Żyd Wieczny Tułacz

Ten artykuł od 2021-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Legenda przyjmowała różne postacie.

Najdawniejsza legenda odnosi się do człowieka, który nie mógł stracić życia, ponieważ zgubił śmierć. Błądzi w nieskończoność, oglądając troski i radości innych ludzi, sam skazany na wieczną kontemplację w oczekiwaniu końca świata.

W 1228 roku legenda rozwinęła się dzięki relacji benedyktyna, Matthieu Pârisa, zapisanej przez niego na podstawie wypowiedzi armeńskiego biskupa przebywającego z wizytą w klasztorze. Biskup opowiedział o tym, że w czasie drogi krzyżowej odźwierny Poncjusza Piłata, Rzymianin imieniem Cartaphilus, popchnął Chrystusa i spytał go dlaczego się zatrzymuje. Chrystus miał odpowiedzieć:

Idę jak jest zapisane, niebawem odpocznę, ale ty będziesz wędrował aż do mojego powrotu.

Biskup miał gościć przy swoim stole i rozmawiać z Cartaphilusem, który na chrzcie przybrał imię Józef.

W XVII wieku legenda była już powszechnie znana w całej Europie. „Wieczny tułacz” był wówczas najczęściej żydowskim szewcem o imieniu Ahaswerus. Widziano go w Czechach, Austrii i Hiszpanii. Pojawił się wtedy anonimowy list (opublikowany po raz pierwszy w 1602 roku jako Kurtze Beschreibung und Erzehlung von einem Juden mit Namen Ahasverus) zawierający jakoby wypowiedź niemieckiego biskupa, Paula von Eitzena. Miał on w młodości spotkać Ahaswerusa w kościele w Hamburgu i rozmawiać z nim po mszy. W liście nacisk położony jest nie na czynną zniewagę Chrystusa, lecz na karę wiecznej tułaczki i nawrócenie.

Doniesienia o spotkaniu z „wiecznym tułaczem” pojawiają się przez wieki XVII, XVIII i XIX. Dotyczą całej Europy. Ostatnim, który spotkał Ahaswerusa (w 1868 roku) miał być amerykański mormon z Salt Lake City. Popularna cały czas legenda, szczególnie żywe zainteresowanie wzbudzała w okresie romantyzmu i na początku XX wieku, a także w naszych czasach.

Badanie legendy wskazuje na jej złożoność i trwałość pewnych stałych danych, co otwiera szerokie możliwości prowadzenia studiów porównawczych z zakresu socjologii religii, psychologii jednostek i społeczeństw i ich stosunku do tajemnicy czasu.

 

Postać ta pojawia się w wielu utworach literackich. Należą do nich m.in.:

• Rękopis znaleziony w Saragossie Jana Potockiego,
• Dajan Mircea Eliade,
• Historia Żyda Wiecznego Tułacza Jeana d’Omerssona
• Mnich Matthew Gregory’ego Lewisa,
• Żyd wieczny tułacz Eugène’a Sue,
• Książę indyjski czyli Upadek Konstantynopola Lewisa Wallace’a
• Prelekcje paryskie Adama Mickiewicza,
• O Żydzie wiecznym tułaczu Jana Aleksandra Karłowicza
• Rozmyślania Antoniego Langego,
• Xiądz Faust Tadeusza Micińskiego,
• Kantyczka dla Leibowitza Waltera Millera,
• Sto lat samotności Gabriela García Márqueza
• Budowniczy ruin Herberta Rosendorfera,
• Krawędź snu Marcina Wolskiego,
• Krawędź czasu Krzysztofa Piskorskiego,
• Żyd Wieczny Tułacz Aleksandra Wata (opowiadanie),
• Austeria Justyny Steczkowskiej (utwór muzyczny),
• Syn Człowieczy Yi Munyola.
• Ostatni statek z planety Ziemia Johna Boyda
• Ahaswer Stanisława Grochowiaka
• Cartaphilus w mandze Oblubienica czarnoksiężnika
• Aleksander Wat Jacka Kaczmarskiego
• Dzienniki gwiazdowe („Podróż dwudziesta”) Stanisława Lema

• Wieczny Żyd
• Ahaswerus

Zobacz multimedia związane z tematem: Żyd Wieczny Tułacz

• Marie-France Rouart, Le Mythe du juif errant, wydawnictwo José Corti.