Viggo Mortensen: Amerykański aktor

20 października 1958 w Nowym Jorku) – amerykański aktor teatralny i filmowy, a także poeta, fotograf, malarz oraz reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Trzykrotnie nominowany do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego.

Viggo Mortensen

Viggo Mortensen w 2020 roku
Imię i nazwisko	Viggo Peter Mortensen Jr.
Data i miejsce urodzenia	20 października 1958 Nowy Jork
Zawód	aktor, poeta, muzyk, fotograf, malarz, reżyser, scenarzysta i producent filmowy
Współmałżonek	Exene Cervenka (1987–1998; rozwód)
Lata aktywności	od 1984
Multimedia w Wiki Commons
Cytaty w Wikicytatach

Wczesne lata

Urodził się na nowojorskim Manhattanie jako starszy syn Amerykanki Grace Gamble (z domu Atkinson) i Viggo Petera Mortensena Sr., pochodzenia duńskiego; jego rodzice spotkali się w Norwegii. Dziadek ze strony matki pochodził z Nowej Szkocji w Kanadzie, a rodzina babki ze strony matki była z Nowej Anglii. Jego rodzina przeniosła się do Wenezueli, a następnie do Danii i ostatecznie osiadła w Argentynie w prowincji Córdoba, w Chaco i Buenos Aires, gdzie uczęszczał do szkoły podstawowej i opanował biegle język hiszpański, podczas gdy jego ojciec zajmował się fermą drobiu i ranczem. Kiedy miał 11 lat, rodzice rozwiedli się, po czym wrócił z matką do Nowego Jorku, gdzie spędził resztę dzieciństwa. W 1976 ukończył Watertown High School w Watertown.

Studiował w St. Lawrence University w Canton w stanie Nowy Jork, zdobywając w 1980 tytuł licencjata na wydziale iberystyki i polityki. Później wyjechał do Europy i zamieszkał w Hiszpanii, Anglii i Danii, gdzie imał się różnych prac dorywczych, takich jak przewóz samochodem ciężarowym w Esbjerg czy sprzedażą kwiatów w Kopenhadze.

Kariera

Po powrocie do Stanów Zjednoczonych rozpoczął karierę aktorską. Na początku lat 80. na Manhattanie studiował aktorstwo w Warren Robertson’s Theatre Workshop.

Początkowo występował na małym ekranie jako porucznik w LeBoeuf w miniserialu CBS Jerzy Waszyngton (George Washington, 1984) z Barrym Bostwickiem w roli tytułowej i jako Bragg w operze mydlanej NBC Search for Tomorrow (1985). Sceny filmowe z jego udziałem w dramacie Jonathana Demme’a Szybka zmiana (Swing Shift, 1984) i komedii romantycznej Woody’ego Allena Purpurowa róża z Kairu (The Purple Rose of Cairo, 1985) zostały ostatecznie wycięte. Na kinowym ekranie zadebiutował rolą farmera Mosesa Hochleitnera ze wspólnoty amiszów w dreszczowcu Petera Weira Świadek (Witness, 1985) z Harrisonem Fordem. Jednocześnie został obsadzony w roli żołnierza w przedstawieniu Williama Shakespeare’a Henryk V w Delacorte Theater w Central Park, ale zdecydował się odrzucić tę propozycję. W latach 1985–1986 w Indiana Repertory Theatre w Indianapolis grał Tybalta w tragedii szekspirowskiej Romeo i Julia. W 1987 otrzymał nagrodę Dramalogue Critics’ Award za rolę kapitana nazisty w spektaklu Bent o homoseksualnych więźniach obozów koncentracyjnych w Coast Playhouse w West Hollywood. W jednym z odcinków przebojowego serialu NBC Policjanci z Miami (Miami Vice, 1987) pojawił się gościnnie jako detektyw Eddie Trumbull u boku Lou Diamonda Phillipsa. W dramacie sensacyjnym Davida Cronenberga Wschodnie obietnice (Eastern Promises, 2007) stworzył kreację Nikołaja Łużyna, kierowcy rosyjskiego gangstera Siemiona (Armin Mueller-Stahl) i ochroniarza jego syna Kiriła (Vincent Cassel), która przyniosła mu Brytyjską Niezależną Nagrodę Filmową i nagrodę Sant Jordi oraz nominację do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego, Złotego Globu, BAFTA, Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych i Saturna.

Najbardziej znany jest z roli Aragorna w trzyczęściowej ekranizacji Władcy Pierścieni w reżyserii Petera Jacksona. Po czterech dniach zdjęć zastąpił wybranego wcześniej do tej roli Stuarta Townsenda, a przyjął ją tylko dzięki entuzjazmowi syna dla powieści Tolkiena. Część zarobionych za film pieniędzy przeznaczył na utworzenie wydawnictwa Perceval Press (nazwanego od imienia jednego z rycerzy Króla Artura), publikującego prace awangardowych artystów.

8 lipca 1987 poślubił Christene „Exene” Cervenkę, z którą ma syna Henry’ego Blake’a (ur. 28 stycznia 1988). W 1992 doszło do separacji, a w 1997 do rozwodu. W 2009 roku związał się z hiszpańską aktorką Ariadną Gil.

Obsada

• 1985: Świadek (Witness) jako Moses Hochleitner

   

• 1990: Młode strzelby II (Young Guns II) jako John W. Poe
• 1990: Teksańska masakra piłą mechaniczną III (Leatherface: The Texas Chainsaw Massacre III) jako Tex
• 1991: Indiański biegacz (The Indian Runner) jako Frank Roberts
• 1993: Życie Carlita (Carlito's Way) jako Lalin
• 1993: Amerykański łowca (The Young Americans) jako Frazer
• 1993: Amerykański Yakuza (American Yakuza) jako Nick Davis/David Brandt
• 1993: Rubin z Kairu (Ruby Cairo) jako Johnny Faro
• 1993: Ewangelia według Harry’ego (The Gospel According to Harry) jako Wes
• 1995: Armia Boga (The Prophecy) jako Lucyfer
• 1995: Karmazynowy przypływ (Crimson Tide) jako porucznik Peter (Weps) Ince
• 1996: Tunel (Daylight) jako Roy Nord
• 1996: Portret damy (The Portrait of a Lady) jako Caspar Goodwood
• 1996: Biały aligator (Albino Alligator) jako Guy Foucard
• 1997: G.I. Jane jako sierżant John Urgayle
• 1997: Znikający punkt (Vanishing Point) jako Jimmy Kowalski
• 1997: La Pistola de mi Hermano jako Juanito
• 1998: Psychol (Psycho) jako Sam Loomis
• 1998: Morderstwo doskonałe (A Perfect Murder) jako David Shaw
• 1999: Spacer po księżycu (A Walk on the Moon) jako Walker Jerome
• 2000: 28 dni (28 Days) jako Eddie Boone
• 2001: Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia (The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring) jako Aragorn
• 2002: Władca Pierścieni: Dwie wieże (The Lord of the Rings: The Two Towers) jako Aragorn
• 2003: Władca Pierścieni: Powrót króla (The Lord of the Rings: The Return of the King) jako Aragorn
• 2004: Hidalgo – ocean ognia (Hidalgo) jako Frank T. Hopkins
• 2005: Historia przemocy (A History of Violence) jako Tom Stall/Joey Cusack
• 2006: Kapitan Alatriste (Alatriste) jako kapitan Alatriste
• 2007: Wschodnie obietnice (Eastern Promises) jako Nikołaj Łużyn
• 2008: Appaloosa jako Everett Hitch
• 2008: Good jako Halder
• 2009: Droga (The Road) jako ojciec
• 2011: Niebezpieczna metoda (A Dangerous Method) jako Zygmunt Freud
• 2012: Todos tenemos un plan jako Agustín / Pedro
• 2012: W drodze (On the Road) jako Old Bull Lee / William S. Burroughs
• 2014: Ze mną nie zginiesz (Loin des hommes) jako Daru
• 2014: Jauja jako Gunnar Dinesen
• 2014: Rozgrywka (The Two Faces of January) jako Chester
• 2016: Captain Fantastic jako Ben
• 2018: Green Book jako Frank „Tony Wara” Vallelonga
• 2020: Jeszcze jest czas (Falling) jako John Petersen
• 2022: Zbrodnie przyszłości (Crimes of the Future) jako Saul Tenser
• 2022: Trzynastu (Thirteen Lives) jako Richard Stanton
• 2023: Eureka jako Murphy
• 2023: The Dead Don't Hurt jako Holger Olsen

Reżyser filmowy

• 2020: Jeszcze jest czas (Falling)

Scenarzysta filmowy

• 2020: Jeszcze jest czas (Falling)

• 1994: Don’t Tell Me What to Do
• 1997: One Less Thing to Worry About
• 1998: Recent Forgeries
• 1999: The Other Parade
• 1999: One Man’s Meat
• 1999: Live at Beyond Baroque
• 2003: Pandemoniumfromamerica
• 2004: Live at Beyond Baroque II
• 2004: Please Tomorrow
• 2004: This, That, and The Other
• 2005: Intelligence Failure
• 2006: 3 Fools 4 April
• 2007: Time Waits for Everyone
• 2008: At All
• 2010: Canciones de Invierno
• 2011: Reunion
• 2013: Acá

• Viggo Mortensen w bazie IMDb (ang.)
• Viggo Mortensen w bazie Filmweb
• Viggo Mortensen w bazie Notable Names Database (ang.)
• Viggo Mortensen w bazie Discogs.com (ang.)
• Perceval Press Strona wydawnictwa Mortensena (ang.)
• www.brego.net/viggo/ Informacje nt. działalności artystycznej i politycznej Mortensena (ang.)