Tawacult n Nubel d tawacult i yḥekmen iderman n Kwinǧet di tallit n umbeɛd talalit deg Mureṭanya taqeyṣrit deg temnaḍt yettwsnen ass-a s tmurt n Leqbayel.
Aɛeyyal agejdazn deg-s d Nubel ma d aɛeyyala aneggaru-ines d Ǧildun
Aɛeyyal amezzwaru yettwassnen deg twacult-agi d yiwen qqaren-as Nubil. Isem-agi-ines yekka-d seg waṭas n yiɣbaluyen imaziɣen d yibuniqiyen ladɣa wid yellan deg Leḥyuḍ n Qsenṭina : ma yella d abuniqi ahat yekka-d seg yisem Nabal maca yettwabeddel ɣer N(u)b(i)l. Ma yella d amaziɣ ihi yekka-d seg uẓar amaziɣ NBL i yellan s tidet deg tutlayt tamaziɣt.
Yenna Ammien brlli Nubel yella uẓar*-is n udrum n Yijubaliyen, adrum-agi qqaren-d belli yella yeqreb aṭas sseg Uzya (Ṣur Lɣezlan ass-a) neɣ yeckunteḍ ɣer udrar n wuzzal (adrar n Ǧerǧer).
Cehden-d ɣef Nubil belli yella yeǧjhed mliḥ, d netta akk i d agellid i yeǧehden gar yakk timura timuriyin. Kra qqaaren-d belli llan yirumaniyen ttnadin ad awin talwit yod-s imi d netta i yzemren ad isellez iderman ur tɣewwiɣen ara ɣef yiṛumaniyen.
Nessen Ṣa n warrac id-yesɛa Nubil
Iban-d belli ukkuz seg yismawen n ṣa n warraw n NUbil d imaziɣen, sin deg-sen sɛan talmɣ)a n Mas id-yemmalen lǧehd, sin nniḍen ur iban d acu-t uẓar-nsen, ma d yiwen d alaṭini . Mi yekker uɣewwiɣ n FIrmus yal yixwen seg warrac yeṭṭef abrid i s-iɛeǧben
Yal yiwen seg warraw n Nubil yelkla yeṭṭef deg wajjed i as-yeɛǧben akkan id-mmal tfelwit-agi
Arrac | Ajjed | Abrid mi tekker tegrawla | Aẓar n yisem |
---|---|---|---|
Sammak | ? | - | amaziɣ |
Firmus | tadunatit | Agrawliw | Alatini |
Ǧildun | tadunatit | Yedda d Rum | amaziɣ |
Masezl | takatulikit | Agrawliw syin yedda d Rum | amaziɣ |
Mazukan | ? | Agrawliw | amaziɣ |
Dyus | ? | Agrawliw | Alatini? |
KIrya | ? | Tagrawliwt | Agrigi? |
Ismawen n warraw n Nubil ur sɛin ara assaɣ akked usɣan la win n yimaziɣen iqdimen wala tamasiḥit wala tadunatit. Ɣas akken neẓra belli m Firmus yella d amdafeɛ ɣef wid yettamnen s tmasiḥit tadunatit akked tmaksimyanit. Gma-s Ǧildun xas akken ur neẓri s wacu yumen mi tekker tegrawla maca neẓra-t belli yella iḥemmel idunatiyen deg ussan n lerḥkem-ines. Mazesel, yella d akatuliki akken i t-id mmalent tira tiqburin. Nezmer ad naf belli tawacult akk d tamasiḥit tadunatit imi d winna i yellan yettwassen deg tallit nni.
Kra n yimussnawen qqaren-d belli arraw n Nubil ur llin ara ɣef yiwen n uḍar akken ma llan, annecta imi Nubil yella yesɛa aṭas n tulawin d taklitin d tmeɛcuqin. Xas akken yella d amasiḥi mlacza ur yeǧǧi ara lkɛada-agi i yef uɣen yimaziɣen tanummi.
Ihi ɣef wannecta arraw-is llan mgaraden deg wadgen-nsen. D annecta id-ixelqen uguren garasen. Deg twaculin timaziɣin tiqdimin anbaḍ yettruḥu seg umaqqran deg lezɛmer ɣer meẓzyan gar-zasen nettwali annecta deg lmut n ugellid Gaya mi yuli mmi-s Ulzasen ɣef ukersi n leḥkem neɣ daɣen mi d-lmut n Ulzasen yuli Kabusa, syin mi d-yusa umur n Masensen yekkes-as-tt Lakumzis d ayn i sekren amennuɣ ihi ɣef way-a kren-d sin n rrayat ɣef timmad n win yesɛajn azref deg leḥkem :
Yewɛer ad nxemmem belli d Fermus i d ameqqran yernu ulac d acu yewret seg leḥkem n baba-s. Ihi teffeɣ-d tmuɣli yeqqaren belli Sammak d mmi-s n Nubil si taklit ihi d aqcic arazerfan, ihi yeqleb ɣef leḥkem s lemɛaxwna n Ruma i t-iɛiwnen i wakken ur d-ttenkaren ara yiɣewwiɣen n yiderman i yeḥkem zik baba-s imi ugin ad ten-yeḥkem mmi--s n tmeɛcuqt. hi Fermus yerra-d ayla-s s ufus-is yenɣa gma-s i yuɣalen d aqeddac ɣer Rum yerra iman-is d agellid akken id-uwi lɛada.
Wigi qqaren belli Sammak yella yeqreb mliḥ dseg unembaḍ arumani ihi iqenneɛ baba-s akken ad s-d-yeǧǧ tagelda, ɣef way-a Sammak yuɣal d axeddam ɣer Ruma, akka nezmer ad nefhem lexdim n gma-s Fermus, nezmer daɣen ad negzu ayen i yerfa unembaḍ arumani i yellan ur yebɣio ara ad yexser Muretanya taqeyṣrit, d akk iderman-is.ildun d tgelda, Mazesel d unbaḍ
Ǧildun xas akken gma-s d agrawliw maca netta ibedd-d mgal-is, yerna yessemɣer assaɣen-is d twacult tarumanit s umnaseb n yelli-s Salbina d Nebridyus i yettilin i tmenkadt tarumanit. Maca yebda yettuɣal ɣer tnilla n yimaziɣen iograxliwen ihi yexdem tagrawla meqqren ɣef Rum, gma-s Mazesl mi iḥuss i wacu d-iteddun yuwi laman di Ṭṭelyan, d netta id-isenzen gma-s i Rruman i t-yuwin s asekraf ideg yextar Ǧildun lmut, yexneq iman-is s daxel n usekraf. Mazesel s yiman-is taqsiḍt-is meqqret imi tekfa tegraxla n Firmus ukkud yedda yessuter-d smaḥ sɣur RUma nutni qeblen-t iban mliḥ belli d Ǧildun iten-yessulzen. Seg yimiren yebda ineǧǧer abrid-is deg yioserdasen n Ruma, yuɣal yif irumaniyen armi t-id xtar yiqerra n yiserdasen deg useggas n 398 akken ad ineɣ gma-s Ǧildun. Salbina yelli-s n Ǧildun d yelli-s n gma-s n Firmus teqqim kan akkenni ɣer tnilla n yirumaniyen.
This article uses material from the Wikipedia Taqbaylit article Tawacult n Nubel, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Le contenu est disponible sous licence CC BY-SA 4.0 sauf mention contraire. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Taqbaylit (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.