Îzoa Lengoìstica

Quésta scitoaçión a l'è generalménte dovûa a 'na prezénsa teritoriâle storicaménte docomentâ de çèrtidùn minorànse lengoìstiche òpû, in ténpi ciù recénti, a 'na migraçión de grùppi lengoìstichi ciù ò mêno vàsti inta zöna.

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

O l'è ànche poscìbile che, inte 'n çèrto teritöio, a prezénsa do grùppo lengoìstico de minorànsa a ségge storicaménte asæ ciù antîga de quélla de magiorànsa, cómme inti câxi de invaxoîn, conquìste ò òcupaçioîn dovûe a conflìtti de vàrio génere. Co-o tèrmine penîzoe lengoìstiche se indicàn pe cóntra di teritöi vixìn abitæ da-a mæxima naçión, colegæ a-o continuum lengoìstico prinçipâ ma pe-a ciù pàrte circondæ da âtre léngoe.

O tèrmine îzoa lengoìstica (in tedésco Sprachinsel) o l'è stæto coniòu pe-a prìmma vòtta into 1847 pe descrîve 'na popolaçión slâva ch'a se trovâva inta Prùscia Òrientâle vixìn a-a çitæ Königsberg (d'ancheu Kaliningrad), inte 'n'àrea dónca de léngoa tedésca.

In Eoröpa

Bèlgio

• A léngoa françéize inta región de Bruxelles

Bielorùscia

• A léngoa lituànn-a a Gervėčiai, Lazunai e Zietela

Cîpro

• L'àrabo de Cîpro (variànte da léngoa àraba)

Croàçia

• A léngoa istroromêna (variànte da léngoa romêna)

Finlàndia

 

• A léngoa svedéize inte 'na vàsta àrea

Frànsa

• A léngoa lìgure in Còrsega, inte sò variànte bonifaçìn e, de tranxiçión, aiaccìn e calvéize

Germània

• A léngoa frixónn-a do Saterland ('na de léngoe frixónn-e)
• E dôe léngoe sorabe inta región stòrica da Lusàçia
• O dialétto Erzgebirge inta zöna de l'Âto Harz

Grêcia

• A léngoa arvanitìca (variànte de l'albanéize)
• A léngoa meglenoromêna (variànte da léngoa romêna), parlâ inta Macedònia do Nòrd ascì

Itàlia

 

 

• A léngoa walser in Piemónte e Vàl d’Aòsta
• A léngoa ladìnn-a in Trentìn-Àlto Àdige e Véneto
• A léngoa mochena in provìnsa de Trénto
• A léngoa cìnbra in Trentìn-Àlto Àdige e Véneto
• A léngoa bavaréize in Friôli-Venéçia Giùlia
• Îzoe lengoìstiche gàllo-romànze a sùd da lìnia Màssa-Senigallia
• A léngoa arbëreshe inte l'Itàlia do Sùd
• A léngoa croâta molisànn-a, in Molîze
• O dialétto faetàn (variànte da léngoa franco-provensâ), in Pólia
• A léngoa òcitànn-a in Calàbria
• A léngoa grêga in Calàbria (dialétto grecànico) e in Pólia (dialétto griko)
• I dialétti gàllo-itàlichi da Baxilicâ
• I dialétti gàllo-itàlichi da Sicìlia
• O dialétto algheréize (da léngoa catalànn-a)
• O diàlétto cilentàn meridionâle (da léngoa siciliànn-a)
• A léngoa véneta in Sardégna
• A léngoa lìgure in Sardégna, into sò dialétto tabarchìn, a Carlofòrte e Câdezédda
• A léngoa sàrda de Luras, îzoa lengoìstica tra-o córso de tîpo galluréize

Moldàvia

• A léngoa gagauza (variànte da léngoa tùrca)

Norvéggia

• A léngoa kven (variànte da léngoa finlandéize)
• A léngoa finlandéize de forèste

Òustria

• O dialétto croâto do Burgenland

Polònia

• A léngoa tatara inta Polònia òrientâle
• A léngoa lituànn-a a Sejny e Puńsk

Portogàllo

• A léngoa mirandéize (variànte de l'Asturiàn-Leonéize)

Romanîa

 

• A léngoa ungheréize inti distréiti de Harghita e de Covasna (o Székelyföld)
• A léngoa rùscia da minorànsa lipovànn-a
• A léngoa cêca di Cêchi de Romanîa

Svéçia

• A léngoa meänkieli (variànte da léngoa finlandéize)
• A léngoa finlandéize de forèste

Svìsera

• A léngoa walser into Cantón Ticìn

Ucraìnn-a

• A léngoa svedéize a Gammalsvenskby

América do Nòrd

Canàda

 

• A léngoa françéize do Québec

Méscico

• O dialétto de Chipilo (variànte da léngoa véneta)

Stâti Unîi d’América

• A léngoa spagnòlla di Isleños da Louisiànna
• A léngoa françéize cajun, inta Louisiànn-a
• A léngoa tedésca da Pennsylvania

• (IT) Gino Bottiglioni, L'antico genovese e le isole linguistiche sardo-corse, Giardini editori et stampatori, 1928.
• (IT) Fiorenzo Toso, Linguistica di aree laterali ed estreme: contatto, interferenza, colonie linguistiche e "isole" culturali nel Mediterraneo occidentale, Recco-Udine, Le Mani, 2008, ISBN 8-880-12445-5.
• (EN) Ralf Heimrath e Arndt Kremer, Insularity: Small Worlds in Linguistic and Cultural Perspectives, Königshausen & Neumann, 2015, ISBN 3-826-05540-3.
• (IT) Stella Retali-Medori, Lingue delle isole, isole linguistiche, Edizioni dell'Orso, 2016, ISBN 88-62-74671-7.

• (IT, DE) Comitato unitario delle isole linguistiche storiche germaniche in Italia - Einheitskomitee der historischen deutschen Sprachinseln in Italien, in sce isolelinguistiche.it. URL consultòu o 18 agòsto 2021.