Jens Christian Skou: Scheikundige uit Denemarken

Hij won in 1997 de Nobelprijs voor de Scheikunde voor zijn ontdekking van het iontransportenzym Na⁺-K⁺-ATPase. Hij moest de prijs delen met Paul D. Boyer en John E. Walker, die de prijs voor een ander onderzoek kregen.

Jens Skou
8 oktober 1918 – 28 mei 2018
Jens Christian Skou (2008)
Geboorteland	Denemarken
Geboorteplaats	Lemvig
Overlijdensplaats	Aarhus
Nobelprijs	Scheikunde
Jaar	1997
Reden	Voor zijn ontdekking van het iontransportenzym Na+-K+-ATPase.
Gedeeld met	Paul D. Boyer John E. Walker
Voorganger(s)	Robert Curl Harold Kroto Richard Smalley
Opvolger(s)	Walter Kohn John Pople
Portaal    Scheikunde

Skou werd geboren in een rijke familie. Zijn vader, Magnus Martinus Skou, was een handelaar in hout en kolen. Zijn moeder, Ane-Margrethe Skou, nam na de dood van Skou’s vader het bedrijf over. Op zijn 15e ging Skou naar een kostschool in Seeland. Hij studeerde medicijnen aan de Universiteit van Kopenhagen, alwaar hij in 1944 zijn diploma haalde. In 1954 kreeg hij zijn doctoraat.

In 1947 ging hij werken bij de Universiteit van Aarhus. In de jaren 50 nam hij even afstand van zijn klinische training om anesthesie te bestuderen. In 1963 werd hij aan dezelfde universiteit benoemd tot hoogleraar in de fysiologie. In 1977 werd hij professor in biofysica. In 1988 ging hij met pensioen, maar behield contacten met de universiteit van Århus.

Jens Skou onderzocht in de jaren vijftig anesthesiemiddelen en zag verband tussen deze middelen en natriumkanalen in zenuwcellen. Vervolgens bestudeerde hij de wijze waarop natrium (Na⁺)- en kalium (K⁺)-ionen worden gedistribueerd door celmembranen. Voor elke drie natriumionen die uit een cel worden gepompt gaan er twee kaliumionen naar binnen.

In 1956 ontdekte hij dat adenosinetrifosfaat (ATP) het meest wordt gestimuleerd als respons op natrium- en kaliumionen, vergelijkbaar met die gevonden in zenuwcellen. Uit dit resultaat ontwikkelde Skou de theorie dat ATPase functioneert door middel van een ionenpomp in het celmembraan en detailleerde hij het proces van fosforylisatie, waarbij een fosfaatgroep wordt verplaatst van donor naar ontvanger. Deze fosfaatgroep wordt vrijgemaakt doordat tijdens het ATPase-proces energierijk ATP wordt omgezet in adenosinedifosfaat (ADP). Bij zenuwcellen kan die natrium-kaliumpomp wel een derde van het energiegebruik voor zijn rekening nemen.

Jens Christian Skou overleed eind mei 2018, enkele maanden voor zijn honderdste verjaardag.

• Clausen, Torben (August 2007). [J.C. Skou identified Na+,K+-pump--a breakthrough and its significance]. Ugeskr. Laeg. 169 (35): 2897. PMID 17878005.
• Boldyrev, A A (. 2000). Na+,K+-ATPase: 40 years of investigations. Membrane & cell biology 13 (6): 715–9. PMID 10963431.
• Skou, J C (August 1998). Nobel Lecture. The identification of the sodium pump. Biosci. Rep. 18 (4): 155–69. PMID 9877230. DOI: 10.1023/A:1020196612909.
• Klodos, I (. 1998). [Nobel Prize for Jens Christian Skou for the discovery of Na(+)-K+ ATPase]. Postepy Biochem. 44 (1): 6–7. PMID 9738232.
• Wojtczak, L (. 1998). [The Nobel Prize for chemistry in 1997--mitochondrial ATP synthase]. Postepy Biochem. 44 (1): 2–5. PMID 9738231.
• Clausen, T, Persson A E (May. 1998). Jens Christian Skou awarded the Nobel prize in chemistry for the identification of the Na+, K(+)-pump. Acta Physiol. Scand. 163 (1): 1–2. PMID 9648616. DOI: 10.1046/j.1365-201x.1998.00367.x.
• Service, R F (October 1997). Chemistry prize taps the energy of life. Science 278 (5338): 579. PMID 9381166. DOI: 10.1126/science.278.5338.579.
• Sejersted, O M (December 1997). [Nobel Prize in chemistry]. Tidsskr. Nor. Laegeforen. 117 (30): 4359. PMID 9456574.
• Skou, J C (. 1989). The influence of some cations on an adenosine triphosphatase from peripheral nerves. 1957. Biochim. Biophys. Acta 1000: 439–46. PMID 2550074.
• Skou, J C (. 1989). The identification of the sodium-pump as the membrane-bound Na+/K+-ATPase: a commentary on 'The Influence of Some Cations on an Adenosine Triphosphatase from Peripheral Nerves'. Biochim. Biophys. Acta 1000: 435–8. PMID 2550073.

• Nobelprize.org - Autobiography of Jens Christian Skou
• Nobelprize.org - Jens C. Skou's Nobel Lecture on "The Identification of the Sodium-Potassium Pump"