Humbert I

14 marca 1844 w Turynie, zm. 29 lipca 1900 w Monzy) – król Włoch w latach 1878-1900. Syn Wiktora Emanuela II, pierwszego króla Włoch po zjednoczeniu.

Humbert I

Umberto Ranieri Carlo Emanuele Giovanni Maria Ferdinando Eugenio

Herb króla Włoch od 1890 r.
Król Włoch
Okres	od 9 stycznia 1878 do 29 lipca 1900
Poprzednik	Wiktor Emanuel II
Następca	Wiktor Emanuel III
Dane biograficzne
Dynastia	sabaudzka
Data i miejsce urodzenia	14 marca 1844 Turyn
Data i miejsce śmierci	29 lipca 1900 Monza
Ojciec	Wiktor Emanuel II
Matka	Maria Adelajda Habsburg
Żona	Małgorzata Sabaudzka
Dzieci	Wiktor Emanuel III
Odznaczenia
Multimedia w Wiki Commons
Cytaty w Wikicytatach

Urodził się 14 marca 1844 roku w Turynie jako drugie dziecko i najstarszy syn przyszłego pierwszego króla Włoch po ich zjednoczeniu, Wiktora Emanuela II (1820-1878), oraz jego żony, Marii Adelajdy Habsburg (1822-1855). W dniu jego narodzin jego ojciec obchodził swoje 24. urodziny.

Otrzymał imiona Humbert Rajner Karol Emanuel Jan Maria Ferdynand Eugeniusz (wł. Umberto Ranieri Carlo Emanuele Giovanni Maria Ferdinando Eugenio). Pierwsze imię – Humbert – nosił założyciel dynastii sabaudzkiej, Humbert I Białoręki, a także błogosławiony Humbert III Sabaudzki (1135-1189), hrabia Sabaudii w latach 1148-1189. Imiona Rajner i Karol otrzymał po swoich dziadkach – Rajnerze Józefie Habsburgu (1783-1853) i Karolu Albercie Sabaudzkim (1798-1849). Imię Emanuel nosił jego ojciec, Wiktor Emanuel II, imię Ferdynand – stryj, Ferdynand Sabaudzki (1822-1855). Imię Maria nosiło bardzo wiele jego przodków – między innymi jego matka i dwie babki. Imię Jan nosił św. Jan Chrzciciel – patron Turynu, gdzie Humbert się urodził. Imię Eugeniusz nosił natomiast między innymi Eugeniusz Sabaudzki (1663-1736), książę Sabaudii, wybitny dowódca cesarskich wojsk austriackich, którego Napoleon uważał za jednego z siedmiu najwybitniejszych wodzów w dziejach świata.

Od roku 1858 służył w armii piemonckiej. Jako kapitan uczestniczył w bitwie pod Solferino (1859). Podczas wojny z Austrią (1866) wyróżnił się w przegranej bitwie pod Custozzą, kiedy osłaniał odwrót wojsk włoskich. Po zakończeniu wojny był komendantem Neapolu, a po przyłączeniu Rzymu do Włoch – komendantem wojskowym stolicy (1870).

W 1864 r. polityk włoski, Filippo Gualterio, jako pierwszy zasugerował królowi Włoch, Wiktorowi Emanuelowi II, małżeństwo Humberta z jego kuzynką, Małgorzatą Sabaudzką. Księżniczka miała wtedy jednak tylko trzynaście lat i plany nie zostały zrealizowane, a w pewnym momencie o nich zapomniano. Kilka lat później na żonę Humberta Wiktor Emanuel II wytypował Matyldę Habsburg – do małżeństwa jednak nie doszło, ponieważ osiemnastolatka zmarła tragicznie w czerwcu 1867 roku. W tej sytuacji ponownie – za sprawą premiera i ministra spraw zagranicznych Włoch, Luigiego Federica Menabrea – zaczęto rozważać małżeństwo następcy włoskiego tronu z Małgorzatą.

Po odrzuceniu propozycji małżeństwa ze strony przyszłego króla rumuńskiego, Karola I, Małgorzata zgodziła się wyjść za mąż za swojego kuzyna i ostatecznie w 1868 roku odbył się ślub Humberta z księżniczką. 21 kwietnia w Pałacu Królewskim w Turynie odbyła się ceremonia cywilna, a dzień później w katedrze turyńskiej – ceremonia religijna zaślubin.

Relacje pomiędzy małżonkami od początku determinował romans Humberta z Eugenią Attendolo Bolognini. Następcę włoskiego tronu i jego kochankę najprawdopodobniej łączyło głębokie uczucie, ponieważ po tym, gdy Małgorzata 11 listopada 1869 roku urodziła jedynego syna, Wiktora Emanuela, mąż odsunął się od niej i nastąpił między nimi całkowity rozpad pożycia. Wydaje się jednak, że żona Humberta akceptowała taki stan rzeczy – małżonkowie godnie reprezentowali Włochy, byli ze sobą bardzo zgodni, a mężczyźnie zdarzało się nawet polegać na niej politycznie.

Po objęciu tronu podejmował starania, by jego państwo dołączyło do grona mocarstw europejskich i kontynuował politykę zbliżenia do Austro-Węgier i Prus. W 1882 roku zawiązał z nimi w Wiedniu trójprzymierze, skierowane głównie przeciw Francji. Podróże po całym państwie i zaangażowanie króla podczas klęsk żywiołowych (powódź w Wenecji i w Weronie w 1882, trzęsienie ziemi w Ischii w 1883, epidemia cholery w Neapolu w 1884 roku), gdy kierował operacjami ratowniczymi i udzielał pomocy finansowej ofiarom, przyniosły mu sporą popularność. Wspólnie z prawicowymi rządami zainicjował i wspierał podbój kolonialny w Afryce. Wówczas jego sława zaczęła się zmniejszać. Klęska w bitwie pod Aduą w Etiopii (1896) zaostrzyła sytuacje polityczne i konflikty społeczne w kraju. Pogłębiający się kryzys ekonomiczny wywołał falę demonstracji. Poparta przez władcę masakra w Mediolanie (1898) spowodowała wzrost nastrojów opozycyjnych, co skłoniło go do nieudanej próby umocnienia władzy monarszej z pominięciem parlamentu, którą podjął w latach 1899–1900.

W roku 1878 Humbert I został zaatakowany nożem przez anarchistę Giovanniego Passannantego. Król przeżył atak, a zamachowiec został zatrzymany. Zapytany, czy aprobuje, by w swojej obronie uchodził za szaleńca, Passannante odpowiedział: „Nie boję się śmierci, nie chcę wyjść na wariata, z chęcią poświęcę swoje życie moim zasadom”.

29 lipca 1900 roku para królewska odwiedziła Monzę, aby świętować zakończenie zawodów gimnastycznych. Tego samego dnia późnym wieczorem Humbert I został zamordowany przez włoskiego anarchistę, Gaetano Bresciego. Król zdążył wyszeptać: „Myślę, że jestem ranny” (wł. „Credo di essere ferito!”), a kilka chwil później już nie żył. Zabójca później wyznał, że atakiem na monarchę chciał pomścić ofiary strajku robotniczego z 1898 roku w Mediolanie, podczas których generał Bava Beccaris użył przeciw protestującym armat.

W 1868 roku ożenił się ze swoją kuzynką, Małgorzatą Sabaudzką.

Mieli razem jednego syna:

• Wiktor Emanuel (wł. Vittorio Emanuele Ferdinando Maria Gennaro; ur. 11 listopada 1869 w Neapolu, zm. 28 grudnia 1947 w Aleksandrii) – przyszły król Włoch jako Wiktor Emanuel III.

 

1878-1900: Humbert I, z Bożej łaski, król Włoch, król Sardynii, Cypru, Jerozolimy, Armenii, książę Sabaudii, hrabia Maurienne, etc.

• Małgorzata Hertmanowicz-Brzoza, Kamil Stepan: Słownik władców świata. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2005, s. 293. ISBN 83-7435-077-6.