მთიანი ქვეყანა

მთიანი ქვეყანა ჩვეულებრივ, ყალიბდება ტექტონიკური განვითარების ერთიან ეტაპზე, რომელსაც თან ახლავს აღმავალი მოძრაობები. ზოგჯერ გადაჭიმულია რამდენიმე ათას კმ-ზე, აქვს რთული კონფიგურაცია.

მთიანი ქვეყანა შედგება მთის ჯაჭვებისა და ქედებისაგან, გამოყოფილია მთათაშორისი ქვაბულებით და მთის ხეობებით. მთიან ქვეყანას ხშირად ყოფენ მთიანი სისტემების ფარგლებში. მეცნიერთა (გეომორფოლოგთა) დიდი ნაწილი მკვეთრად არ მიჯნავს „მთიან ქვეყანას“ და „მთიან სისტემას“ და მათ განიხილავს, როგოც სინონიმებს.

მთიანი ქვეყანა წარმოდგენილია ტექტოგენეზის ერთსა და იმავე ეპოქაში წარმოქმნილი რამდენიმე მთათა სისტემისაგან, რომლებსაც აქვთ სივრცითი ერთიანობა, მაგრამ ხშირად განსხვავდებიან სტრუქტურული თავისებურებებითა და გარეგანი იერით. მთიანი ქვეყნის მაგალითია კავკასიონი და მცირე კავკასიონი, სომხეთის ვულკანური მთიანეთი და სხვა.

მთიანი ქვეყანა გადაჭიმულია სწორხაზოვნად ან წარმოქმნის სიმრუდის სხვადასხვა რადიუსის ღერძებს და ცალკეულ შემთხვევებში აღწევს 6000, 7000, 8000 და მეტ სიმაღლეს ზღვის დონიდან. მთების სიმაღლის ხილვადი შემოსაზღვრულობა პირველად აღინიშნა XIX საუკუნის ბოლოს ალბრეხტ პენკის მიერ, რომელმაც შემოიღო ცნება დენუდაციის ზედა დონის შესახებ.

ზოგიერთი მთიანი ქვეყნის მორფოლოგიაში დიდ როლს თამაშობს ვულკანური მოქმედების გამოვლინების შედეგი. ასეთებია ლავური ნაკადები და საფარები, ვულკანური კონუსები და სხვა. მთების მორფოლოგიასთან დაკავშირებულია ცნება მორფოლოგიური ასაკის შესახებ, რომელიც შესაძლებლობას გვაძლევს ვიმსჯელოთ მისი გეოლოგიური განვითარების ისტორიის შესახებ.

ზოგჯერ ტაქსონს „მთიან სისტემას“ მიაკუთვნებენ უფრო დაბალ იერარქიულ დონეს, ვიდრე ტაქსონ „მთიან ქვეყანას“.