George Buchanan: Szkocki humanista, historyk i poeta

Ten artykuł od 2018-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

w lutym 1506 w Killearn, zm. 28 września 1582 w Edynburgu) – szkocki humanista, historyk, poeta, satyryk.

Studia rozpoczął na Uniwersytecie Paryskim w wieku 14 lat, ukończył je w Glasgow 11 lat później, uzyskując stopień bakałarza. Po ukończeniu studiów wyjechał do Paryża, gdzie został profesorem tamtejszego uniwersytetu; wkrótce przeszedł na kalwinizm. W 1537 powrócił do rodzinnej Szkocji, gdzie napisał dwie głośne satyry na zakon franciszkanów. Dzięki pierwszej satyrze król Jakub V powierzył mu wychowanie jednego ze swoich nieślubnych synów. Druga satyra spowodowała reakcję kardynała Beatona, który nakazał aresztować Buchanana. Zmuszony do ucieczki, udał się do Paryża, a stamtąd do Bordeaux.

W Bordeaux został profesorem łaciny, poświęcił się także pracy literackiej, m.in. tłumaczył tragedie greckie na łacinę. W 1547 został profesorem na portugalskim Uniwersytecie Coimbra. Gdy uniwersytet opanowali jezuici, Buchanan jako heretyk został aresztowany i osadzony w lizbońskim klasztorze Sao Bento. Poddano go indoktrynacji mającej przywrócić go na łono Kościoła katolickiego. Po czterech latach został zwolniony i powrócił przez Anglię do Paryża, gdzie poświęcił się studiom teologicznym. W 1560 na stałe powrócił do Szkocji i ponownie publicznie ogłosił się stronnikiem protestantyzmu.

Zwolennik Marii Stuart, po zamordowaniu z jej rozkazu lorda Darnleya stał się zagorzałym przeciwnikiem królowej Szkocji. Jest uważany za monarchomachę. W 1570 został wychowankiem małoletniego króla Jakuba VI, w tym czasie kierował także kancelarią królewską (do 1579) i był strażnikiem pieczęci.

Ważniejsze prace:

• Detectio Mariae Reginae Scotorum, 1567;
• De iure regni apud Scotos, (O prawie królestwa Szkotów) 1579;
• Rerum Scoticarum historia, (Historia szkocka) 1582;
• inne.

Buchanan jest także autorem łacińskiej parafrazy Księgi Psalmów, napisanej zgodnie z zasadami wersyfikacji antycznej. Jak się uważa, dzieło to stało się później inspiracją dla Psałterza Dawidów (1579) Jana Kochanowskiego.

• George Buchanan – dzieła w bibliotece Polona