Астеносферээс дээших мантийн дээд хэсэг дээрх газрын давхаргыг бүхэлд нь литосфер буюу чулуун мандал гэдэг.
Дэлхийн хатуу бүрхэвч болох газрын давхарга нь эрдэс чулуулгууд буюу тэдгээрийн өгөршлийн бүтээгдэхүүнээс бүрэлдэн тогтоно. Чулуулгууд нь гарал үүсэл, найрлага, бүтэц, физик, химийн шинжээрээ олон янз байдаг. Дэлхийн чулуулаг нь тунамал, хувирмал, магмын чулуулгаас тогтох ба физик шинж чанараар нь чулуулаг давхаргыг 1-3 үе давхаргад хуваана.
Чулуун мандлын зонхилох элементүүд: Хүчилтөрөгч - 49.13% Цахиур - 26.0% Хөнгөн цагаан - 7.45% Төмөр- 4.2% Кальци- 3.25% Натри- 2.4% Магни - 2.35% Кали - 2.35% Устөрөгч - 1.00% Титан - 0.61%
Дэлхийн гадарга нь тектоник хавтангуудаас тогтдог. Хавтангууд Астеносферийн дээгүүр алгуур хөдөлж байдаг. Германы эрдэмтэн А.Вегенерийн тив шилжин нүүх онол нь тектоникийн хавтангийн онолоор нэмэгдэн өргөжсөн. Одоогоор 30 орчим хавтангийн 10-д нь том, бусад нь хэмжээгээр бага юм. Хавтангууд хуурай газраа зузаан, далайд нимгэн, хамгийн том нь Номхон далайн ёроолын хавтан юм. Хавтангуудын шилжих хөдөлгөөнийг 3 ангилж байна.
Чулуун мандал олон төрлийн байнгын хөдөлгөөнд оршдог. Эдгээр хөдөлгөөнийг ерөнхийд нь тектоник хөдөлгөөн гэнэ.
This article uses material from the Wikipedia Монгол article Чулуун мандал, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Тусгай тайлбар байхгүй бол энэ агуулгыг CC BY-SA 4.0 лицензийн дагуу хэрэглэх боломжтой. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Монгол (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.