Kościoły Ewangelicko-Unijne

Tworzone są z połączenia Kościołów wywodzących się z pokrewnych lub różnych tradycji protestanckich. Początkowo zjawisko unii dotyczyło głównie zjednoczenia Kościoła ewangelicko-augsburskiego (luterańskiego) i Kościoła ewangelicko-reformowanego (kalwińskiego) w jeden Kościół krajowy.

Pierwszym protestanckim aktem zjednoczeniowym na świecie była zgoda sandomierska, zawarta w 1570 roku. Dotyczyła ona Kościołów luterańskiego, kalwińskiego i czeskobraterskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Unia ta nie przetrwała długo, ale stała się wzorem do naśladowania dla innych wspólnot.

W XVIII wieku idee Kościoła unijnego głosił Nikolaus von Zinzendorf i wspierana przez niego Ewangelicka Jednota Braterska. Za właściwy początek rozwoju Kościołów ewangelicko-unijnych przyjmuje się jednak 1817 rok, gdy król pruski Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern odgórnie zarządził zjednoczenie w Królestwie Prus wszystkich zborów ewangelickich pod jedną administracją (Ewangelicki Kościół Unii Staropruskiej) i wprowadził ujednolicony dla kalwinistów i luteran porządek nabożeństw.

Największy rozkwit protestanckich unii kościelnych nastąpił w XX wieku, a zwłaszcza po zakończeniu II wojny światowej. Najczęściej były to zjednoczenia w ramach jednej wspólnoty Kościołów tradycji ewangelicko-reformowanej. Prym wiodły tutaj wspólnoty prezbiteriańskie, metodystyczne i kongregacjonaliści.

Afryka

• Zjednoczony Kościół Zambii

Ameryka Północna

• Zjednoczony Kościół Kanady
• Zjednoczony Kościół Chrystusa

Azja

• Kościół Chrystusowy w Tajlandii
• Kościół Południowych Indii
• Kościół Północnych Indii

Australia i Oceania

• Kościół Zjednoczony w Australii

Europa

• Ewangelicki Kościół Czeskobraterski
• Kościół Ewangelicki Berlina, Brandenburgii i śląskich Górnych Łużyc
• Kościół Ekumeniczny w Szwecji
• Kościół Ewangelicki Waldensów
• Zjednoczony Kościół Protestancki Francji
• Zjednoczony Kościół Protestancki w Belgii

• Kościół unicki