Gemeente Achaltsiche: Gemeente in Georgië

De gelijknamige stad is het bestuurlijk centrum van de gemeente. Achaltsiche is gesitueerd in een bergachtig landschap waar de rivier de Mtkvari doorheen stroomt.

Achaltsiche
ახალციხის მუნიციპალიტეტი

Gemeente in Georgië
Locatie in Georgië
Geografie
Regio	Samtsche-Dzjavacheti
Hoofdplaats	Achaltsiche
Oppervlakte	1010.4 km²
Hoogste punt	Sjabanibeli (2646 m)
Coördinaten
Bevolking
Inwoners (2023)	39.588 (39,2 inw./km²)
Etniciteit (2014)	Georgisch (68,0%) Armeens (30,9%)
Religie (2014)	Georgisch-Orthodox (68,0%) Armeens-Apostolisch (17,4%) Katholiek (12,6%)
Bestuur
Burgemeester	Irakli Lazarasjvili (2021-)
Overige informatie
Tijdzone	UTC+4
Website	akhaltsikhe.gov.ge
Achaltsiche in Samtsche-Dzjavacheti
Foto's
Gemeentelijk centrum Achaltsiche
Portaal    Georgië

Het gebied van de hedendaagse gemeente Achaltsiche lag in de middeleeuwen in het vorstendom Samtsche (Samtsche-Saatabago, of ook wel Mescheti). Dit vorstendom werd in de 15e eeuw onafhankelijk van het Koninkrijk Georgië, maar werd in de 16e eeuw door zowel het Ottomaanse Rijk als Safavidisch Perzië bevochten, met name in de omgeving van de plaatsen gelijknamige stad en Adigeni. Met de Vrede van Amasya in 1555 kwam Achaltsiche in Perzisch gecontroleerd gebied te liggen, niet ver van de bestandslijn met het Ottomaanse Rijk. In de 17e eeuw kwam het gebied onder Ottomaanse controle, en werd het onderdeel van het Eyalet van Çıldır (of ook Pasjalik Achaltsiche).

Russisch gezag

 

In de 18e eeuw werd het gebied wederom betwist toen het Georgische Koninkrijk Kartli-Kachetië zich los probeerde te worstelen van zowel de Perzen als de Turken. Dit liep met Russische steun uit op een fiasco bij Aspindza en bleef het gebied onder Turks gezag. Gedurende de eerste fase van de Russische annexatie van Georgische gebieden in het begin van de 19e eeuw lag Achaltsiche nog in het Ottomaanse Rijk. Na de Russisch-Turkse Oorlog (1828-1829) en het Verdrag van Adrianopel kwam Achaltsiche en omgeving onder Russisch gezag te staan.

Het gebied werd vervolgens vanaf 1840 bestuurlijk het oejezd Achaltsiche, dat korte tijd deel uitmaakte van het gouvernement Georgië-Imeretië. Het oejezd Achaltsiche werd met de splitsing van dat gouvernement in 1846 bij het gouvernement Koetais ingedeeld, om vervolgens in 1867 bij het gouvernement Tiflis ingedeeld te worden. Het Oejezd Achaltsiche was onderverdeeld in drie gemeentelijke districten (oetsjastok, Russisch: yча́сток), waarbij het gebied van de hedendaagse gemeente Achaltsiche in de westelijke delen van de districten (Уравельский участок, Oeravelskiy oetsjastok) en Atschoer (Ацхурский участок, Atschoerskiy oetsjastok) lag.

Moderne indeling

Deze districtsindeling bleef feitelijk bestaan tot de Sovjetverovering van de Democratische Republiek Georgië in 1921 en de bestuurlijke hervorming in 1930. Toen werden een aantal rajons van Achaltsiche afgesplitst en kreeg rajon Achaltsiche min of meer de omvang van de hedendaagse gemeente. Na de onafhankelijkheid van Georgië werd het district in 1995 ingedeeld bij de nieuw gevormde regio (mchare) Samtsche-Dzjavacheti, en werd het district in 2006 omgevormd tot gemeente. Tussen 2014 en 2017 was de stad Achaltsiche een aparte bestuurseenheid, een zogeheten "stad met zelfbestuur", naast de rest van de gemeente. In 2017 werd dat net als bij zes andere steden teruggedraaid omdat deze constructie te duur en inefficiënt bleek.

Subgebergtes van de Kleine Kaukasus omsluiten Achaltsiche en hebben een maximale hoogte rond de 2.500 meter boven zeeniveau. Dit zijn het Meschetigebergte in het noorden, het Trialetigebergte in het oosten en het Eroesjeti-hoogland in het zuiden. Verder wordt de geografie van Achaltsiche bepaald door de kloof van de Mtkvari. Deze rivier stroomt vanuit het zuidoosten naar de stad Achaltsiche, waar de rivier Potschovi zich bij de Mtkvari voegt, om vervolgens in noordoostelijke richting naar Bordzjomi te stromen. De rivierkloven hebben de oude en moderne wegen in het bergachtige gebied bepaald. De samenvloeiing van de twee rivieren ligt in de zogeheten Achaltsiche depressie, een 42 kilometer lange laagte tussen Adigeni en Bordzjomi in de Mtkvari- en Potschovi-vallei, met een breedte van maximaal 12 tot 14 kilometer. De hoogste berg van de gemeente is de Sjabanibeli in het Eroesjeti-hoogland, met een top van 2.646 meter boven zeeniveau.

Achaltsiche grenst in het westen aan de gemeente Adigeni, in het noorden aan Baghdati (regio Imereti) en Bordzjomi, en in het oosten aan Aspindza. Ten slotte grenst de gemeente in het zuiden aan Turkije.

Begin 2023 telde de gemeente Achaltsiche 39.588 inwoners, een geringe groei ten opzichte van de volkstelling van 2014.

Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Achaltsiche
	1897	1922	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2002	2014	2020	2023
Gemeente Achaltsiche	-	-	-	55.490	50.420	51.907	49.836	54.747	46.134	38.895	39.401	39.588
Achaltsiche	15.357	10.153	12.328	12.180	16.868	18.972	19.742	24.570	18.452	17.903	16.943	17.315
Vale	-	-	-	-	9.629	7.326	6.244	6.305	5.031	3.646	5.259	5.148
Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden. Noot:

Etniciteit en religie

 

De bevolking van Achaltsiche bestond volgens de volkstelling van 2014 voor het grootste deel uit Georgiërs (68,0%). De grootste etnische minderheid waren de Armeniërs (30,9%). Andere minderheden zijn enkele tientallen Russen, Grieken, Oekraïners, Osseten en enkele Abchaziërs. Het grootste deel van de inwoners was volgens de volkstelling Georgisch-Orthodox (68,0%), gevolgd door Armeens-Apostolen (17,4%) en katholieken (12,6%). Verder zijn er kleine aantallen jehova's en moslims.

Mescheten

In november 1944 werden de Mescheten, een Turkssprekende etnische groep van overwegend moslimgeloof die in dit gebied woonden, naar Centraal-Aziatische Sovjetrepublieken gedeporteerd als onderdeel van een stalinistische hervestigingsoperatie. De Mescheten vormden op dat moment ongeveer de helft van de bevolking van het rajon Achaltsiche (1939: 28.428 van de 55.490 inwoners). Pogingen om hen in het onafhankelijke Georgië terug te laten keren lopen stroef, en ondervindt lokale weerstand.

 

De gemeente Achaltsiche is administratief onderverdeeld in 14 gemeenschappen (თემი, temi) met in totaal 46 dorpen (სოფელი, sopeli) en twee steden (ქალაქი, kalaki), het bestuurlijk centrum Achaltsiche en Vale.

De gemeenteraad van Achaltsiche (Georgisch: საკრებულო, sakreboelo) is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar via een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 39 leden: 26 leden worden via een proportionele lijststem gekozen en 13 leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel. In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 18 districtszetels.

Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Irakli Lazarasjvili van Georgische Droom met 57,0% van de stemmen gekozen tot burgemeester. De 13 districtszetels zijn naar kandidaten van Georgische Droom (12) en Europees Georgië (1) gegaan. De Georgische Droom behaalde de meeste proportionele stemmen (54,8%), gevolgd door Verenigde Nationale Beweging (28,91%) en Voor Georgië (6,4%). Zeven andere partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet.

 

In de gemeente zijn diverse historische bezienswaardigheden, maar de belangrijkste zijn:

• Rabati-fort in de stad Achaltsiche. Historische burcht met verschillende bouwperiodes dat in 2010-12 grondig is gerestaureerd.
• Atskoeri-fort. Een laat middeleeuws fort langs de Mtkvari en de hoofdweg tussen Bordzjomi en Achaltsiche.

 

De belangrijkste doorgaande wegen door de gemeente zijn de Georgische routes van internationaal belang S8 en S11. De S8 verbindt centraal Georgië en Tbilisi met Turkije via de stad Achaltsiche, terwijl de S11 vanaf laatstgenoemde stad naar Armenië leidt. De Europese weg E692 valt samen met de S11 en het stukje S8 van Achaltsiche naar de Turkse grensovergang bij Vale. Deze grensovergang ligt formeel in de gemeente Adigeni.

Het oostelijk uiteinde van de nationale route Sh1 ligt in de gemeente. Deze regionale hoofdroute verbindt Batoemi met Achaltsiche via de 2027 meter hoge Goderdzi-pas. In de late Sovjet periode was deze weg onderdeel van de A306 Sovjet hoofdroute.

Sinds medio 2012 rijden er geen passagierstreinen meer over het traject Bordzjomi - Achaltsiche - Vale.

• (ka) Website gemeente Achaltsiche