პირველი კოსმოსური სიჩქარე

დედამიწისათვის იგი ≈7.91 კმ/წმ (ატმოსფეროს გაუთვალისწინებლად).

პირველად პირველი კოსმოსური სიჩქარე მიღწეულ იქნა 1957 წლის 4 დეკემბერს საბჭოთა კოსმოსური აპარატის სპუტნიკ-1-ის საშუალებით.

დედამიწის ზედაპირის მახლობლად წრიულ ორბიტაზე მოძრავ კოსმოსურ აპარატს (თანამგზავრს) მასზე მოქმედი გრავიტაციული ძალა ანიჭებს ცენტრისკენულ აჩქარებას. ნიუტონის მეორე კანონის თანახმად,

${\displaystyle {\frac {mv_{I}^{2}}{R}}=G{\frac {Mm}{R^{2}}}}$  (1),

სადაც ${\displaystyle m}$  — ობიექტის მასაა, ${\displaystyle v_{I}}$  — სხეულის სიჩქარე, ${\displaystyle G}$  — გრავიტაციული მუდმივა, ${\displaystyle M}$  — პლანეტის მასა, ${\displaystyle R}$  — დედამიწის რადიუსი.

(1) ფორმულიდან თუ გამოვიყვანთ სიჩქარეს მივიღებთ:

${\displaystyle v_{I}={\sqrt {G{\frac {M}{R}}}}={\sqrt {{g_{0}}{R}}}}$  (2),

სადაც ${\displaystyle g_{0}}$  თავისუფალი ვარდნის აჩქარებაა დედამიწის ზედაპირთან. სათანადო მნიშვნელობათა (G=6.67·10⁻¹¹ მ³·კგ⁻¹·წმ⁻², M = 5.97·10²⁴ კგ, R₀ = 6 371 000 მ, h ≈ 0) ჩასმით მივიღებთ:

${\displaystyle v_{I}}$  ≈7905.80 მ/წმ, ანუ ≈7.91 კმ/წმ.

დედამიწის ატმოსფერო რომ არ არსებობდეს, ასეთი სიჩქარით მოძრავი ნებისმიერი მასის მქონე სხეული გახდებოდა დედამიწის თანამგზავრი. სინამდვილეში მოძრაობისადმი ჰაერის დიდი წინააღმდეგობის გამო ასეთი სიჩქარის დროს R-რადიუსიანი ორბიტა პრაქტიკულად განუხორციელებელია. r-რადიუსიან წრიულ ორბიტაზე მოძრაობისას პირველი კოსმოსური სიჩქარე გამოითვლება ფორმულით:

${\displaystyle v_{I}(h)={\sqrt {gr}}={\sqrt {{g_{0}}{\frac {R^{2}}{r}}}}=v_{I}{\sqrt {\frac {R}{r}}}=v_{I}{\sqrt {\frac {R}{R+h}}}}$  (3),

300 კმ სიმაღლეზე შეიძლება ჰაერის წინააღმდეგობა უგულებელვჰყოთ. სათანადო მნიშვნელობათა ჩასმით მივიღებთ, რომ ამ სიმაღლისათვის პირველი კოსმოსური სიჩქარე უდრის ≈7.73 კმ/წმ.

• კოსმოსური სიჩქარე
• მეორე კოსმოსური სიჩქარე
• მესამე კოსმოსური სიჩქარე

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 8, თბ., 1984. — გვ. 73.