Nowogród – miasto w woj.
podlaskim, w powiecie łomżyńskim, nad Narwią, ok. 15 km od Łomży. Jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej Nowogród. Wprawdzie dzisiejszy Nowogród położony jest na wzgórzu, jednak pierwotnie miasto zlokalizowane było u zbiegu rzek Narwi i Pisy, które dziś stanowią szlaki spływów kajakowych, łącząc dorzecze Wisły z Wielkimi Jeziorami Mazurskimi.
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
Ratusz w Nowogrodzie | |||
| |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | |||
Gmina | |||
Prawa miejskie | 1427–1869, od 1927 | ||
Burmistrz | Grzegorz Palka | ||
Powierzchnia | 20,55 km² | ||
Populacja (31.12.2017) • liczba ludności • gęstość |
| ||
Strefa numeracyjna | +48 86 | ||
Kod pocztowy | 18-414 | ||
Tablice rejestracyjne | BLM | ||
Położenie na mapie gminy Nowogród | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa podlaskiego | |||
Położenie na mapie powiatu łomżyńskiego | |||
53°13′40″N 21°52′50″E/53,227778 21,880556 | |||
TERC (TERYT) | 2007044 | ||
SIMC | 0957459 | ||
Urząd miejski ul. Łomżyńska 41; 18-414 Nowogród | |||
Strona internetowa |
W miejscowości znajduje się kościół, który jest siedzibą parafii Narodzenia NMP.
W IX wieku w widłach Pisy i Narwi powstał pierwszy gródek obronny, który istniał do XII wieku. Miejsce lokalizacji pierwszego grodu leży po drugiej stronie rzeki Narwi w stosunku do dzisiejszego Nowogrodu, po lewej od ujścia Pisy. W miejscu grodu odkryto relikty murów i wież dawnego dworu obronnego, znalezione zostały groty strzał oraz topory bojowe. W XIII wieku na wysokim brzegu Narwi, gdzie obecnie znajduje się skansen, wybudowano nowy gród o umocnieniach drewniano-ziemnych.
Pierwsze pisemne wzmianki o Nowogrodzie pochodzą z 27 grudnia 1355. Mówią one o nadaniu przez króla Kazimierza Wielkiego ziemi warszawskiej Siemowitowi III. Z 1320 pochodzi pieczęć Nowogrodu, która jest świadectwem istnienia kasztelanii. Na pieczęci widnieje wizerunek trzech murowanych baszt z otwartą bramą i napisem łacińskim Signum Novogrodensis. Od Siemowita III w 1375 r. Nowogród otrzymał jego syn Janusz I Starszy. On to zbudował murowany zamek w miejsce spalonego wcześniej dwukrotnie drewnianego grodu kasztelańskiego, od niego też w roku 1427 Nowogród otrzymał prawa miejskie.
Prawa miejskie Nowogród uzyskał w 1427 r., w 1869 je utracił, a następnie wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości, zostały one przywrócone. W okresie przedrozbiorowym miasto było siedzibą kasztelanii oraz jednym z ważniejszych grodów ziemi łomżyńskiej i całego Mazowsza. Miasto królewskie Korony Królestwa Polskiego w województwie mazowieckim. W Nowogrodzie mieścił się także sąd bartny.
W XVI w. miasto stało się ważnym ośrodkiem rzemiosła i handlu, eksportowano zboże, produkty leśne oraz żelazo z okolicznych kuźnic. W XVII w. było siedzibą starosty i sądu bartnego. W 1794 podczas Insurekcji kościuszkowskiej miasto było jednym punktów polskiej obrony na linii Narwi. W czasie powstania listopadowego w mieście i okolicy doszło do bitwy, w trakcie której oddziały polskie zaatakowały garnizon rosyjski stacjonujący w mieście.
W czasie I wojny światowej na Narwi koło Nowogrodu utrzymywał się przez 3 miesiące front rosyjsko-niemiecki co spowodowało poważne zniszczenie miejscowości.
Po wybuchu II wojny światowej miasto było miejscem zaciętych walk, toczonych w ramach kampanii wrześniowej. Do obrony wykorzystane były m.in. schrony bojowe, wybudowane latem 1939 w granicach miasta i na przyległych do niego terenach (odcinek Nowogród–Szablak).
Społeczność żydowska posiadała w mieście synagogę oraz szkołę. Prawdopodobnie cheder lub Talmud-Torę. Synagoga powstała pod koniec osiemnastego wieku. Był to drewniany budynek. We wrześniu 1939 została zniszczona. Szkoła znajdowała się przy Rynku. Po wojnie budynek wykorzystywano na cele oświatowe, obecnie pustostan.
W następstwie walk Nowogród doznał bardzo poważnych zniszczeń. W 1978 miejscowość odznaczono – za zasługi w wojnie obronnej z 1939 – Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. łomżyńskiego. Według danych z 1 stycznia 2018 Nowogród liczył 2173 mieszkańców.
W Nowogrodzie znajduje się gimnazjum im. papieża Jana Pawła II oraz szkoła podstawowa, której patronem jest założyciel miejscowego skansenu kurpiowskiego – Adam Chętnik.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Nowogród, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.