Dit Woort hett noch annere Bedüden: kiek dorför ünner Lava (Mehrdüdig Begreep).
Lava (ital.: „Regenbeek“) is de Beteken vun Magma, dat bit an de Eerdbavenflach kamen is un dor tomeist bi’t Utbreken vun en Vulkan erupteert worrn is. Lava is dorüm jümmer en vulkanisch Produkt, dat toeerst noch fletig und bannig hitt is un later denn afköhlt un fast warrt. De Stenen de dorbi entstaht tellt to de Vulkaniten. Wietere vulkansche Födderprodukten sünd de Pyroklastika un de flüchtigen Bestanddeelen (Water, Sweveldioxid, Ammoniak, Kohlenstoffdioxid un annere) de dör Druckentlasten ut dat Magma uttreeden doot.
Laven sünd Smölten vun silikatsche Stenen, de en Gewiachtsandeel vun SiO2 twüschen 45 un 70% hebbt. Na den Kieselsüür-Andeel warrt de Lave ünnerscheedt in sure oder rhyolithische Lava (SiO2-Andeel > 65%, hoochviskos) un basische oder basaltische Lava (SiO2-Andeel < 52%, nedderviskos). Allens wat dortwüschen liggt warrt as intermediär oder andesitisch betekent (SiO2-Andeel 52% bit 65%). Bi’t Opstiegen vun Magma lopt verscheeden Vörgäng af, dik sik op de Tosamensetten utwirken künnt (Magmaatsch Differentiatschoon). Dordör künnt sik Laven utbilln, de sik vun dat primäre Magma düüdlich ünnerscheedt. Över lange Tietrüüm kann sik de cheemsch Tohopensetten in den sülven Vulkan dorüm ännern, worut denn de Vulkanologen op de Vörgäng torüchsluten künnt.
Lava köhlt normalerwies an de Bavenflach teemlich gau af. Dorüm sind de Kristallen all bannig lütt, wat to en fienköörnig, manchmol ok glasig Föög föhren deit. Wenn dör de Druckentlasten bi’t Opstiegen Gasen ut dat Magma afscheeden doot, billt sik faken ok lütte Blasen in de Lava, de bi’t Afköhlen ok inslaten warrn künnt. De Temperatur vun Lava liggt to Tiet vun de Eruptschoon twüschen 800°C bi rhyolitische Lava un 1200 °C bi basaltische Lava.
Woans de Lava utsütt, nadem se afköhlt und fast worrn is, hangt vun de Bedingen bi’t Opstiegen un vun de cheemsch Tohopensetten af, welke de Viskosität bestimmen doot. Eenige vun de tyypschen Formen sünd:
Lava-Seen sünd en sünnert Vörkamnis (t. B. Erta Ale). Se entstaht, wenn en Vulkan över lange Tiet utbreken deit un sik de Lava ansammeln deit. T. B. kann de Vulkankrater vulllopen. So en Lava-See kann bit to 100 m deep wesen. In disse Seen köhlt de Lava blots ganz langsom af. Dat kann manchmol eenige Hunnert Daag duern un gifft denn de Mööglichkeit, de Vörgäng bi’t Verklamen vun de Lava nipp un nau to ünnersöken.
This article uses material from the Wikipedia Plattdüütsch article Lava, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Der Inhalt ist verfügbar unter CC BY-SA 4.0, sofern nicht anders angegeben. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Plattdüütsch (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.