भारतीय मौसम विज्ञान विभाग

भारत मौसम विज्ञान विभाग (India Meteorological Department (IMD)) (भा॰मौ॰वि॰वि॰वि॰) भारत सरकारक पृथ्वी विज्ञान मंत्रालयक अन्तर्गत मौसम विज्ञान प्रक्षेपण, मौसम पूर्वानुमान आ भूकम्प विज्ञानक कार्यभार सम्भाल्ने सर्वप्रमुख एजेन्सी छी। मौसम विज्ञान विभागक मुख्यालय नई दिल्ली मे स्थित अछि। ई विभाग भारत सँ लऽ कऽ अंटार्कटिका धरि सैकड़ो प्रक्षेपण स्टेशन चलाबैत अछि। वर्तमानमे मौसम विभागक महानिदेशक मृत्युंजय महापात्र छथि। मौसम विभागक स्थापना सर्वप्रथम १८४४ मे पुणेमे भेल छल आ १८७५ मे नाम बदलि कऽ मौसम सर्वेक्षण अनुसंधान राखल गेल।

भारत मौसम विज्ञान विभाग
भारतीय मौसम विज्ञान विभाग
निकाय सङ्क्षेप
स्थापना१८७५
प्रकारभारत सरकारक मंत्रालय
सम्बन्धनभारत सरकार
मुख्यालयनई दिल्ली
वार्षिक बजेट3.52 बिलियन (युएस$५३.१४ मिलियन) (2011)
एजेन्सी कार्यकारी
  • मृत्युंजय महापात्र , मौसम विज्ञान के महानिदेशक
Parent departmentपृथ्वी विज्ञान मंत्रालय
वेबसाइटmausam.imd.gov.in

इतिहास

१८६४ मे उष्णकटिबंधीय चक्रवातक कारण कोलकातामे भेल क्षति आ १८६६ आ १८७१ क अकालक बाद, मौसम संबंधी विश्लेषण आ संग्रह कार्य एक ढाँचाक अन्तर्गत आयोजित करबाक निर्णय कएल गेल। फलस्वरूप, १८७५ मे भारत मौसम विज्ञान विभागक स्थापना भेल। हेनरी फ्रांसिस ब्लैनफोर्ड विभागक पहिल मौसम विज्ञान संवाददाता नियुक्त कएल गेल। मई १८८९ मे, सर जोन इलियट तत्कालीन राजधानी कोलकाता मे वेधशालासभक पहिल महानिदेशक नियुक्त कएल गेल। मौसम विज्ञान विभागक मुख्यालय १९०५ मे शिमला, फेर १९२८ मे पुणे आ अन्ततः नयाँ दिल्लीमे स्थानांतरित कएल गेल।

भारतीय मौसम विज्ञान विभाग 
विभागक उत्कर्ष कार्यक लेल भारत सरकार द्वारा जारी डाक टिकट

भारतीय मौसम विज्ञान विभाग आजादी के बाद २७ अप्रैल, १९४९ के विश्व मौसम विज्ञान सङ्गठन के सदस्य बनल। मृत्युंजय महापात्रा, भारतीय मौसम विज्ञानक तात्कालिक महानिदेशक, विश्व मौसम विज्ञान संगठनक तेसर उपाध्यक्ष चुनल गेल छथि।

संगठन

मौसम विभागक नेतृत्व 'मौसम विज्ञानक महानिदेशक' करैत छथि। मृत्युंजय महापात्र विभागक तत्कालीन महानिदेशक छथि। भारत मौसम विज्ञान विभाग मे कुल ६ क्षेत्रीय मौसम विज्ञान केन्द्र अछि, जिनका उप महानिदेशक द्वारा प्रबंधित कएल जाइत अछि। ई चेन्नई, गुवाहाटी, कोलकाता, मुंबई, नागपुर, नई दिल्लीहैदराबाद मे स्थित अछि।

कार्य

आईएमडी अवलोकन, संचार, पूर्वानुमान आ मौसम सेवाक कें काज करय छै. भारतीय अन्तरिक्ष अनुसन्धान सङ्गठन के सहयोग स॑ आईएमडी भारतीय उपमहाद्वीप केरऽ मौसम निगरानी लेली आईआरएस श्रृंखला आरू भारतीय राष्ट्रीय उपग्रह प्रणाली (इनसैट) के उपयोग भी करै छै। आईएमडी कोनो विकासशील देश केरऽ पहलऽ मौसम ब्यूरो छेलै जे अपनऽ उपग्रह प्रणाली के विकास आरू रखरखाव करलकै।

आईएमडी विश्व मौसम सङ्गठन केरऽ विश्व मौसम निगरानी केरऽ उष्णकटिबंधीय चक्रवात कार्यक्रम केरऽ छह विश्वव्यापी क्षेत्रीय विशेष मौसम विज्ञान केंद्रऽ म॑ स॑ एक छै। ई भूमध्य रेखा के उत्तर में हिन्द महासागर में उष्णकटिबंधीय चक्रवात के बारे में पूर्वानुमान, नामकरण आरू चेतावनी के प्रसार के लेलऽ क्षेत्रीय नोडल एजेंसी छेकै।

एहो सभ देखी

सन्दर्भ सामग्रीसभ

बाह्य जडीसभ

Tags:

भारतीय मौसम विज्ञान विभाग इतिहासभारतीय मौसम विज्ञान विभाग संगठनभारतीय मौसम विज्ञान विभाग कार्यभारतीय मौसम विज्ञान विभाग एहो सभ देखीभारतीय मौसम विज्ञान विभाग सन्दर्भ सामग्रीसभभारतीय मौसम विज्ञान विभाग बाह्य जडीसभभारतीय मौसम विज्ञान विभागदिल्लीपुणेभारत सरकार

🔥 Trending searches on Wiki मैथिली:

युसेन बोल्टशमा भाटेदक्षिण पूर्वी एसियाली राष्ट्रसभक सङ्गठनप्रेम दिवसस्वरूप सम्पतध्वजतमन्ना भाटियाटङ्कप्रसाद आचार्यमेल गिबसनइथियोपियादशरथपुरओसामा बिन लादेननासिकहिन्दी चलचित्र परिवारसभक सूचीहवानाअरावलीअंजोरी अलघहिन्दुस्तान टाइम्सइमिनेमसाहित्य१७ मार्चनिकितिन धीरप्रदेश नं. २ प्रदेशसभा निर्वाचन, २०७९फिलिपिन्स१४४९सान्नी त्रिवेणी गाउँपालिकामाल्टारिनी लरुइप्रदीप कुमार यादवनेपाल सर्वोच्च अदालतकिस्ट कलेज अफ म्यानेजमेन्टमैथिली भाषाराम मन्दिर, अयोध्यागङ्गा नदीब्राजिलपुष्पक विमान१९००अब्दुल कलामप्रमुख कार्यकारी अधिकृतप्रथम विश्व युद्धसिटिजन्स बैंक इन्टरनेशनल लिमिटेडधनियाँआर्सेनल फुटबल क्लबयोग्यकर्ताएलिसिया किजबोरिस जोनसनचाउरआमकरीना कपूर खानइन्टरनेट चलचित्र भण्डारणहारुकी मुराकामीतिलाठी कोईलाडी गाउँपालिकाचन्दा झासाउदी अरबइशा अम्बानी१४ नवम्बररश्मी देसाईबासुकी बिहारीवर्णमालाअश्विनी कलसेकरलालू प्रसाद यादवरने देकार्त१६८१लिभरपुल फुटबल क्लबबाराक ओबामामरिण गाउँपालिकामलाका सिटीरोमेलु लुकाकुजेसन स्टेथममादक पेय🡆 More