Isèra Viana: Una comuna francesa

Viana, Viena en occitan ancian.

Juli Cesar, dins Commentarii de Bello Gallico (Comentaris sur la Guèrra de las Gàllias) cita lo nom de Vienna, exactament Vĭenna segon lo Gaffiot. Dins la seguida de l'evolucion fonetica, la simplificacion de la geminada -nn- en -n- es regulara. Lo gra d'apertura de e pòt cambiar segon las lengas : e dubèrta en arpitan (Vièna) e en francés (Vienne : dins aquela lenga, una e seguida de doas consonantas se pronóncia [ɛ]), e barrada en occitan (Vieno, per Frederic Mistral). Mistral cita tanben doás variantas rom., es a dire en roman o occitan vièlh, que son Vienna (fòrma latinizada puèi que la geminada èra simplificada dempuèi bèla pausa) e, curiosament, Viana.

Aquel Viana irregular pòt dificilament èsser degut a l'atraccion de la vilòta de Viana (Òut e Garona), mas coma Mistral dona los noms de Vienés, Vianés, Vianeis al sens de país de Viena o abitant de Viena, i a al mens una solucion possibla. L'occitan es la lenga de las dissimilacions vocalicas, donc Vienés pòt passar a Vianés, coma Ròcafòrt passa a [rekɔ’fɔrt] o enterrar a entarrar; e aprèp, sul modèl Vianés, los locutors luènh de la vila pòdon tornar bastir un "Viana" analogic (varianta malurosament seguida per Sèrgi Granièr en complement al diccionari de Cristian Laus) e que presenta pas d'interès per la lenga generala.

Lo nom Vienna demòra escur. Juli Ronjat faguèt lo 9 de decembre 1911, a l'Amicale laïque, une conferéncia sus l'origina del nom de Viena, que Lo Bulletin de la Société des Amis de Vienne resumiguèt atal : La fòrma pus anciana qu'avèm del nom de Viena es lo latin Vienna, transcripcion d'un nom d'origina celtica o preceltica que dins el s'isòla sense dificultat lo sufixe — enna, frequent dins d'autres noms de lòcs de la Gàllia, pr'aquò de foncion mal definida : es impossible de determinar ambe certitud la significacion de l'element tematic vi — que demòra ; se pòt pas tirar qu'una ipotèsi inverificabla de la comparason ambe de noms de rius o de localitats que presentan tanben la fòrma latina Vienna (tradusit del francés).

Dauzat e Rostaing escrivon pas res de mai : "nom escur, versemblablament gallés pr'amor del sufixe -enna".

La ciutat de Viana s’apelava Vienna Allobrogum a l’epòca romana. Èra estada la capitala del pòble dels Allobroges vencuts per Roma en -121. Duscal conquest de las Gàllias per Cesar en -52, foguèt una ciutat romana de grand importança que son influéncia èra fòrta en Gàllia. Lugdunum venguèt capitala de las Gàllias aprèp, mas Viana guardèt d’importança encara longtemps.

•   Portal dau Daufinat