Walentynian Iii

2 lipca 419 r. w Rawennie, zm. 16 marca 455) – imperator zachodniorzymski od 425 r.

Walentynian III

Flavius Placidius Valentinianus

Cesarz rzymski
Okres	od 425 do 455
Poprzednik	Jan
Następca	Petroniusz Maksymus
Dane biograficzne
Data urodzenia	2 lipca 419
Data śmierci	16 marca 455
Ojciec	Konstancjusz III
Matka	Elia Galla Placydia
Małżeństwo	Licynia Eudoksja od 437
Dzieci	Eudokia, Placydia
Moneta
Solid Walentyniana III
Multimedia w Wiki Commons

Wnuk Teodozjusza Wielkiego, syn późniejszego imperatora Konstancjusza III i Galli Placydii. Urodził się 2 lipca 419 r. w Rawennie. Ok. 421-422 jego matka popadła w konflikt z bratem, cesarzem Honoriuszem, i schroniła się w Konstantynopolu. Tam po śmierci Honoriusza (423 r.) imperator wschodu Teodozjusz II uznał Walentyniana jako władcę ziem zachodnich i rok później doprowadził do jego zaręczyn ze swoją córką Licynią Eudoksją.

Po pokonaniu uzurpatora Jana sześcioletni Walentynian wrócił w październiku 425 r. na zachód, gdzie został uznany cesarzem, jednak faktyczną władzę sprawowała jego matka – Galla Placydia, a później wódz Aecjusz Flawiusz, który w wyniku politycznych układów został mianowany magister militum per Galias. Przez pierwsze 12 lat panowania pozostawał w cieniu matki rywalizującej z Aecjuszem, ale przez większość życia był zdominowany przez otoczenie. W 437 r. Gallę Placydię odsunięto od władzy, ale Walentynian wiele kompetencji pozostawił w rękach Aecjusza.

Za regencji jego matki Wandalowie osiedlili się w Afryce, tworząc państwo, które w 439 r. odrzuciło zwierzchność Rzymian, a Walentynian nie potrafił powstrzymać ich napadów na Italię. W latach 430. i 440. imperator biernie uznawał prowadzoną przez Aecjusza politykę osiedlania Burgundów, Wizygotów i Alanów na ziemiach zachodniego cesarstwa. Na przełomie lat 440/450 błędne rachuby Aecjusza poskutkowały inwazją plemiennego związku Hunów pod wodzą Attyli na Galię (451 r.) i północną Italię (452 r.). Ich najazd spowodował znaczące straty i zmusił dwór do przeprowadzki do Rzymu, gdzie biskup Leon I i dwóch senatorów podjęło się negocjacji z Attylą, choć bez inicjatywy ze strony samego cesarza. Ostatecznie najazd Hunów powstrzymany został zwycięstwem Aecjusza w bitwie na Polach Katalaunijskich (451 r.).

Walentynian wspierał mocno biskupów Rzymu, szczególnie Leona I, popierając jego pretensje do zwierzchności nad całym chrześcijaństwem (m.in. dekretem z 444 r.); cesarz stał też po jego stronie w sporach na soborze chalcedońskim. Chociaż władzy Walentyniana nie podważył żaden uzurpator, a jego obie córki przyczyniły się do umocnienia pozycji rodu, to za jego nieudolnego panowania wystąpiły liczne procesy powodujące dezintegrację zachodniego cesarstwa. Za czasów Walentyniana III zachodnie państwo rzymskie utraciło znaczną część swych terytoriów, ograniczając się jedynie do Italii, wysp w zachodniej części Morza Śródziemnego i tych części Galii i Hiszpanii, w których władzę dzierżyli energiczni rzymscy notable.

21 września 454 r. Walentynian III osobiście zabił Aecjusza wskutek fałszywych doniesień kwestionujących jego lojalność. Wkrótce potem, 16 marca 455 r., cesarz zginął na Polu Marsowym w Rzymie zamordowany przez Optelasa i Traustilę – byłych podkomendnych Aecjusza. Na jego następcę Teodoryk II i galorzymska arystokracja wysunęły jednego z podwładnych Aecjusza – Awitusa, podczas gdy Genzeryk i senatorowie forsowali kandydaturę Majoriana.

W 437 r. pojął w Konstantynopolu za żonę Licynię Eudoksję – córkę Teodozjusza II i Greczynki Ateny Eudokii, z którą miał córki Eudokię i Placydię.

Wywód przodków:

• Marcin Pawlak, Valentinian III and Aetius