Iwan Wyhowski (ukr.
16 marca 1664 roku w Rokitnem) – szlachcic, pisarz wojska zaporoskiego, następnie hetman kozacki i w końcu wojewoda kijowski, starosta lubomelski, starosta barski w 1658 roku.
Abdank | |
Data i miejsce śmierci | 16 marca 1664 |
---|---|
Ojciec | Ostap Wyhowski |
Żona | Helena Stetkiewicz, c. Bohdana |
Dzieci | Marianna, Tymofij, Ostap |
W czasie powstania Chmielnickiego został w 1648, nad Żółtymi Wodami, wzięty do niewoli tatarskiej. Wykupiony przez Bohdana Chmielnickiego, został pisarzem generalnym wojska zaporoskiego, a następnie kierownikiem kancelarii hetmańskiej.
Od 1657 roku w imieniu małoletniego syna Chmielnickiego Jerzego sprawował rządy na Ukrainie Naddnieprzańskiej. Był zwolennikiem porozumienia z Rzecząpospolitą Obojga Narodów, w 1658 zawarł w imieniu Hetmanatu unię hadziacką. Wcześniej (1 czerwca 1658) pokonał pod Połtawą oddziały prorosyjskiej opozycji (Martyn Puszkar, Jakiw Barabasz).
W 1659 rozgromił armię rosyjską w bitwie pod Konotopem. Przeciwko postanowieniom unii hadziackiej wybuchło jednak wkrótce (z inspiracji Rosji) powstanie kozackie tzw. czerni, czyli miejscowego chłopstwa ruskiego, które doprowadziło w 1659 do odebrania hetmaństwa Wyhowskiemu. Buławę po nim przejął Jerzy Chmielnicki. W 1660 został wojewodą kijowskim. Walczył pod Lubarem i pod Cudnowem.
Ożeniony z Oleną Stetkiewicz, córką Bohdana Stetkiewicza, senatora Wielkiego Księstwa Litewskiego.
W 1664, oskarżony o knowania z Rosją przez rywalizującego z nim o przywództwo Pawła Teterę, został rozstrzelany przez wojsko koronne. Według Janusza Tazbira odbyło się to bez śledztwa i sądu. Innego zdania był Eustachy Iwanowski, który napisał: „Roku 1664 w Korsuniu został rozstrzelanym Wyhowski, wojewoda Kijowski, nie przez Czarnieckiego, jak sądzą błędnie, ale z wyroku sądu wojennego”.
Zdaniem Zbigniewa Wójcika Wyhowski skłaniał się „coraz wyraźniej ku Tatarom i Turkom, przy pomocy których spodziewał się uwolnić Ukrainę od Polaków i Rosjan”. Pułkownik Sebastian Machowski, wykonując rozkaz Jana II Kazimierza (7 stycznia 1664), aby „żadnego respektu nie mając i braku osób nie czyniąc, sądzili i dekret [wyrok] swój zaraz do egzekucji skutecznej przywodzili, to przed oczyma mając, że gdyby albo oziębłość jaka w tym była, albo zwłoka zbyteczna nastąpiła, pewnie by ta konjuracyja [sprzysiężenie] z tych ludzi domowa wnet, ile w tych tu krajach już nie pierwsza rebellia, sensim urosła” postąpił tak, że „wraz z Teterą zwabili Wyhowskiego do Korsunia. Tutaj obaj żandarmi Rzeczypospolitej zainscenizowali parodię sądu, w wyniku którego Iwan Wyhowski, jeden z twórców unii hadziackiej, człowiek, któremu Rzeczpospolita bardzo dużo zawdzięczała i na którym wiele w swoim czasie zbudować zamierzała, został przez oddział egzekucyjny polski rozstrzelany (16 III)”. Według Wójcika Machowski działał na podstawie królewskiego pełnomocnictwa.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Iwan Wyhowski, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.