गुरुग्राम (पूर्व नाम: गुड़गाँव), हरियाणाक एक नगर छी जे राष्ट्रीय राजधानी क्षेत्र दिल्ली सँ सटल अछि। ई दिल्लीसँ ३२ किमी दूर अछि। दक्षिण-पश्चिम मे स्थित अछि। २०११ मे ८,७९,९९६ क जनसङ्ख्याक साथ ई फरीदाबाद के बाद हरियाणाक दोसर सर्वाधिक जनसङ्ख्या वाला नगर छी। गुरुग्राम दिल्लीक प्रमुख उपग्रह नगरसभमे सँ एक छी, आ राष्ट्रीय राजधानी क्षेत्रक हिस्सा छी। चण्डीगढ़ आ मुम्बईक बाद ई भारतक तेसर सभसँ बेसी प्रति व्यक्ति आय वाला शहर छी।
गुरुग्राम Gurugram गुड़गाँव | |
---|---|
गुरुग्राम नगर का दृश्य | |
निर्देशांक: २८°२७′२२″N ७७°०१′४४″E / २८.४५६°N ७७.०२९°E ७७°०१′४४″E / २८.४५६°N ७७.०२९°E | |
देश | भारत |
राज्य | हरियाणा |
ज़िला | गुरुग्राम ज़िला |
जनसंख्या (2011) | |
• कुल | ८,७६,९६९ |
भाषा | |
• प्रचलित | हरियाणवी, पंजाबी, हिन्दी |
समय मण्डल | IST (यूटीसी+5:30) |
पिनकोड | 122xxx |
दूरभाष कोड | 0124 |
वाहन पंजीकरण | HR-26 (नगर) HR-55 (वाणिज्यिक) HR-72 (सोहना) HR-76 पटौदी (गुड़गाँव) |
वेबसाइट | gurugram.gov.in |
लोकमान्यताक अनुसार महाभारत कालमे इन्द्रप्रस्थ (वर्तमान दिल्ली) क राजा युधिष्ठिर ई ग्राम अपन गुरु द्रोणाचार्य केँ देने छल। हुनकर नाम पर एकर नाम गुरुग्राम राखल गेल, जे कालान्तर मे गुड़गाँव भ गेल। महान गुरु भक्त एकलव्य केर गुड़गाँव सँ घनिष्ठ संबंध अछि। एहि स्थान पर गुरु द्रोणाचार्य एकलव्य सँ अंगूठा मँगने छलाह। मुगल कालमे ई आगरा प्रान्तमे छल, जबकि ब्रिटिश कालमे ई दिल्ली जिलाक भाग छल। १९५० के दशक तक गुरुग्राम एकटा छोट गाम छल, जकर अर्थव्यवस्था कृषि पर आधारित छल। आस - पासक क्षेत्रक तुलनामे एहि ठामक माटि खराब गुणवत्ताक छल, आ एहि कारणसँ एहि ठामक जमीनक दर बहुत कम छल। एकर लाभ उठबैत कैको कम्पनीसभ ८० आ ९० के दशकमे एतय औद्योगिक क्षेत्र स्थापित करए लागल।
महाभारत के अनुसार ई क्षेत्र पाण्डव राजा युधिष्ठिर द्वारा अपन गुरु द्रोणाचार्य के गुरुदक्षिण के रूप में देल गेल छल | बाद मे ई मौर्य साम्राज्य के अधीन आबि गेल, आ फेर अगिला वर्ष मे यादव शासक के हाथ मे आबि गेल, तकर बाद पहलवी आ कुशाना साम्राज्य, जखन ओ यमुना आ सतलज के बीच के इलाका में कुशान के पराजित केलनि। यादव के बाद सत्रप राजा रुद्रदमन प्रथम के शासन छल, आ फेर गुप्त वंश, आ हुन, जे मंदसौर के यशोधर्मन के शासन छल | आ तखन कन्नौज. केँ यशोवर्मन द्वारा उखाड़ि देल गेल। हुनका लोकनिक बाद एहि क्षेत्र पर हर्ष (५९०–४६७ ई.पू.) आ गुर्जारा-प्रतिहार वंश (७वीं शताब्दीक मध्य सँ ११म शताब्दी धरि) केर शासन छल | ७५६ मे तोमर वंश प्रतिहार के सत्ता स बेदखल क अपन राज्य के स्थापना केलक, जे ११५६ मे चौहान वंश के राजा विसालेदेव चौहान स पराजित भ गेल छल | ११८२ मे चौहान वंशक विस्तार गुरुग्राम, नुह, भिवानी आ रेवाड़ी धरि भेल।
गुरुग्राम नगर हरियाणा राज्यक गुरुग्राम जिलाामे स्थित अछि। ई नगर राष्ट्रिय राजधानी नई दिल्लीक ३० किमी दक्षिण द्वारका-दिल्ली सँ लगभग १० किमीक दूरी पर, आ राज्यक राजधानी चंडीगढ़क २६८ किमी दक्षिणमे स्थित अछि। नगरक कुल क्षेत्रफल ७३८.८ वर्ग किलोमिटर अछि। समुद्र तल सँ एकर उचाई २१७ मीटर अछि।
हिन्दू धर्म नगरक प्रमुख धर्म छी। एकर अतिरिक्त गुड़गाँवमे सिख धर्म, इस्लाम, बौद्ध धर्म, जैन धर्म, ईसाई धर्म आ बहाई धर्मक अनुयायी सेहो रहैत अछि। गुडगाममे सभ प्रमुख धर्मक लेल पूजाक अनेक स्थान अछि, जहिमे मन्दिर, गुरुद्वारा, मस्जिद आ चर्च शामिल अछि।
शहरक कुल जनसंख्यामे ९१.८८ प्रतिशत हिन्दू धर्मक आ ४.५७ प्रतिशत इस्लाम धर्मक अनुयायी अछि। एकर अत्रिरक्त नगरमे १.६० प्रतिशत लोक सिख धर्मक, ०.९५ प्रतिशत लोग ईसाई धर्मक, ०.७९ प्रतिशत लोग जैन धर्मक आ ०.०९ प्रतिशत लोग बौद्ध धर्मक पालन करैत अछि। एकर अतिरिक्त, नगरक कुल जनसङ्ख्यामे सँ ०.१३ प्रतिशत लोक या त आस्तिक अछि, या कोनो धर्म सँ सम्बद्ध नहि अछि।
इन्दिरा गाँधी अन्तर्राष्ट्रीय विमानस्थलक समीप स्थित अछि, आ दिल्ली सँ दिल्ली गुडगाँव एक्सप्रेसवे आ दिल्ली गुरुग्राम द्रुतगामी मार्गक माध्यमसँ जुड़ल अछि। गुरुग्राम मे मेट्रो यातायातक सभ सँ प्रचलित साधन अछि। दिल्ली मेट्रो सं दिल्ली मेट्रो नेटवर्क सं जुड़ल अछि दिल्ली मेट्रो क येलो लाइन द्वारा। एकर अतिरिक्त सेहो नगर मे अनेक अन्य मेट्रो रूट प्रस्तावित अछि जाहि मे रैपिड मेट्रो गुरुग्राम प्रमुख अछि।
गुरुग्राम (१९८१–२०१०, चरम १९६५–२०००) २.-कऽ लेल मौसम जानकारी | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
महिना | जन | फर | मार्च | अप्रैल | मई | जुन | जुलाई | अगस्त | सित | अक्टु | नव | दिस | वर्ष |
अधिकतम °से (°फे) रेकर्ड | २८٫० (८२) | ३३٫५ (९२) | ४१٫४ (१०७) | ४६٫५ (११६) | ४९٫० (१२०) | ४७٫५ (११८) | ४५٫० (११३) | ४१٫० (१०६) | ४१٫२ (१०६) | ३९٫३ (१०३) | ३८٫४ (१०१) | ३२٫५ (९१) | ४९٫० (१२०) |
अधिकतम °से (°फे) औषत | २०٫७ (६९) | २३٫७ (७५) | २९٫६ (८५) | ३६٫६ (९८) | ४०٫२ (१०४) | ३९٫८ (१०४) | ३५٫५ (९६) | ३४٫० (९३) | ३४٫१ (९३) | ३२٫८ (९१) | २८٫३ (८३) | २३٫१ (७४) | ३१٫५ (८९) |
न्यूनतम °से (°फे) औषत | ६٫४ (४४) | ८٫८ (४८) | १३٫५ (५६) | १९٫१ (६६) | २४٫१ (७५) | २६٫५ (८०) | २६٫४ (८०) | २५٫६ (७८) | २३٫८ (७५) | १७٫३ (६३) | ११٫३ (५२) | ७٫० (४५) | १७٫५ (६४) |
न्यूनतम °से (°फे) रेकर्ड | ०٫० (३२) | ०٫७ (३३) | ३٫७ (३९) | ९٫२ (४९) | १४٫८ (५९) | १२٫० (५४) | २१٫० (७०) | १५٫५ (६०) | १३٫९ (५७) | ९٫३ (४९) | २٫६ (३७) | −०٫४ (३१) | −०٫४ (३१) |
औषत वर्षात मीमी (इञ्च) | १५٫० (०٫५९) | २१٫४ (०٫८४) | १२٫३ (०٫४८) | १८٫२ (०٫७२) | ३४٫३ (१٫३५) | ५७٫३ (२٫२६) | १७१٫४ (६٫७५) | १९०٫७ (७٫५१) | ९३٫८ (३٫६९) | १२٫० (०٫४७) | १०٫७ (०٫४२) | ९٫९ (०٫३९) | ६५७٫० (२५٫८७) |
वर्षात दैनिक औषत | १٫२ | १٫६ | १٫२ | १٫१ | २٫२ | ३٫६ | ७٫६ | ८٫३ | ४٫६ | १٫० | ०٫८ | ०٫८ | ३४٫२ |
औषत नमी (%) (at 17:30 IST) | ५४ | ४५ | ३७ | २८ | ३१ | ४० | ६३ | ६९ | ५९ | ४५ | ४७ | ५५ | ४८ |
स्रोत #१: | |||||||||||||
स्रोत #२: Weather Atlas |
This article uses material from the Wikipedia मैथिली article गुरुग्राम, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). CC BY-SA 4.0 कऽ अन्तर्गत विषय सूची उपलब्ध अछि । Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki मैथिली (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.