Ed Harris (właściwie Edward Allen Harris; ur.
28 listopada 1950 w Englewood) – amerykański aktor, reżyser, producent filmowy i scenarzysta. Czterokrotnie nominowany do Oscara, za role w filmach: Apollo 13, Truman Show (za tę rolę otrzymał w 1999 nagrodę Złoty Glob), Pollock i Godziny. Oprócz występowania w filmach często gra i reżyseruje w teatrze.
Ed Harris (2017) | |
Imię i nazwisko | Edward Allen Harris |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | 28 listopada 1950 |
Zawód | aktor, reżyser, producent filmowy, scenarzysta |
Współmałżonek | Amy Madigan (od 1983) |
Lata aktywności | od 1976 |
Urodził się w Englewood Hospital w Englewood w stanie New Jersey jako syn Margaret (z domu Sholl), agentki biura podróży, i Roberta L. „Boba” Harrisa (1922-2014), który śpiewał z chórem Freda Waringa i pracował w księgarni Art Institute of Chicago. Wychowywał się rodzinie klasy średniej prezbiterian w Tenafly w New Jersey z dwoma braćmi – Paulem i Robertem. W 1969 roku ukończył Tenafly High School, gdzie grał w drużynie futbolowej, pełniąc funkcję kapitana drużyny w swoim ostatnim roku. Trenował lekkoatletykę na Uniwersytecie Columbia. W 1971 wraz z rodziną przeniósł się do Nowego Meksyku, odkrywając zainteresowanie aktorstwem w różnych sztukach teatralnych. Studiował dramat na University of Oklahoma. Po kilku udanych rolach w lokalnych teatrach, przeprowadził się do Los Angeles i zapisał się do California Institute of the Arts, gdzie spędził dwa lata i ukończył z tytułem licencjata sztuk pięknych w 1975 roku.
W Pasadena Repertory Theatre grał w światowej premierze sztuki Thomasa Rickmana Baalam w The Hotel Carver w Pasadena (1975) i w spektaklu Kingdom of Earth Tennessee Williamsa w West Coast (1976) w roli Lota. Pojawił się po raz pierwszy na Off-Broadwayu jako Eddie w przedstawieniu Chora miłość (Fool for Love) w Circle Repertory Theatre (1983), a na Broadwayu debiutował jako Fred Small w widowisku Kamienie szlachetne (Precious Sons) w Longacre Theatre (1986).
Karierę ekranową rozpoczął pod koniec lat 70. w dreszczowcu medycznym Michaela Crichtona Śpiączka (Coma, 1978) z Michaelem Douglasem i dramacie Granica (Borderline, 1980) u boku Charlesa Bronsona. Jednak pierwszym dużym filmowym występem była kreacja Williama „Billy’ego” Davisa, króla renesansowej trupy motocyklowej (rola wzorowana na królu Arturze) w filmie fantastycznonaukowym George’a A. Romero Rycerze na motorach (Knightriders, 1981). W dramacie Agnieszki Holland Zabić księdza (To Kill a Priest, 1988) wcielił się w postać oficera SB, który dostaje zadanie zlikwidowania duchownego. Współpracę z polską reżyserką Harris kontynuował w późniejszych latach występując w jej kolejnych filmach: Trzeci cud (The Third Miracle, 1999) i Kopia mistrza (Copying Beethoven, 2006), gdzie zagrał Ludwiga van Beethovena.
Pierwszą nominację do Oscara otrzymał w roku 1995 za drugoplanową rolę zarządzającego kosmiczną operacją dyrektora NASA – Gene’a Kranza w dramacie Rona Howarda Apollo 13 (1995). Trzy lata potem wcielił się w twórcę tytułowego programu telewizyjnego w tragikomedii Petera Weira Truman Show (The Truman Show, 1998), a rola ta przyniosła mu drugą nominację do Oscara.
W 2000 roku zadebiutował jako reżyser biograficznego filmu Pollock, gdzie zagrał słynnego amerykańskiego malarza Jacksona Pollocka. Tytułowa rola przyniosła mu też nominację do Oscara w kategorii „Najlepszy aktor pierwszoplanowy”. W 2008 ponownie stanął po drugiej kamery reżyserując western Appaloosa na podstawie powieści Roberta B. Parkera.
W dramacie Stephena Daldry’ego Godziny (The Hours, 2002), inspirowanym powieścią Virginii Woolf Pani Dalloway, zagrał drugoplanową, ale zapadającą w pamięć kreację umierającego na AIDS homoseksualnego poety przyniosła mu kolejną nominację do Oscara. W dramacie wojennym Jeana Jacques’a Annauda Wróg u bram (Enemy at the Gates, 2001) wystąpił w roli niemieckiego szlachcica walczącego w szeregach hitlerowskiej armii w czasie bitwy pod Stalingradem. Można go było także oglądać w serialu HBO Empire Falls (2005), dreszczowcu Davida Cronenberga Historia przemocy (2005) oraz usłyszeć jako dyrektora kontroli misji w filmie fantastycznonaukowym Alfonso Cuaróna Grawitacja (Gravity, 2013). W amerykańskim serialu telewizyjnym Westworld (2015-2019) występuje jako „czarny charakter” Man in Black.
Żonaty z aktorką Amy Madigan, z którą ma córkę Lily Dolores.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Ed Harris, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.