Podział administracyjny Polski w latach 1975–1998 – podział administracyjny obowiązujący od 1 czerwca 1975 r.
do 31 grudnia 1998 r. Został wprowadzony ustawą z 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, trwał do reformy w 1999 roku.
Polska Rzeczpospolita Ludowa |
Ten artykuł jest częścią serii:
|
Utworzono 49 województw, zlikwidowano pośredni szczebel administracyjny – powiaty.
Nieliczne województwa miały więcej niż 1 000 000 mieszkańców. Stolicami nowych województw zostały w wielu przypadkach średnie bądź małe, prowincjonalne miasta. Włączono wiele mniejszych miast i wsi do większych miejscowości, próbując sztucznie tworzyć ośrodki wielkomiejskie (np. Marklowice, Pszów, Radlin i Rydułtowy włączono do Wodzisławia Śląskiego).
Jako powód reformy uznaje się chęć wzmocnienia kontroli nad niższymi warstwami aparatu państwowego przez KC PZPR. Po przejęciu władzy przez Edwarda Gierka i rozbiciu opozycji w Biurze Politycznym nadal trwał opór niższych warstw PZPR, gdzie tworzyły się partyjne kliki. Poprzez reorganizację administracji i nowy podział terytorialny Gierek mógł wprowadzić „swoich ludzi” do komitetów wojewódzkich i rozbić stare stronnictwa.
Nie było podziału na gminy miejskie, miejsko-wiejskie i wiejskie, lecz na miasta i gminy jako podstawowe jednostki administracyjne. Początkowo Polska dzieliła się na 2343 gminy i 814 miast, a więc na 3157 jednostek najniższego rzędu. Warszawa, Łódź, Kraków i Wrocław miały szczególny status, z wewnętrznym podziałem na dzielnice jako pomocnicze jednostki administracyjne.
Województwo warszawskie miało status województwa stołecznego (do 26 maja 1990), a województwa łódzkie i krakowskie były województwami miejskimi (do 30 czerwca 1984).
Na terenie województw miejskich wojewódzkie rady narodowe nosiły nazwy „Rada Narodowa Miasta (nazwa miasta)”. Na terenie województwa wrocławskiego wojewódzka rada narodowa nosiła nazwę „Rada Narodowa Województwa Wrocławskiego i Miasta Wrocławia”, w rzeczywistości do wydzielenia miasta Wrocławia jako osobnej jednostki z województwa wrocławskiego nigdy nie doszło.
W 1990 utworzono 254 urzędy rejonowe, będące pomocniczymi jednostkami wojewódzkich organów administracji rządowej ogólnej. W następnych latach ich liczba wzrosła do 268. Stanowiły one instytucjonalną bazę przywróconych z dniem 1 stycznia 1999 r. powiatów.
W 1991 i 1992 przeprowadzono wielką restrukturyzację gmin, dokonując istotnych zmian w dotychczasowym podziale na miasta i gminy:
Województwa były pogrupowane w osiem makroregionów:
Pod koniec lat 90. XX wieku przeprowadzono kolejną reformę administracyjno-samorządową kraju, wprowadzając na nowo powiaty oraz ustanawiając 16 województw.
W latach 1975–1998 75 miejscowości otrzymało prawa miejskie, głównie duże wsie gminne, posiadające je wcześniej. Jednak spora grupa miast odzyskała samodzielność po włączeniu ich do miast sąsiednich w latach 70.: Poręba, Sławków, Międzyzdroje, Bieruń, Lędziny, Wojkowice, Rydułtowy, Pszów, Miasteczko Śląskie, Imielin, Radlin, Radzionków, Zagórz. W okresie tym 8 miast utraciło prawa miejskie, było to spowodowane dalszym łączeniem się miast w drugiej połowie lat 70.
W latach 1975–1998 istniały następujące województwa:
Położenie | Województwo | Miasto wojewódzkie | Powierzchnia (1998, km²) | Ludność (1997, tys.) | Liczba gmin ogółem (1997) | Liczba gmin miejskich (1997) | Liczba gmin miejsko-wiejskich (1997) | Liczba gmin wiejskich (1997) | Liczba miast (1997) |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
bialskopodlaskie | Biała Podlaska | 5348 | 309 | 40 | 4 | 2 | 34 | 6 | |
białostockie | Białystok | 10 055 | 701,7 | 55 | 5 | 15 | 35 | 20 | |
bielskie | Bielsko-Biała | 3704 | 924 | 59 | 8 | 10 | 41 | 18 | |
bydgoskie | Bydgoszcz | 10 349 | 1135,2 | 59 | 3 | 25 | 31 | 28 | |
chełmskie | Chełm | 3866 | 249,4 | 30 | 4 | 0 | 26 | 4 | |
ciechanowskie | Ciechanów | 6362 | 436,9 | 51 | 5 | 6 | 40 | 11 | |
częstochowskie | Częstochowa | 6182 | 780,6 | 58 | 4 | 13 | 41 | 17 | |
elbląskie | Elbląg | 6103 | 494,4 | 42 | 5 | 13 | 24 | 18 | |
gdańskie | Gdańsk | 7394 | 1464,8 | 63 | 16 | 5 | 42 | 21 | |
gorzowskie | Gorzów Wielkopolski | 8484 | 513,3 | 40 | 2 | 20 | 18 | 22 | |
jeleniogórskie | Jelenia Góra | 4379 | 523,9 | 40 | 12 | 13 | 15 | 25 | |
kaliskie | Kalisz | 6512 | 723,5 | 58 | 3 | 17 | 38 | 20 | |
katowickie | Katowice | 6650 | 3908,6 | 97 | 39 | 16 | 42 | 55 | |
kieleckie | Kielce | 9211 | 1132,8 | 80 | 4 | 18 | 58 | 22 | |
konińskie | Konin | 5139 | 480,6 | 48 | 4 | 14 | 30 | 18 | |
koszalińskie | Koszalin | 8470 | 526 | 41 | 6 | 12 | 23 | 18 | |
(miejskie) krakowskie | Kraków | 3254 | 1242,5 | 39 | 1 | 12 | 26 | 13 | |
krośnieńskie | Krosno | 5702 | 509,5 | 44 | 3 | 9 | 32 | 12 | |
legnickie | Legnica | 4037 | 525,3 | 37 | 6 | 5 | 26 | 11 | |
leszczyńskie | Leszno | 4154 | 398,8 | 32 | 2 | 18 | 12 | 20 | |
lubelskie | Lublin | 6792 | 1027,5 | 69 | 6 | 11 | 52 | 17 | |
łomżyńskie | Łomża | 6684 | 353,2 | 46 | 5 | 7 | 34 | 8 | |
(miejskie) łódzkie | Łódź | 1524 | 1105,4 | 18 | 6 | 2 | 10 | 8 | |
nowosądeckie | Nowy Sącz | 5576 | 743,1 | 59 | 9 | 5 | 45 | 14 | |
olsztyńskie | Olsztyn | 12 327 | 776 | 58 | 10 | 13 | 35 | 23 | |
opolskie | Opole | 8535 | 1023,7 | 65 | 3 | 27 | 35 | 30 | |
ostrołęckie | Ostrołęka | 6498 | 410,8 | 44 | 4 | 6 | 34 | 10 | |
pilskie | Piła | 8205 | 496,5 | 43 | 6 | 18 | 19 | 24 | |
piotrkowskie | Piotrków Trybunalski | 6266 | 642,9 | 56 | 4 | 7 | 45 | 11 | |
płockie | Płock | 5117 | 521,2 | 48 | 5 | 5 | 38 | 10 | |
poznańskie | Poznań | 8151 | 1360,8 | 62 | 5 | 29 | 28 | 34 | |
przemyskie | Przemyśl | 4437 | 415,5 | 41 | 6 | 5 | 30 | 11 | |
radomskie | Radom | 7294 | 764 | 63 | 2 | 14 | 47 | 16 | |
rzeszowskie | Rzeszów | 4397 | 751,9 | 47 | 4 | 9 | 34 | 13 | |
siedleckie | Siedlce | 8499 | 661,6 | 74 | 7 | 6 | 61 | 13 | |
sieradzkie | Sieradz | 4868 | 412,7 | 42 | 2 | 8 | 32 | 10 | |
skierniewickie | Skierniewice | 3960 | 423,9 | 44 | 6 | 2 | 36 | 8 | |
słupskie | Słupsk | 7453 | 428,5 | 37 | 6 | 5 | 26 | 11 | |
suwalskie | Suwałki | 10 490 | 488,5 | 48 | 5 | 10 | 33 | 15 | |
szczecińskie | Szczecin | 9982 | 995,1 | 54 | 3 | 28 | 23 | 31 | |
tarnobrzeskie | Tarnobrzeg | 6283 | 610 | 55 | 3 | 14 | 38 | 17 | |
tarnowskie | Tarnów | 4151 | 698,5 | 48 | 3 | 7 | 38 | 10 | |
toruńskie | Toruń | 5348 | 673,9 | 49 | 8 | 5 | 36 | 13 | |
wałbrzyskie | Wałbrzych | 4168 | 735,3 | 45 | 15 | 16 | 14 | 31 | |
(stołeczne) warszawskie | Warszawa | 3788 | 2418,4 | 58 | 25 | 13 | 20 | 28 | |
włocławskie | Włocławek | 4402 | 434,9 | 46 | 8 | 7 | 31 | 15 | |
wrocławskie | Wrocław | 6287 | 1137,3 | 40 | 3 | 15 | 22 | 18 | |
zamojskie | Zamość | 6980 | 490,6 | 57 | 4 | 6 | 47 | 10 | |
zielonogórskie | Zielona Góra | 8868 | 677,8 | 57 | 7 | 21 | 29 | 28 |
This article uses material from the Wikipedia Polski article Podział administracyjny Polski (1975–1998), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.