Abdicatie: Vrijwillige of gedwongen afstand van de troon

Vroeger was dit hoogst ongebruikelijk (een bekend voorbeeld is dat van Karel V ten gunste van zijn zoon Filips II), tegenwoordig komt het vaker voor. In het Verenigd Koninkrijk, Monaco, de Scandinavische landen en Japan is abdicatie/troonsafstand nog steeds ongebruikelijk.

België

• Albert II (2013)

Denemarken

• Margarethe II (2024)

Engeland en Ierland

• Jane Grey (1553)

Japan

• Keizer Akihito (2019)

Koninkrijk der Nederlanden

• Willem I (1840)
• Wilhelmina (1948)
• Juliana (1980)
• Beatrix (2013)

Volgens artikel 28 van de Nederlandse Grondwet is voor een koninklijk huwelijk in Nederland toestemming nodig van de Staten-Generaal. Mocht zo'n huwelijk plaatsvinden zonder verleende (of gevraagde) toestemming, dan impliceert dat abdicatie. Op vergelijkbare manier kan iemand het recht op troonopvolging verliezen.

Luxemburg

• Willem I (1840)
• Maria Adelheid (1919)
• Charlotte (1964)
• Jan (2000)

Qatar

• Emir Hamad bin Khalifa al-Thani (2013)

Spanje

• Juan Carlos I (2014, er was na aankondiging nog wel een wetswijziging nodig)

Vaticaanstad

• Celestinus V (1294)
• Gregorius XII (1415)
• Benedictus XVI (2013)

Verenigd Koninkrijk

• Edward VIII (1936)

Zweden

• Christina I (1654)

• Napoleon Lodewijk Bonaparte (koning van Holland) (1810)
• Napoleon Bonaparte (keizer van Frankrijk) (tweemaal: in 1814 en in 1815)
• Nicolaas II (tsaar van Rusland) (1917)
• Wilhelm II (keizer van Duitsland) (1918)
  • met hem alle andere Duitse vorsten
• Leopold III (koning der Belgen) (1951)
• Faroek (koning van Egypte) (1952)