosy przeliczano metodą d'Hondta.

Okręgi wyborcze: 1. Szyrwinty (wybory nie odbyły się) 2. Święciany 3. Komaje 4. Oszmiana 5. Troki 6. Wysoki Dwór (wybory nie odbyły się) 7. Wilno Północ, 8. Wilno Południe 9. Wilno – miasto, 10. Lida 11. Wasiliszki 12. Brasław

Największa liczba reprezentantów przypadła na miasto Wilno (18 posłów), najmniejsza na Troki (sześciu).

Głosowanie zostało zbojkotowane przez przedstawicieli mniejszości narodowych: Litwinów i Żydów oraz środowiska białoruskie związane z emigracyjnym rządem w Kownie.

Frekwencja wyniosła 64,35% – największa była w okręgu Wilno Północ (78,85%), najmniejsza w Komajach – 52,36% i samym Wilnie (ze względu na bojkot ludności żydowskiej) – 54,80%.

Wśród Polaków głosowało 80,8% uprawnionych, Litwinów poszło do urn jedynie 8,2%, Żydów 15,3%, a Białorusini stawili się do urn w niecałej połowie – 41%.

Największy sukces w wyborach odniosły stronnictwa narodowe, silnie powiązane z ogólnopolskim obozem endeckim, opowiadające się za bezwarunkową i szybką inkorporacją regionu w skład RP, bez żadnej autonomii lokalnej dla Białorusinów i Litwinów. Grupujący chadecję, nacjonalistów oraz tzw. bezpartyjnych Zespół Stronnictw i Ugrupowań Narodowych otrzymał 43 mandaty w sejmie.

Na drugim miejscu uplasowały się tzw. Rady Ludowe z 34 parlamentarzystami. Kolejne miejsca zajęły PSL Ziemi Wileńskiej (związane z PSL „Piast”) – 13 miejsc, PSL „Odrodzenie – Wyzwolenie” (związane z PSL Wyzwoleniem) – 6, PSL „Odrodzenie” – 3, Stronnictwo Demokratyczne – 4, PPS Litwy i Białorusi – 3.

Rady Ludowe i ZSiUN stały na gruncie inkorporacji Wilna do Polski, wszystkie pozostałe ugrupowania opowiadały się bądź za koncepcją federacji Polski z Litwą Środkową i Kowieńską, albo za nadaniem regionowi szerokiej autonomii w ramach państwa polskiego.

Zobacz: Sejm Litwy Środkowej