Partiya Gel A Komarî: Partiya siyasî li Tirkiyeyê

CHP yekem partî ya Komara Tirk e bi despêka damezrandina Komara Tirkiyeyê re hatiye demazirandin. Li gorî rêziknameya partiyê, kurteya partiyê ya fermî "CHP" ye û sembola partiyê şeş tîr e. CHP di roja îro de bi 134 parlamenteran li Meclîsa Tirkiyeyê de mixalefeta sereke ya Tirkiyê temsîl dike.

Partiya Gel a Komarî Cumhuriyet Halk Partisi
Kurte	CHP
Serok	Özgür Özel
Sekreterê giştî	Neslihan Hancıoğlu
Axaftvan	Faik Öztrak
Avaker	Mustafa Kemal Atatürk
Damezrandin	9ê îlonê 1923(1923-09-09) (Damezrandina ewil) 9ê îlonê 1992(1992-09-09) (Damezrandina 2yemîn)
Qedexekirin	16ê çiriya pêşîn 1981(1981-10-16) (heta damezrandina 2yemîn)
Sergeh	Çankaya, Enqerê
Baskê ciwanan	Baskên Ciwanan ya CHPê
Baskê jinan	Baskên Jinan ya CHPê
Endam  (2022)	1.330.611
Îdeolojî	Kemalîzm Sosyal Demokrasî
Helwesta siyasî	Çepê Navendî
Alîgirên neteweyî	Tifaqê Miletê
Alîgirên ewropayê	Partiya Sosyalîst a Ewropayê
Alîgirên navneteweyî	Enternasyonalê Sosyalîst
Reng	Sor
Dirûşm	"Ji bo hemû kesan CHP!"
Parlamen	135 / 600
Şaredariyan Bajarê mezin	11 / 30
Şaredariyan Parêzgeh	10 / 51
Şaredariyan Navçeyê	177 / 922
Şaredariyan Şar	50 / 387
Endamên Meclîsa Şaredariya Bajarê Mezin	662 / 2591
Endamên Meclîsa Parêzgeh ya Giştî	182 / 1251
Endamên Meclîsa Şaredarî	4638 / 20.498
Alaya partiyê
Malper
Cumhuriyet Halk Partisi (Tirkî)

CHP partiyeke siyasî ya çepgir a navendî ye ku nêrînên Kemalîzmê û sosyal demokratiyê dipejirîne. Li gel van nêrînên ku di rêzikname û bernameya partiyê de hatine diyarkirin, meylên sosyalîst ên demokratîk û sosyal azadîxwaz jî di nav xwe de vedihewîne. Partiya Gel a Komarî ku xwedî taybetmendiyên damezrîner û yekemîn partiya siyasî ya qanûnî ya Komara Tirkiyeyê ye, ji sala 1923 heta 1950 bi berdewamî li ser desthilatdariyê maye û bi giştî heta sala 1946an desthilatdariyeke yekpartî pêk aniye.

Di destpêka partiya berê ku Atatürk damezrandibû wekî berdewamiya Komela Parastina Mafên Anatolya û Rumelyayê bi navê "Partiya Gel", di 10ê mijdara sala 1924an de peyva Cumhuriyet ku tê wateya komarê li navê CHPê hate zêdekirin û di kongreya 4emîn a sala 1935an de biryar hat dayîn ku li şûna peyva halk fıkrası' ku tê wateya fiqreya gel û peyva ku bi cîhana derve re lihevhatîtir be, were tercîhkirin, navê CHP wekê "Partiya Gel a Komarî" hatiye qebûlkirin.

Piştî Derbeya 12ê îlonê, Partiya Gel a Komarî ku wê demê Bülent Ecevit serokê wê partiyê bû partî hatiye qewînkirin. Piştre jî li ser zagona jimare 3821ê de di 9ê îlona sala 1992an de di 69emîn salvegera damezrandina xwe de ji nû ve hat vekirin.

Ji 22ê gulana sala 2010an vir ve serokê giştî ya CHPê Kemal Kiliçdaroglu ye.

Cara yekem li Sêwasê ji aliyê Atatürk ve bi beşdariya hinek endamên kadroyên berê yên Îttîhatî ve CHP bi awayekê fermî dertê holê. Di Kongreya Sêwasê ya ku di ku 4-11ê îlona sala 1919an de hate lidarxistin û wek 1emîn Kongreya CHPê jî hat qebûlkirin.

Di hilbijartina ku di 28ê hezîrana sala 1923an de pêk hat ku bi yek lîsteyê beşdarî hilbijartinê ji xeynî wekîlek hemû wekîlên meclisa ji lîsteyên CHPê hatine hilbijartin.

Di hilbijartinên 14'ê kewçêrê 1973'î de CHP biserdikeve û dema "Karaoğlan – lawikê reş" destpêdike. Tirkiye seranser di nava şerên navxweyî de bû. Ji aliyekê ve sosyalîst û komûnistan bi rastgîran û hêzên ewlekariyê re şerdikirin, ji aliyekê ve jî gelê Kurd doza mafên xwe dikir. Ecevit diviyabû zirav tevbigere. Heger bi devkî xwe nedaba aliyê çepa navendê dikaribû sosyalîst biserbikevin. Ji nişka ve CHPê di bin serokatiya Ecevit de polîtîkayên çepgîr bilêvkirin. Ecevit wekî lehengekê ji aliyê gel ve hate pêşwazîkirin. Hemî hêzên mihalefetê ku Kurd jî di nav de, pesnê Ecevit û CHPê dan û alîkariya wê kirin. Heya destdanîna li ser desthilatdariyê ya leşkeran di 1980'î de Tirkiyê xwe bi vî awayî ji xetereyan parast.

Di hilbijartinên 3'ê sermawezê 2002'î de CHP bû oppozîsyon. Di bin serokatiya Deniz Baykal de li dijî hikûmeta îslamîstên navendê ango li dijî AKPê di parlamenê de pêşbirka desthilatiyê de ne. Nêrînên rastgîr bilêvdike. CHP a îro li dijî mafên Kurdan e û Kurdperweran wekî "dijmin" binavdike. Herwekî li dijî YE û hin daxwazên DYAyê tevdigere û polîtîkayên dema Şerê sar dimeşîne. Xwe wekî "Kemalîst, neteweperest" binavdike.