Суверенитет

Къысхасыча, суверенитет демеклик, бу къралны ичинде бютеу джорукъланы, кърал кеси салады. Суверенитетсиз кърал, къралгъа саналмайды — не колонияды неда башха къралны юлюшюдю.

Суверенитени джюрютген, сайлауланы юсю бла къралгъа оноу этген халкъ болургъа неда абсолют монарх болургъа боллукъду.

Бу ангыламны XVI ёмюрде француз юрист Жан Бодэн джюрютюб башлагъанды, эмда аллында феодал хакъ бла байламлы болгъанды, баш сюзеренни вассал тамадалагъа властын белгилегенди. Аны ангыламына кёре, суверенитет - къралда монархны абсолют эмда чачылмазлыкъ властыды. Алай а 1648 джылдагъы Вестфалия мамырлыкъ бютеу европа къраллагъа суверен хакъ эркинликлеге ие болууларын къабыл этгенди (включая вассалов Сыйлы Рим империяны вассал къралларынада), аны бла бусагъатдагъы, хар къралны керекли ышаны болгъан, системагъа тамал салыннганды.

1933 джыл Монтевидеода (Уругвай) конференцияда суверенитетни концепциясы джарашдырылгъанды, аннга кёре кърал, аны суверенитети танылыр ючюн быллай ышанлагъа ие болургъа керекди:

• белгили бир территориягъа ие
• ол территорияда азда-кёбда болсун хаман джашагъа халкъ
• ишлеген правительствосу
• суверенитет башха къралла бла къабыл этилиу

Арт заманда, глобализацияны процесслери бла байламлы болуб, миллет суверенитет ангылам алгъыннгы магъанасын тас эте барады. Къралланы араларында байламла кючлю бола, къралларасы органланы къарыулары ёсе, алагъа къралла кеслерини суверен хакъларыны къауумун бередиле (юлгю — Европа бирлик), башха джанындан — бир-бир проблемала алгъындача болмай халкъла арасы дараджада къараладыла (сёз ючюн адам хакъла.

Бусагъатдагъы политологияда (кърал) суверенитет термин «бойсунмамакълыкъ» сёз бла синоним кибик хайырландырылады.

• Халкъла арасы хакъны тамаллары (ингил.)
• БМО-ну официал сайты
• БМО-ну сайтында халкъла арасы хакъны бёлюмю
• БМО-ну Халкъла арасы Сюдюню сайты