Europees Kampioenschap Voetbal 1988: Sportseizoen van een voetbalcompetitie

Het was de achtste editie van het EK, dat om de vier jaar wordt georganiseerd door de overkoepelende voetbalbond UEFA.

Europees kampioenschap voetbal 1988
Olympisch Stadion (München)
Het Olympiastadion in München, waar het Nederlands elftal zijn eerste EK-overwinning ooit behaalde.
Toernooi-informatie
Gastland	Bondsrepubliek Duitsland
Organisator	UEFA
Editie	8e
Datum	10–25 juni 1988
Teams	8 (van 1 confederatie)
Stadions	8 (in 8 gaststeden)
Winnaar	Nederland (1e titel)
Toernooistatistieken
Wedstrijden	15
Doelpunten	34  (2,27 per wedstrijd)
Topscorer(s)	Marco van Basten (5 goals)
Beste speler	Frank Rijkaard
Navigatie
Vorige     Volgende
Portaal    Voetbal

Het eindtoernooi werd gespeeld met acht landen, waarvan West-Duitsland zich als gastland automatisch had geplaatst. Titelhouder Frankrijk werd al in de kwalificatiefase uitgeschakeld, ten voordele van de Sovjet-Unie. Nederland won uiteindelijk de finale op 25 juni in München, toen de Sovjet-Unie met 2-0 werd verslagen. Het was de eerste en tot dusver enige Europese titel voor Oranje.

Dit Europees kampioenschap kende voor een groot toernooi enkele opmerkelijke en zeldzame statistieken: zo werd er gedurende het toernooi geen enkele speler van het veld gestuurd, was er voor geen enkele wedstrijd in de knock-outfase een verlenging of een strafschoppenserie nodig en werd er in elke wedstrijd minimaal één keer gescoord.

België kwalificeerde zich niet voor de eindronde. Het eindigde in zijn groep op de derde plaats, achter Ierland en Bulgarije. Nederland kwalificeerde zich voor de eindronde, maar niet zonder slag of stoot. Tijdens de wedstrijd Nederland - Cyprus ontplofte een zware vuurwerkbom in het Cypriotische strafschopgebied vlak bij de keeper. Die werd hierdoor onwel en de Cypriotische spelers verlieten hierop in protest het veld. Na lang aandringen werd de wedstrijd vervolgd en uiteindelijk door Nederland gewonnen met 8-0, mede door 5 goals van John Bosman. Hij vestigde hiermee een record dat officieel nooit werd erkend. Er werd gevreesd dat de UEFA Nederland hiervoor zou straffen door middel van uitsluiting of een reglementaire nederlaag, maar men besloot tot overspelen van de wedstrijd zonder publiek. Op 9 december 1987 won Nederland alsnog met 4-0. Dit incident is ook bekend onder de naam bomincident.

Gekwalificeerde landen

  Zie Europees kampioenschap voetbal 1988 kwalificatie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

 

Land	Kwalificatie als	Eerdere deelnames aan EK1
West-Duitsland	Gastland	4 (19721, 1976, 1980, 1984)
Spanje	Winnaar groep 1	3 (1964,1980, 1984)
Italië	Winnaar groep 2	2 (1968,1980)
Sovjet-Unie	Winnaar groep 3	4 (1960, 1964, 1968, 1972)
Engeland	Winnaar groep 4	2 (1968, 1980)
Nederland	Winnaar groep 5	2 (1976, 1980)
Denemarken	Winnaar groep 6	2 (1964, 1984)
Ierland	Winnaar groep 7	0 (Debuut)

¹ Een vetgedrukt jaartal betekent een kampioenschap tijdens dat toernooi

Ten tijde van het EK van 1988 was de politieke status van West-Berlijn omstreden. Om zijn kandidatuur voor het EK niet in gevaar te brengen zag de Duitse voetbalbond af van West-Berlijn als speelstad.

München	Stuttgart	Frankfurt am Main	Gelsenkirchen
Olympiastadion Capaciteit: 69.000	Neckarstadion Capaciteit: 50.000	Waldstadion Capaciteit: 61.000	Parkstadion Capaciteit: 62.000
1 groepswedstrijd, finale	1 groepswedstrijd, 1 halve finale	2 groepswedstrijden	2 groepswedstrijden
2 groepswedstrijden	1 halve finale	2 groepswedstrijden	2 groepswedstrijden
Rheinstadion Capaciteit: 55.850	Volksparkstadion Capaciteit: 61.200	Niedersachsenstadion Capaciteit: 50.423	Müngersdorfer Stadion Capaciteit: 47.000
Düsseldorf	Hamburg	Hannover	Keulen

Potindeling

Evenals bij het Wereldkampioenschap voetbal 1986 in Mexico van twee jaar eerder klonken er voorafgaand aan het toernooi proteststemmen betreffende de deelname van het Engelse team aan het EK, in verband met de betrokkenheid van Engelse fans bij het Heizeldrama in 1985. Uiteindelijk hebben zich echter geen noemenswaardige problemen voorgedaan met de Engelse supporters.

De loting vond plaats op dinsdag 12 januari 1988 in Düsseldorf. West-Duitsland was als gastland automatisch ingedeeld in Pot 1. Engeland was ook groepshoofd en kon dus niet tegen West-Duitsland loten. Oorspronkelijk zouden Italië en Nederland ook een speciale status krijgen, maar hier werd een dag voor de loting van afgezien. Beide landen werden net als Denemarken, de Sovjet-Unie, Spanje en debutant Ierland vrijuit geloot over de twee groepen. Tijdens de loting werden zes nummers getrokken, die voor (op volgorde) Italië, Nederland, Spanje, Sovjet-Unie, Denemarken en Ierland zouden bepalen in welke groep ze werden geloot. Nummers 2, 3 en 4 correspondeerden met Groep A (bij West-Duitsland), nummers 6, 7 en 8 betroffen Groep B (met Engeland). Voor Nederland werd nummer 7 getrokken, wat betekende dat ze gastland West-Duitsland ontliepen en hun groepswedstrijden niet ver van de grens mochten spelen (in Keulen, Düsseldorf en Gelsenkirchen). Uiteindelijk werden Italië en Nederland alsnog in verschillende groepen geloot.

Pot 1 (Groepshoofd)	Pot 2
West-Duitsland (gastland)   Engeland	Italië   Nederland   Spanje   Sovjet-Unie   Denemarken   Ierland

Groep A

 

Vooraf werd gastland West-Duitsland gezien als de belangrijkste kanshebber voor de titel. Het land had na het WK in Mexico afscheid genomen van spelers als Karl-Heinz Rummenigge en Harald Schumacher. Centrale man was nu middenvelder Lothar Matthäus, een speler met een voorbeeldige mentaliteit, maar niet geliefd bij de tegenstander vanwege zijn provocatieve gedrag. Zorgenkind bij de Duitsers was topscorer Rudi Völler, die een matig seizoen bij AS Roma achter de rug had, maar positief was de doorbraak van Jürgen Klinsmann, een jonge, energieke aanvaller met een positieve uitstraling.

Na een slecht WK moest Italië een nieuwe ploeg opbouwen onder leiding van Azeglio Vicini. Hoofddoel van de ploeg was het WK in eigen land over twee jaar, maar de jonge ploeg kon op dit EK veel ervaring opdoen. AC Milan was de club in opkomst en leverde vier basisspelers voor dit EK, waaronder de offensieve libero Franco Baresi, die zijn debuut al maakte in 1982, maar nu eindelijk het vertrouwen kreeg en de 19- jarige linksback Paolo Maldini. Verder had Vicini veel vertrouwen in de jonge spelverdeler Giuseppe Giannini en het aanvalsduo bestond uit twee spelers van Sampdoria Gianluca Vialli en Mancini. Enige routinier was Giuseppe Bergomi, een van de beste mandekkers van de wereld.

Spanje was een outsider voor de titel, waar vooral veel werd verwacht van de spelers van Real Madrid: Emilio Butragueño en Míchel. Denemarken had een aantal succesvolle jaren achter de rug, maar verscheidene sleutelspelers waren inmiddels op leeftijd. Michael Laudrup had een moeizaam jaar bij Juventus achter de rug en daar was weinig aanwas uit de jeugd. Algemeen werd verwacht, dat West-Duitsland de halve finale zou halen, Spanje en Italië zouden strijden om de tweede plaats en Denemarken het moeilijk zou krijgen.

Groep A   Team Ptn G W GL V DV DT DS 1   West-Duitsland 5 3 2 1 0 5 1 +4 2   Italië 5 3 2 1 0 4 1 +3 3   Spanje 2 3 1 0 2 3 5 −2 4   Denemarken 0 3 0 0 3 2 7 −5

10 juni   West-Duitsland 1 1   Italië 11 juni   Denemarken 2 3   Spanje 14 juni   West-Duitsland 2 0   Denemarken 14 juni   Italië 1 0   Spanje 17 juni   West-Duitsland 2 0   Spanje 17 juni   Italië 2 0   Denemarken

10 juni 1988, 20:15 uur	West-Duitsland	1-1 (0-0)	Italië	Opstelling West-Duitsland	Opstelling Italië
Stadion: Rheinstadion, Düsseldorf Toeschouwers: 62.552   Keith Hackett «onderlinge duels»	Brehme   55'		52' Mancini	Immel, Buchwald, Brehme (76' Borowka), Kohler, Herget, Littbarski, Matthäus, Völler (81' Eckstein), Thon, Berthold, Klinsmann	Zenga, Baresi, Bergomi, Ferri, Maldini  , Ancelotti  , De Napoli (86' De Agostini), Giannini, Donadoni, Mancini, Vialli (89' Altobelli)

De eerste helft was een aangename verrassing vanwege de positieve spelopvatting van de Italianen, die onder aanvoering van de offensieve libero Franco Baresi on-Italiaans aanvallend speelden. West-Duitsland kon daar alleen hun onverzettelijkheid tonen en maakten vaak een hulpeloze indruk. In de tweede helft kwam het gastland op achterstand door het eerste interlanddoelpunt van Roberto Mancini na slecht verdedigen van de onzekere libero Mathias Herget. Duitsland werd gered door de scheidsrechter, hij gaf een vrije trap in het strafschopgebied door een nalatigheidje van doelman Walter Zenga (hij maakte vier stappen met de bal in het strafschopgebied, terwijl hier slechts drie stappen zijn toegestaan). Andreas Brehme profiteerde van een gat in de muur bij de vrije trap. Daarna waren de beide ploegen wel tevreden met het gelijke spel en gebeurde niet veel meer.

11 juni 1988, 15:30 uur	Denemarken	2-3 (1-1)	Spanje	Opstelling Denemarken	Opstelling Spanje
Stadion: Niedersachsenstadion, Hannover Toeschouwers: 60.336   Bep Thomas «onderlinge duels»	Laudrup   24' Povlsen   82'		5' Míchel   53' Butragueño   66' Gordillo	Rasmussen, Sivebæk, Busk, M. Olsen (74' L. Olsen), Nielsen, Lerby, Helt (46' Jensen), Heintze, Elkjær, Laudrup, Povlsen	Zubizarreta, Tomás  , Camacho   (46' Soler), Andrinua, Víctor  , Sanchís, Butragueño, Gordillo (81' Martín Vázquez), Gallego, Bakero, Míchel

Tijdens het EK in 1984 en het WK in 1986 genoot men van het frisse Deense spel, maar werd het steeds uitgeschakeld door het net iets slimmere Spanje. Ook in Hannover koos Denemarken weer de aanval, maar Spanje was veel gevaarlijker in de tegenaanval. Míchel maakte een doelpunt na prima combinatiespel met Callego en Michael Laudrup maakte de gelijkmaker na zijn enige geslaagde actie. Doelman Rasmussen stopte in de eerste helft nog een strafschop van uitblinker Michel, maar in de tweede helft liep Spanje weg. Denemarken had wel pech, dat de Nederlandse scheidsrechter Bep Thomas een buitenspelgeval van Butragueño over het hoofd zag. Gordillo scoorde uit een vrije trap en het tegendoelpunt van Povlsen hielp de uitgebluste Denen niet verder. Na de wedstrijd werd nog flink gemopperd op de scheidsrechter, maar ook de meeste van de 40.000 Denen moesten toegeven, dat de zege terecht was.

14 juni 1988, 17:15 uur	West-Duitsland	2-0 (1-0)	Denemarken	Opstelling West-Duitsland	Opstelling Denemarken
Stadion: Parkstadion, Gelsenkirchen Toeschouwers: 64.812   Bob Valentine «onderlinge duels»	Klinsmann   10' Thon   82'			Immel, Buchwald, Brehme (33' Borowka), Kohler, Herget, Littbarski, Matthäus, Völler (74' Mill), Thon, Klinsmann, Rolff	Schmeichel, Sivebæk, L. Olsen, Vilfort (73' Berggreen), Nielsen, Lerby, M. Olsen, Heintze, Elkjær  , Michael Laudrup (62' Eriksen), Flemming Povlsen

De Deense bondscoach Sepp Piontek besloot wat meer zekerheden in te bouwen tegen West-Duitsland en posteerde Lars Olsen als libero, de 37-jarige Morten Olsen schoof door naar het middenveld. Peter Schmeichel werd de nieuwe doelman. Alle zekerheden waren niet meer nodig, nadat Søren Lerby de bal zomaar inleverde en Jürgen Klinsmann kon scoren. Het was een weinig verheffende wedstrijd, waarbij de Denen niets konden creëren en de kopgoal van de kleine Olaf Thon was het enige hoogtepunt in de tweede helft.

14 juni 1988, 20:15 uur	Italië	1-0 (0-0)	Spanje	Opstelling Italië	Opstelling Spanje
Stadion: Waldstadion, Frankfurt am Main Toeschouwers: 51.790   Erik Fredriksson «onderlinge duels»	Vialli   73'			Zenga, Baresi, Bergomi, Ferri  , Maldini, Ancelotti, De Napoli, Giannini, Donadoni, Mancini (69' Altobelli), Vialli (88' De Agostini)	Zubizarreta, Tomás, Andrinua, Víctor, Sanchís, Butragueño, Gordillo, Gallego (68' Martin), Bakero, Miquel, Míchel (73' Beguiristain)

Italië verbaasde iedereen weer door een positieve spelopvatting tegen Spanje, alleen de voorhoede Mancini-Vialli faalde. Spanje stelde zwaar teleur, het gokte alleen maar op de tegenaanval en de vedetten Michel/Butragueño waren onzichtbaar. Een gelijkspel zou voor Italië gunstig zijn, maar de ploeg bleef aanvallen en na het inbrengen van Alessandro Altobelli voor Mancini werd de ploeg ook effectief: Altobelli bediende Vialli en hij tekende voor het enige doelpunt van de wedstrijd.

17 juni 1988, 20:15 uur	West-Duitsland	2-0 (1-0)	Spanje	Opstelling West-Duitsland	Opstelling Spanje
Stadion: Olympiastadion, München Toeschouwers: 72.308   Michel Vautrot «onderlinge duels»	Völler   29' Völler   51'			Immel, Borowka, Brehme, Kohler, Herget  , Littbarski (62' Wuttke), Matthäus, Völler, Thon  , Wolfgang Rolff, Klinsmann (83' Mill)	Zubizarreta, Tomás, Camacho, Andrinua, Víctor, Sanchís  , Butragueño (51'Salinas), Gordillo  , Martín Vázquez  , Bakero, Míchel

Voor de wedstrijd was er veel stemmingmakerij in de Duitse pers om de falende spits Rudi Völler te vervangen tegen Spanje. Coach Franz Beckenbauer bleef zijn vertrouwen uitspreken in Völler en dat betaalde zich uit, Völler scoorde twee keer. Het eerste doelpunt maakte hij na een vloeiende combinatie over veel schijven, de tweede maakte hij na een lange rush van Matthäus, die Völler bediende met een subtiel hakje. Matthäus was de absolute uitblinker op het veld, alle aanvallen liepen via hem en West-Duitsland leek op tijd in vorm te zijn na een stroeve start. Spanje nam in het begin van de wedstrijd het initiatief (het moest winnen om zich te plaatsen), maar zakte weg na het eerste doelpunt. Met name de gevreesde Butragueño maakte een zwakke indruk.

17 juni 1988, 20:15 uur	Italië	2-0 (0-0)	Denemarken	Opstelling Italië	Opstelling Denemarken
Stadion: Müngersdorfer Stadion, Keulen Toeschouwers: 53.951   Bruno Galler «onderlinge duels»	Altobelli   67' De Agostini   87'			Zenga, Baresi, Bergomi, Ferri  , Maldini, Ancelotti, De Napoli, Giannini, Donadoni (85' De Agostini), Mancini (66' Altobelli), Vialli	Schmeichel, Heintze, M. Olsen (67' Berggreen), Nielsen, Frimann (58' Vilfort), Laudrup  , L. Olsen, Jensen, Povlsen, Eriksen, Kristensen

De Deense coach Piontek zette zijn uitgebluste vedetten Søren Lerby en Preben Elkjaer Larsen op de tribune en Denemarken verweerde zich tegen Italië wat beter na de wanprestaties tegen West-Duitsland en Spanje. Italië kwam een uur lang niet in zijn spel en na een uur mocht veteraan Altobelli weer wat forceren. Na 27 seconden werd hij bediend door Vialli, hij draaide om zijn as en maakte het eerste doelpunt. Een andere invaller Luigi de Agostini maakte in de slotfase het tweede doelpunt en Italië had zich geplaatst voor de halve finales.

Groep B

 

Nederland plaatste zich voor de eerste keer sinds 1980 voor een groot internationaal toernooi. Van Ruud Gullit, die een uitstekend seizoen bij AC Milan achter de rug had, werd veel verwacht. Het zorgenkind van het team was Marco van Basten, die bij hetzelfde AC Milan nauwelijks gespeeld had en bij Oranje inmiddels voorbij was gestreefd door zijn voormalige teamgenoot John Bosman. In de oefenwedstrijd tegen Roemenië werd Van Basten nog getest als vleugelspits, maar dat werd geen succes. Zijn voormalige coach bij Ajax, Johan Cruijff, adviseerde hem het trainingskamp te verlaten, maar Van Basten besloot toch te blijven om in ieder geval goed te trainen en wedstrijdfit te zijn voor het nieuwe seizoen. PSV was een maand eerder Europees kampioen geworden en vier spelers waren basisspeler in het Nederlands Elftal, waarvan het meeste werd verwacht van de offensieve libero Ronald Koeman. Frank Rijkaard had een turbulent seizoen achter de rug, hij vertrok na ruzie met Cruijff bij Ajax, werd gekocht door Sporting Lissabon, maar speelde het seizoen bij Real Zaragoza, omdat de transfermarkt al gesloten was.

Ook van de Sovjet-Unie werd veel verwacht, het elftal liet op het WK fantastisch voetbal zien, maar verloor in de kwartfinale. De kern van de ploeg bestond uit liefst negen spelers van het Oekraïense Dinamo Kiev, met balvaardige spelers als Igor Belanov en Aleksandr Zavarov. Technisch brein achter het team was dezelfde trainer van Dinamo Kiev Valeri Lobanovsky, die met een uitgekiend systeem de tegenstander kon overrompelen. Een nadeel was, dat bij onverwachte tegenslagen het team niet meer kon functioneren.

Met name de Britse pers verwachtte veel van Engeland, volgens de pers was het het beste team sinds 1966, toen Engeland wereldkampioen werd. Gary Lineker beleefde een moeizaam seizoen bij FC Barcelona, maar was in het nationale team nog steeds een garantie voor doelpunten. Een nadeel was wel, dat veel spelers geen Europese wedstrijden meer speelden, sinds Engelse clubs uitgesloten waren dankzij het Heizeldrama. Dat Ierland zich plaatste voor een groot toernooi was een grote verrassing, het was de eerste keer, dat het team zich plaatste voor een groot toernooi. Onder leiding van de Engelsman Jack Charlton keek men vooral uit naar het treffen met aartsvijand Engeland. De verwachting was, dat Nederland, Sovjet-Unie en Engeland zouden strijden om twee plaatsen en Ierland geen rol van betekenis zou spelen.

Groep B   Team Ptn G W GL V DV DT DS 1   Sovjet-Unie 5 3 2 1 0 5 2 +3 2   Nederland 4 3 2 0 1 4 2 +2 3   Ierland 3 3 1 1 1 2 2 0 4   Engeland 0 3 0 0 3 2 7 −5

12 juni   Engeland 0 1   Ierland 12 juni   Nederland 0 1   Sovjet-Unie 15 juni   Engeland 1 3   Nederland 15 juni   Ierland 1 1   Sovjet-Unie 18 juni   Engeland 1 3   Sovjet-Unie 18 juni   Ierland 0 1   Nederland

12 juni 1988, 15:30 uur	Engeland	0-1 (0-1)	Ierland	Opstelling   Engeland	Opstelling Ierland
Stadion: Neckarstadion, Stuttgart Toeschouwers: 51.573   Siegfried Kirschen «onderlinge duels»			6' Houghton	Shilton, Stevens, Sansom, Webb (60' Hoddle), Wright, Adams, Robson, Waddle, Beardsley (82' Hateley), Lineker, Barnes	Bonner, Morris, Hughton, McCarthy, Moran, Whelan, McGrath, Houghton, Aldridge, Stapleton (62' Quinn), Galvin ('77 Sheedy)

Ierland ging er in het begin flink tegenaan en Engeland had hier geen antwoord op. In de zesde minuut scoorde Ray Houghton met zijn hoofd na gestuntel in de Engelse verdediging. De Ieren streden voor elke meter en hadden in de eerste helft het beste van het spel. In de tweede helft viel Glenn Hoddle in en de Engelsen gingen eindelijk voetballen. Gary Lineker kreeg de ene na de andere fraaie kans, maar verprutste ze allemaal en anders was doelman Pat Bonner in topvorm met uitstekende reflexen. Later bleek, dat Lineker tijdens het toernooi leed aan hepatitis. De Ieren hielden het vol en behaalden een historische overwinning.

12 juni 1988, 20:15 uur	Nederland	0-1 (0-0)	Sovjet-Unie	Opstelling   Nederland	Opstelling Sovjet-Unie
Stadion: Müngersdorfer Stadion, Keulen Toeschouwers: 60.000   Dieter Pauly «onderlinge duels»			62' Rats	Van Breukelen, Van Tiggelen, R. Koeman, Van Aerle, Vanenburg (59' Van Basten), Mühren, Bosman, Gullit, Van 't Schip, Rijkaard, Wouters	Dasajev, Bessonov, Chidijatoellin  , Koeznetsov, Demjanenko, Rats, Litovtsjenko  , Zavarov (90' Soelakvelidze), Protasov, Belanov (82' Alejnikov), Mychajlytsjenko

Nederland had in de eerste helft het beste van het spel tegen een opvallend defensief Sovjet-Unie. In het begin van de tweede helft gaf de Sovjet-Unie even gas, doelman Hans van Breukelen redde eerst op een kans van de vrijstaande Belanov, maar was later kansloos op een verwoestend schot van Vasili Rats. Daarna overheerste Nederland weer, maar doelman Rinat Dasajev was in topvorm. Hij redde op schoten van Ronald Koeman en Jan Wouters en Nederland had pech, dat de bal via Ruud Gullit en de rug van een Russische verdediger op de lat uiteenspatte. Ook het inbrengen van Marco van Basten leverde niet de gelijkmaker op. De nederlaag was onverdiend, maar het is was ook duidelijk dat de aanval, en met name John Bosman en John van 't Schip, te weinig bracht. Bovendien maakte Gullit na zijn eerste topseizoen bij AC Milan een vermoeide indruk.

15 juni 1988, 17:15 uur	Engeland	1-3 (0-1)	Nederland	Opstelling   Engeland	Opstelling Nederland
Stadion: Rheinstadion, Düsseldorf Toeschouwers: 63.940   Paolo Casarin «onderlinge duels»	Robson   53'		44' Van Basten   71' Van Basten   75' Van Basten	Shilton, Stevens, Sansom, Adams, Robson, Steven (68' Waddle), Beardsley (72' Hateley), Lineker, Barnes, Hoddle, Wright	Van Breukelen, Van Tiggelen, R. Koeman, Van Aerle, Vanenburg (60' Kieft), Mühren, Gullit, Van Basten (87' Suvrijn), E. Koeman, Rijkaard, Wouters

Voor zowel Engeland als Nederland was het een cruciaal duel, beide ploegen moesten winnen om nog een kans te maken op de halve finale. Beide coaches hadden hun maatregelen genomen: bij Engeland stond Glenn Hoddle in de basis, bij Nederland Marco van Basten en Erwin Koeman. In de eerste helft was Gary Lineker weer niet trefzeker, vrij voor de doelman schoot hij op de paal en Glenn Hoddle schoot uit een vrije trap ook op de paal. Vlak voor rust maakte Marco van Basten het eerste doelpunt, hij draaide makkelijk om Tony Adams heen en schoot raak. In de tweede helft had Engeland aanvankelijk het beste van het spel en Bryan Robson scoorde de gelijkmaker. Nederland wankelde, maar coach Rinus Michels besloot op de aanval te spelen en bracht Wim Kieft in. Van Basten profiteerde van de extra ondersteuning en maakte twee doelpunten. Door de nederlaag was Engeland uitgeschakeld en had Van Basten zijn basisplaats definitief heroverd. Opvallend was, dat Ruud Gullit volledig in dienst speelde van Marco van Basten, hij wist dat hij niet in vorm was, maar speelde in dienst van het elftal en was wel waardevol, hij leverde twee voorzetten aan Van Basten.

15 juni 1988, 20:15 uur	Ierland	1-1 (1-0)	Sovjet-Unie	Opstelling   Ierland	Opstelling Sovjet-Unie
Stadion: Niedersachsenstadion, Hannover Toeschouwers: 38.308   Emilio Soriano Aladrén «onderlinge duels»	Whelan   38'		74' Protasov	Bonner, Morris, Hughton, McCarthy, Moran, Whelan, Sheedy, Houghton, Aldridge, Stapleton (80' Cascarino), Galvin	Dasajev (68' Tsjanov), Chidijatoellin, Koeznetsov, Demjanenko, Rats, Alejnikov, Zavarov, Protasov, Belanov, Mychajlytsjenko, Soelakvelidze (46' Gotsmanov)

Na de stunt tegen Engeland ging Ierland gewoon verder met verrassen. Lange tijd kwam de weer veel te passieve Sovjet-Unie niet aan de pas, Ierland streed voor elke meter en creëerde meer kansen. Na een lange ingooi van Mike McCarthy scoorde Ronnie Wheelan met een fraaie omhaal, lange tijd het mooiste doelpunt van het toernooi. Zestien minuten voor tijd scoorde Oleg Protasov uit het niets de gelijkmaker en met deze stand waren beide teams wel tevreden.

18 juni 1988, 15:30 uur	Engeland	1-3 (1-2)	Sovjet-Unie	Opstelling   Engeland	Opstelling Sovjet-Unie
Stadion: Waldstadion, Frankfurt Toeschouwers: 53.000   José Rosa dos Santos «onderlinge duels»	Adams   16'		3' Alejnikov   28' Mychajlytsjenko   73' Pasoelko	Woods, Stevens, Sansom, Watson, Adams, Robson, Steven, McMahon (54' Webb), Hoddle, Lineker (69' Hateley), Barnes	Dasajev, Bessonov, Chidijatoellin, Koeznetsov, Rats, Alejnikov, Litovttsjenko, Zavarov (85' Gotsmanov), Protasov  , Belanov (44' Pasoelko), Mychajlytsjenko

Engeland had zich voorgenomen het toernooi waardig af te sluiten tegen de Sovjet-Unie en de bevriende Ieren een handje te helpen, maar die goede bedoelingen konden na twee minuten al de prullenbak in, Hoddle leverde de bal zomaar in bij Alejnikov, die kon scoren. Sovjet-Unie boekte een regelmatige 3-1 overwinning zonder zich bovenmatig in te spannen en werd groepswinnaar.

18 juni 1988, 15:30 uur	Ierland	0-1 (0-0)	Nederland	Opstelling   Ierland	Opstelling Nederland
Stadion: Parkstadion, Gelsenkirchen Toeschouwers: 60.800   Horst Brummeier «onderlinge duels»			82' Kieft	Bonner, Morris (46' Sheedy), Hughton, McCarthy, Moran, Whelan, McGrath, Houghton, Aldridge, Stapleton (83' Cascarino), Galvin	Van Breukelen, Van Tiggelen, R. Koeman, Van Aerle, Vanenburg, Mühren (79' Bosman), Gullit, Van Basten, E. Koeman (51' Kieft), Rijkaard, Wouters

Nederland moest van Ierland winnen om de halve finale te halen. De eerste kans was vroeg in de wedstrijd, Paul McGrath kopte snoeihard op de paal, waarna Gerald Vanenburg de bal ternauwernood kon wegwerken. Daarna was het eenrichtingsverkeer richting het Ierse doel, maar veel kansen kon Nederland niet creëren, Pat Bonner werd alleen serieus getest door afstandsschoten van Jan Wouters. Er moest iets gebeuren en Michels bracht Wim Kieft in. In de 82e minuut belandde een mislukt schot van Ronald Koeman per ongeluk op het hoofd van Kieft, zodat de bal in het doel belandde. Weliswaar stond Van Basten buitenspel, maar het doelpunt werd goedgekeurd: Nederland kon zich opmaken voor de halve finale tegen aartsvijand West-Duitsland.

In vergelijking met het vorige EK waren vier andere landen geplaatst voor de halve finales. Spanje en Denemarken werden in groep A door West-Duitsland en Italië uitgeschakeld. Portugal en Frankrijk werden in de kwalificatie uitgeschakeld door respectievelijk Italië en de Sovjet-Unie, die zich vervolgens in de groepsfase voor de halve finales kwalificeerden. De vierde halvefinalist was Nederland.

Halve finales

	Halve finale				Finale
	21 juni – Hamburg (Volksparkstadion)
	West-Duitsland	1
	Nederland	2
					25 juni – München (Olympiastadion)
					Nederland	2
					Sovjet-Unie	0
	22 juni – Stuttgart (Neckarstadion)
	Italië	0
	Sovjet-Unie	2

West-Duitsland - Nederland

 

In de eerste halve finale, op 21 juni in Hamburg, stond het Nederlands elftal tegenover dat van West-Duitsland, waar veertien jaar eerder in de finale van het wereldkampioenschap nog met 2-1 van was verloren. Omdat Oranje destijds door velen als de betere ploeg werd beschouwd, was de verloren wedstrijd in 1974 voor een groot aantal Nederlanders reden voor wat een "nationaal trauma" werd genoemd. Doelman Hans van Breukelen zou later in een interview aangeven dat dit een van zijn motivaties was niet te verliezen; hij vermoedde dat andere spelers dezelfde gevoelens hadden. Voor de wedstrijd was er genoeg "koude oorlog" tussen beiden, het Nederlands elftal was gehuisvest in een veel te lawaaierig hotel en coach Franz Beckenbauer gaf in de opstelling aan dat Pierre Littbarski was opgesteld, maar stelde doodleuk Frank Mill op. Het Nederlands elftal liet zich niet van de wijs brengen.

In de eerste helft waren er kansen voor beide kanten, maar Nederland leek sterker. Opvallend was dat de Nederlandse aanvallers hun tegenstanders vaak de baas waren: Marco van Basten vocht verbeten duels uit met Jürgen Kohler en was daarmee de sterke verdediger vaak te snel af en Ruud Gullit overklaste Uli Borowka keer op keer. Bovendien dook middenvelder Erwin Koeman een aantal malen verrassend in de spitspositie op. Tegen de verhoudingen in kwam West-Duitsland echter na 55 minuten op voorsprong. Een charge van Frank Rijkaard met borst en bovenbeen op Jürgen Klinsmann werd gezien als een overtreding en de Roemeense scheidsrechter Igna gaf een strafschop. Lothar Matthäus benutte deze, ondanks dat Van Breukelen naar de juiste hoek dook en de bal nog wist te toucheren. In die periode kon het mis gaan met Nederland, dat van de kook raakte en geluk had dat de scheidsrechter niet in de provocaties van Rudi Völler tegen Ronald Koeman en Berry van Aerle trapte. In een snelle tegenaanval via Lothar Matthäus en Jürgen Klinsmann kwam Nederland goed weg, waarbij Adri van Tiggelen Matthäus genadeloos onderuit schoffelde. Nederland ging weer voetballen en kreeg ook een strafschop toebedeeld, nadat Van Basten op de grond belandde na een sliding naar de bal van verdediger Jürgen Kohler. Ronald Koeman schoot vervolgens de gelijkmaker binnen. Beide strafschoppen zouden later door voetbalanalytici als onterecht worden beoordeeld. Scheidsrechter Igna gaf toe dat hij eigenlijk te geblesseerd was bij aanvang van de wedstrijd en daardoor de strafschoppen niet goed kon overzien. Twee minuten voor het eindsignaal, met een stand die op dat moment een verlenging zou betekenen, bereikte een pass van Jan Wouters Van Basten en al vallend passeerde hij in de lange hoek doelman Eike Immel, waardoor Nederland zich plaatste voor de finale. In het feest op het veld dat na de wedstrijd volgde zorgde Koeman voor enige controverse door een shirt van Olaf Thon langs zijn achterwerk te halen, alsof hij er zijn billen mee af zou vegen. Heel Nederland vierde de hele nacht door en Rinus Michels zou later verklaren dat de echte finale de halve finale was. Beckenbauer toonde zich een sportieve verliezer door het Nederlands Elftal te feliciteren in de bus, terwijl het Nederlandse volk vooral lol had om de voorpagina van de Bild Zeitung, waar men vooral jammerde over de "Falschen Elfmeter".

21 juni 1988, 20:15 uur	West-Duitsland	1-2 (0-0)	Nederland	Opstelling West-Duitsland	Opstelling Nederland
Stadion: Volksparkstadion, Hamburg Toeschouwers: 61.330   Ioan Igna «onderlinge duels»	Matthäus   55'		74' Koeman   89' Van Basten	Immel, Brehme, Kohler, Herget (44' Pflügler), Borowka, Mill (79' Littbarski), Matthäus, Völler, Thon, Klinsmann, Rolff	Van Breukelen  , Van Tiggelen, R. Koeman, Van Aerle, Vanenburg, Mühren (58' Kieft), Gullit, Van Basten, E. Koeman (89' Suvrijn), Rijkaard, Wouters

Italië-Sovjet-Unie

Voor de tweede halve finale, een dag later in het Stuttgartse Neckarstadion was Italië favoriet, omdat het aanvallender en aantrekkelijker speelde in de eerste ronde dan de Sovjet-Unie. In de eerste helft waren de Russen al de baas op het veld vooral door een positief agressieve houding, Italië kwam niet in hun spel. Dat resulteerde wel in een gele kaart voor de prima verdediger Kuznetsov, die toen al wist, dat hij de eventuele finale niet zou spelen. In de stromende regen trokken de Russen de lijn door in de tweede helft, hetgeen resulteerde in twee doelpunten binnen vijf minuten; op aangeven van Oleksij Mychajlytsjenko schoot Gennadiy Litovtsjenko in de 58e minuut voor de eerste maal de bal in het net. Korte tijd later bepaalde Oleg Protasov na een tegenaanval van de Sovjet-Unie met een boogbal de eindstand op 2-0. Italië, dat veel jonge spelers in het team had, probeerde tevergeefs terug in de wedstrijd te komen; een vrije kans van Gianluca Vialli tegen het einde ging echter hoog over, en de Sovjet-Unie stond in de finale. Europa had weer het droomvoetbal van Dinamo Kiev en de Sovjet-Unie tijdens het WK in 1986 gezien en maakte zich op voor de finale tegen het individueel sterke Nederland.

22 juni 1988, 20:15 uur	Sovjet-Unie	2-0 (0-0)	Italië	Opstelling Sovjet-Unie	Opstelling Italië
Stadion: Neckarstadion, Stuttgart Toeschouwers: 61.606   Alexis Ponnet «onderlinge duels»	Litovtsjenko   58' Protasov   62'			Dasajev, Bessonov   (36' Demjanenko), Chidijatoellin, Koeznetsov  , Rats, Alejnikov, Litovtsjenko, Zavarov, Protasov, Mychajlytsjenko, Gotsmanov	Zenga, Baresi  , Bergomi, Ferri  , Maldini (65' De Agostini), Ancelotti, De Napoli  , Giannini, Donadoni, Mancini (46' Altobelli), Vialli

Finale

  Zie Finale Europees kampioenschap voetbal 1988 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

25 juni 1988, 15:30 uur	Nederland	2-0 (1-0)	Sovjet-Unie	Opstelling Nederland	Opstelling Sovjet-Unie
Stadion: Olympiastadion (München) Toeschouwers: 72.308   Michel Vautrot «onderlinge duels»	Gullit   33' Van Basten   54'			Van Breukelen, R. Koeman, Van Aerle  , Rijkaard, Van Tiggelen, Wouters  , Mühren, Vanenburg, E. Koeman, Gullit, Van Basten	Dasajev, Mychajlytsjenko, Demjanenko  , Chidijatoellin  , Rats, Alejnikov, Litovtsjenko  , Zavarov, Protasov (71' Pasoelko), Belanov, Gotsmanov (68' Baltacha)

UEFA Europees kampioenschap voetbal Winnaar 1988
NEDERLAND 1e titel

Doelpuntenmakers

Doelpunten per land

Doelpunten voor

Land	Aantal doelpunten voor	Gemiddelde
Nederland	8	1,60
Sovjet-Unie	7	1,40
West-Duitsland	6	1,50
Italië	4	1
Spanje	3	1
Denemarken	2	0,66
Engeland	2	0,66
Ierland	2	0,66

Doelpunten tegen

Land	Aantal doelpunten tegen	Gemiddelde
Ierland	2	0,66
Italië	3	0,75
Nederland	3	0,60
West-Duitsland	3	0,75
Sovjet-Unie	4	0,80
Spanje	5	1,66
Denemarken	7	2,33
Engeland	7	2,33

Totaal: 34 doelpunten (2,27 per wedstrijd)

Snelste doelpunt

Het snelste doelpunt werd gescoord na 2 minuten en 44 seconden door Sergej Alejnikov (Sovjet-Unie) in de wedstrijd tegen Engeland.

 

Commons heeft mediabestanden in de categorie 1988 UEFA European Championship.

• Statistisch overzicht van het Europees kampioenschap
• (en) UEFA.com: Europees kampioenschap 1988